Với việc chuẩn bị bài Yêu và đồng cảm từ trang 77 đến trang 81 trong sách Ngữ văn lớp 10 Kết nối tri thức, học sinh sẽ dễ dàng trả lời câu hỏi và soạn văn 10.
Chuẩn bị bài Yêu và đồng cảm - Liên kết tri thức
* Trước khi đọc
Câu hỏi (trang 76 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1)
1. Sự đồng cảm là thái độ tôn trọng, thấu hiểu, yêu thương, chia sẻ, giúp đỡ giữa con người trong cuộc sống. Khi thể hiện sự đồng cảm với người khác hoặc nhận được sự đồng cảm từ ai đó, tôi cảm thấy rất vui, nhẹ nhàng, thoải mái.
2. Khi tiếp xúc với một tác phẩm nghệ thuật, tôi thường cảm thấy ngưỡng mộ và đầy băn khoăn, thắc mắc về những giá trị mà tác phẩm nghệ thuật đó mang lại.
* Trong quá trình đọc
1. Bạn cảm thấy như thế nào về cách tác giả bắt đầu bài viết bằng một câu chuyện?
- Cách tác giả bắt đầu bài viết bằng một câu chuyện khiến bạn tò mò và muốn khám phá sâu hơn về những điều sẽ được hé lộ sau đó.
2. Tác giả phụ chú bé vì điều gì?
- Tác giả phụ chú bé vì lòng đồng cảm phong phú của bé.
3. Quan điểm cá nhân về cây được thể hiện như thế nào ở những người có nghề nghiệp khác nhau?
- Trước một cây, nhà khoa học nhìn thấy tính chất và trạng thái của nó, người làm vườn nhìn thấy sự sống của nó, thợ mộc nhìn thấy chất liệu của nó, họa sĩ chỉ thưởng thức hình dáng của cây hiện tại, không có mục đích khác.
4. Có thể nói rằng lòng đồng cảm là một phẩm chất không thể thiếu ở người nghệ sĩ?
- Lòng đồng cảm là một phẩm chất không thể thiếu ở người nghệ sĩ. Vì một họa sĩ nếu thiếu tấm lòng đồng cảm thì không thể trở thành họa sĩ thực thụ. Nhờ có tấm lòng đồng cảm mà họa sĩ cũng có được sức mạnh tinh thần phong phú và phong phú.
5. Trong sáng tạo nghệ thuật, sự đồng cảm được biểu hiện như thế nào?
- Trong sáng tạo nghệ thuật, sự đồng cảm không chỉ dành cho đồng loại mà còn lan tỏa đến sinh vật và phi sinh vật ở khắp mọi nơi; chó mèo, hoa cỏ, chim cá, bướm sâu,... Người nghệ sĩ phải biết mở lòng để đồng cảm nhiều hơn với vạn vật, tự trải nghiệm sức sống của vạn vật, tấm lòng phải chiếu sáng cùng với vạn vật thì vạn vật đều thu vào tâm trí của người nghệ sĩ.
6. Người sáng tạo nghệ thuật học được điều gì từ trẻ em?
- Trẻ em hơn người lớn ở điểm chúng rất giàu lòng đồng cảm. Chúng không chỉ đồng cảm với con người mà bằng một cách hết sức tự nhiên, còn đồng cảm với tất cả các sự vật như chó mèo, hoa cỏ, chim cá, bướm sâu,.... Tấm lòng của chúng chân thành và tự nhiên hơn nhiều so với nghệ sĩ. Chúng thường chú ý đến những việc mà người lớn không để ý, phát hiện ra những điểm mà người lớn không phát hiện được.
* Sau khi đọc
Nội dung chính:
Văn bản “Yêu và đồng cảm” của Phong Tư Khải đã khơi lên những quan niệm về cái chân, thiện, mỹ trong nghệ thuật đích thực. Đồng thời, tác giả khẳng định đồng cảm là phẩm chất không thể thiếu ở người nghệ sĩ và chứng minh bản chất của trẻ thơ là nghệ thuật.
*Trả lời câu hỏi sau khi đọc
Câu 1 (trang 81 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1)
- Các đoạn văn nói về trẻ thơ, tuổi thơ: đoạn 1, 5, 6
- Những câu nói về trẻ thơ:
+ Trẻ em phần lớn rất giàu lòng đồng cảm
+ Chúng không chỉ cảm thông với con người mà còn tự nhiên đồng cảm với tất cả các sự vật như chó mèo, hoa cỏ, chim cá, bướm sâu,... Tấm lòng của chúng chân thành và tự nhiên hơn nghệ sĩ nhiều. Chúng thường chú ý đến những điều mà người lớn không để ý, phát hiện ra những điểm mà người lớn không nhận biết được.
+ Bản chất của trẻ em là nghệ thuật
+ Tuổi thơ quả là thời hoàng kim trong đời người
- Tác giả nhắc nhiều đến trẻ em và tuổi thơ như vậy nhằm nhấn mạnh nghệ thuật qua góc nhìn của trẻ em là nghệ thuật chân thực, chân chính nhất và tuổi thơ là lúc chúng ta có thể dễ dàng cảm nhận được vị giác của cái đẹp.
Câu 2 (trang 81 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1)
- Tác giả không chỉ đề cập trong phạm vi hội họa mà nói đến danh xưng họa sĩ nhằm chỉ những người hoạt động nghệ thuật nói chung.
- Một số câu thể chứng minh:
+ Phần 2: Vì vậy, thế giới mà nghệ sĩ thấy có thể coi là một thế giới đại đồng, bình đẳng. Tấm lòng của nghệ sĩ đối với mọi sự vật trên đời đều đồng cảm và nhiệt thành.
+ Phần 3: Do đó, nghệ sĩ lớn ắt là những người có nhân cách vĩ đại
+ Phần 4: Đây là cảnh giới “ta và vật một thể”, vạn vật đều thu vào tâm trí của người nghệ sĩ.
+ Phần 5: Chỉ có kẻ thông minh mới không khuất phục, dù bên ngoài chịu đủ thứ áp bức thì bên trong vẫn giữ được lòng đồng cảm đáng quý. Những người ấy chính là nghệ sĩ.
Câu 3 (trang 81 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1)
- Nội dung của từng phần
+ Phần 1: Giới thiệu câu chuyện về chú bé với tấm lòng đồng cảm với vạn vật
+ Phần 2: Quan điểm riêng về sự vật của người nghệ sĩ so với những nghề nghiệp khác
+ Phần 3: Khẳng định đồng cảm là một phẩm chất quan trọng ở người nghệ sĩ
+ Phần 4: Biểu hiện của sự đồng cảm trong sáng tạo nghệ thuật
+ Phần 5: Bản chất của trẻ em là nghệ thuật
+ Phần 6: Ý nghĩa của việc đặt tình cảm vào tác phẩm nghệ thuật
- Nội dung giữa các phần có mối liên hệ gắn bó mật thiết với nhau. Phần 1 là tiền đề, khơi gợi vấn đề bàn luận. Phần 2 nêu lên vấn đề bàn luận là cách nhìn nhận về nghệ thuật. Phần 3 nêu vai trò của sự đồng cảm trong sáng tạo nghệ thuật và phần 4 đưa ra những biểu hiện của sự đồng cảm đó. Phần 5,6 chứng minh sự đồng cảm trong nghệ thuật được biểu hiện rõ nhất ở thế giới của trẻ em, tuổi thơ.
Câu 4 (trang 81 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1)
- Lý do: Nếu thiếu đi lòng đồng cảm sâu sắc như vậy mà chỉ tập trung vào kỹ thuật vẽ thì chắc chắn không thể trở thành họa sĩ thực sự. Dù có vẽ được thì cũng chỉ là thợ vẽ mà thôi.
- Ví dụ: Họa sĩ đưa tâm hồn của mình về trạng thái hồn nhiên như trẻ nhỏ để miêu tả trẻ em, đồng thời cũng đặt tâm hồn vào biểu cảm đau khổ của người ăn mày để khắc hoạ ăn mày.
- Lý do: Nhờ có lòng đồng cảm sâu sắc như vậy nên họa sĩ cũng đồng thời có được sức mạnh tinh thần phong phú mà dư dật.
- Ví dụ: Nếu không đủ khoáng đạt để đồng điệu với anh hùng thì không thể mô tả được anh hùng, nếu không đủ dịu dàng để hoà nhạp cùng thiếu nữ thì không khắc hoạ được thiếu nữ.
Câu 5 (trang 81 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1)
- Điểm tương đồng giữa trẻ em và người nghệ sĩ là giàu lòng đồng cảm.
- Sự khâm phục, trân trọng trẻ em của tác giả được hình thành dựa trên việc tác giả phát hiện “bản chất của trẻ thơ là nghệ thuật”. Trẻ em không chỉ đồng cảm với con người mà còn đồng cảm với tất cả sự vật như chó mèo, hoa cỏ, chim cá, bướm sâu. Chúng thân thiện trò chuyện với chó mèo, thân thiện cây cỏ, thân thiện chơi với búp bê, tấm lòng chân thành tự nhiên hơn nhiều so với nghệ sĩ.
Câu 6 (trang 81 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1)
- Nếu thiếu đoạn kể về chú bé giúp tác giả sắp xếp đồ đạc ở phần một, người đọc sẽ không thể kết nối được mối liên hệ giữa trẻ em và nghệ thuật được tác giả đặt ra trong văn bản. Câu chuyện chính là tiền đề để bạn đọc nhận ra trẻ em giàu lòng đồng cảm và bản chất của trẻ em là nghệ thuật. Vì vậy, nếu không có câu chuyện mở đầu, văn bản sẽ bị giảm đi sức hấp dẫn, thuyết phục.
Câu 7 (trang 81 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1)
- Nhà thơ Xuân Diệu từng viết: “Hãy nhìn đời bằng đôi mắt xanh non”. Câu nói đã thể hiện quan niệm của nhà thơ trong sáng tạo nghệ thuật. “Đôi mắt xanh non” là cái nhìn chân thật, tươi trẻ, hồn nhiên và tràn đầy sức sống. Như vậy, qua lời nhận định, Xuân Diệu gửi gắm quan niệm: trong sáng tạo nghệ thuật, người nghệ sĩ phải luôn luôn sáng tạo, đổi mới, không lặp lại người khác và lặp lại chính mình, nhìn nghệ thuật bằng cái nhìn chân thật nhất.
*Kết nối với đọc – viết
Câu hỏi (trang 81 SGK Ngữ Văn 10 Tập 1)
Sự đồng cảm tạo nên vẻ đẹp gắn kết của thế giới. Hãy viết đoạn văn khoảng 150 chữ về chủ đề này.
Gợi ý
Sự đồng cảm là thái độ tôn trọng, thấu hiểu, chia sẻ giữa con người và vạn vật xung quanh. Nó có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với mỗi người trong cuộc sống. Không chỉ giúp cuộc đời mỗi người trở nên hạnh phúc, có giá trị mà còn góp phần gắn kết mối quan hệ giữa con người với con người, con người với cuộc sống. Đồng cảm là khi ta biết trân trọng cuộc sống của chính bản thân mình, từ đó tôn trọng cuộc sống của người khác. Đồng cảm còn là khi ta có khả năng cảm nhận vẻ đẹp ẩn sau bên trong vạn vật, luôn khám phá vẻ đẹp ở cái chân thiện mỹ. Một xã hội có sự đồng cảm là một xã hội văn minh, phát triển. Vì vậy, hãy làm giàu tâm hồn mình bằng cách mở rộng tấm lòng, yêu thương bản thân và những người xung quanh, trân trọng cuộc sống và có ý thức bảo vệ cái đẹp.