Buzz
Chuẩn bị
Trả lời Câu hỏi Chuẩn bị trang 63 SGK Văn 12 Cánh diều
Đọc trước đoạn trích; tìm hiểu thông tin về tác giả Xuân Trình và vở kịch Mùa hè ở biển
Phương pháp giải:
Tìm hiểu thông tin tác giả, tác phẩm
Lời giải chi tiết:
*Tác giả:
a. Tiểu sử, cuộc đời:
+ Tên thật: Nguyễn Xuân Trình
+ Năm sinh: 1936- 1711
+ Quê quán: làng Lỗ Xá, xã Yên Hưng, huyện Ý Yên, tỉnh Nam Định
+Năm 1702, ông là Trưởng ban sáng tác Hội và từ 1893 là Phó tổng thư ký Hội nghệ sĩ sân khấu, Tổng biên tập tạp chí sân khấu
+ Năm 2001, ông đoạt giải thưởng Nhà nước về văn học- nghệ thuật
b. Sự nghiệp văn chương:
+ Phong cách sáng tác: mang đề tài về hiện thực đời sống; thấm đượm giá trị nhân văn; mang tính phê phán các sự việc trái ngược với luân thường đạo lí, thuần phong mỹ tục Việt Nam
+ Sáng tác gần 30 kịch bản được dàn dựng trên sàn diễn, nói về các vấn đề dân chủ hóa đời sống kinh tế xã hội, đề cao tính chân thật, nhân văn: Cái nợ đồng lân (1959), Những người du kích (1961), Quê hương Việt Nam (1967), Lập xuân (1970), Việc nhà (1970), Hận thà từ đâu tới (1973)….
*Vở kịch Mùa hè ở biển:
+ Thể loại: Hài kịch
+ Gồm 6 cảnh
+ Giá trị nội dung: Gợi lên một vấn đề nóng bỏng trong hiện thực cuộc sống lúc bấy giờ: tư tưởng cũ, trì trệ, bảo thủ trong sản xuất và quan hệ xã hội ở nông thôn Việt Nam lúc bấy giờ.
Đọc hiểu 1
Trả lời Câu hỏi 1 Đọc hiểu trang 63 SGK Văn 12 Cánh diều
Chú ý chỉ dẫn sân khấu để hình dung về nhân vật và bối cảnh
Phương pháp giải:
Đọc lại phần đầu đoạn trích và trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
Đồng chí Đoàn Xoa- cán bộ huyện tỉnh được chuyển về trung ương làm chuyên viên là người vô cùng nghiêm túc. Trong lần về thăm nhà, đồng chí đi thăm đồng khiến mọi người đứng lên chào đón vô cùng trịnh trọng.
Đọc hiểu 2
Trả lời Câu hỏi 2 Đọc hiểu trang 64 SGK Văn 12 Cánh diều
Hành động “giả vờ” hỏi của ông Đoàn Xoa khi đi thăm đồng đã nhận được câu trả lời như thế nào từ phía bà con?
Phương pháp giải:
Đọc lại phần đầu đoạn trích và trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
Hành động “giả vờ” hỏi của ông Đoàn Xoa khi đi thăm đồng về việc làm khoán của bà con đã nhận được câu trả lời:
+ “ Đồng chí định khuyến khích chúng tôi làm sai đấy à”
+ “ Ở đâu không biết, chứ ở đây thì cứ vững như bàn thạch. Đồng ruộng cứ cấy chung, gặt chung vui lắm. Trước hợp tác một thôn, hai thôn chứ bây giờ toàn xã rồi”
→ Mọi người đều phản đối việc làm khoán; tất cả đồng ruộng đều được cả xã cấy chung và phê bình Đoàn Xoa vì cho rằng ông khuyến khích bà con làm việc sai.
Đọc hiểu 3
Trả lời Câu hỏi 3 Đọc hiểu trang 65 SGK Văn 12 Cánh diều
Vì sao người thân của ông Đoàn Xoa không dám thẳng thắn nói với ông?
Phương pháp giải:
Lời giải chi tiết:
Vì mọi người sợ ông Đoàn Xoa sẽ phát hiện ra sự thật người dân đang làm việc không đúng đắn, chui ruộng đất để cày.
Đọc hiểu 4
Trả lời Câu hỏi 4 Đọc hiểu trang 66 SGK Văn 12 Cánh diều
Cam kết của cụ Bản liệu có được thực hiện?
Phương pháp giải:
Đọc đoạn trích và tìm hiểu chi tiết về lời nói của cụ Bản
Lời giải chi tiết:
- Cụ Bản cam kết với bà Xoa là khi Thông mang về bao đạm, ông Xoa sẽ cảm thấy hạnh phúc
- Cam kết của cụ Bản không được thực hiện: Bởi khi Thông mang về bao đạm, ông Xoa đã hỏi “Đây là cái gì vậy” và khi Thông trả lời là đạm thì ông có vẻ tức giận
Đọc hiểu 5
Trả lời Câu hỏi 5 Đọc hiểu trang 67 SGK Văn 12 Cánh diều
Câu nói “Loạn, loạn đến nơi rồi!” thể hiện suy nghĩ, tâm trạng gì của ông Đoàn Xoa?
Phương pháp giải:
Đọc lại lời thoại của ông Đoàn Xoa và trả lời câu hỏi
Lời giải chi tiết:
Câu nói “Loạn, loạn đến nơi rồi!” đã thể hiện tâm trạng tức giận, bàng hoàng không thể tin nổi về việc người dân đi làm việc không đúng đắn, chui ruộng đất để cày. Ông tin rằng hành động đó của người dân là vì lợi ích cá nhân, không phải vì lợi ích của cộng đồng, trái với tinh thần xã hội lúc bấy giờ.
Đọc hiểu 6
Trả lời Câu hỏi 6 Đọc hiểu trang 68 SGK Văn 12 Cánh diều
Em hiểu thế nào là “bán chui”?
Phương pháp giải:
Dựa vào kiến thức của bản thân
Tìm nghĩa của từ trên sách, báo, internet,...
Lời giải chi tiết:
Theo em, “Bán chui” được hiểu là việc bán hàng một cách lén lút, không công khai, vi phạm pháp luật
Đọc hiểu 7
Trả lời Câu hỏi 7 Đọc hiểu trang 69 SGK Văn 12 Cánh diều
Thái độ, hành động của Quân với ông Xoa khác biệt như thế nào so với các nhân vật Cụ Bản và Hướng?
Phương pháp giải:
Đọc lại đoạn đối thoại của Quân với ông Xoa và đối thoại của Quân với Cụ Bản và Hướng rồi so sánh.
Lời giải chi tiết:
Trong cuộc đối thoại với ông Xoa, ban đầu Quân còn lịch sự, kính trọng khi gọi ông Xoa là “tôi - bác”. Tuy nhiên, khi ông Xoa chỉ trích, đưa ra lập luận rằng Quân làm phản chính sách nhà nước, cần phải chịu trách nhiệm với nhà nước, thì thái độ của Quân thay đổi qua cách gọi là “tôi - ông”, cho thấy sự tức giận, không hiểu được suy nghĩ của ông Xoa. Cuối cuộc trò chuyện, Quân thể hiện thái độ châm biếm, mỉa mai với quan điểm lạc hậu và hạn hẹp của ông Xoa.
Đọc hiểu 8
Trả lời Câu hỏi 8 Đọc hiểu trang 70 SGK Văn 12 Cánh diều
Chú ý thái độ mỉa mai của Quân khi gọi ông Xoa là “ ông duy vật”
Phương pháp giải:
Đọc lại đoạn đối thoại của Quân với ông Xoa từ đó trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
Khi gọi ông Xoa là “ ông duy vật”, Quân đã thể hiện thái độ mỉa mai, châm biến với lối suy nghĩ duy ý chí, lạc hậu, hạn hẹp của ông Xoa.
Sau khi đọc 1
Trả lời Câu hỏi 1 Sau khi đọc trang 70 SGK Văn 12 Cánh diều
Tóm tắt và nêu tình huống của đoạn trích.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ đoạn trích và trả lời câu hỏi
Lời giải chi tiết:
Tình huống của đoạn trích:
Trong lần thăm nhà của cán bộ Đoàn Xoa, ông ngạc nhiên thấy những thay đổi của làng xóm. Bí thư Hướng, mẹ con bà Xoa và tất cả người dân đều lo lắng, tìm cách nói dối để che giấu việc xã đã thực hiện “ khoán chui” từ ba năm nay. Thấy ông Xoa về, cụ Bản, một trong số những người dân của hợp tác xã từng phải đi ăn xin trước đây, nay đã xây được nếp nhà ngói mới, sang mời ông bà Xoa dự buổi cất nóc. Trong cuộc nói chuyện với bí thư Hướng, cụ Bản và khi nhìn thấy con trai mình vác đạm về ông liền không thể tin nổi, bức xúc phát hiện ra sự việc. Sau đó ở bãi biển, ông cũng có cuộc đối thoại căng thẳng với Quân- thuyền trưởng đoàn đánh cá.
Sau khi đọc 2
Trả lời Câu hỏi 2 Sau khi đọc trang 70 SGK Văn 12 Cánh diều
Dòng nào dưới đây nêu đúng về ngôn ngữ được sử dụng trong đoạn trích?
A. Ngôn ngữ đối thoại và chỉ dẫn sân khấu
B. Ngôn ngữ độc thoại và chỉ dẫn sân khấu
C. Ngôn ngữ đối thoại và bàng thoại
D. Ngôn ngữ đối thoại và độc thoại
Phương pháp giải:
Đọc kỹ đoạn trích và trả lời câu hỏi
Lời giải chi tiết:
Ngôn ngữ được sử dụng trong đoạn trích là: A (Ngôn ngữ đối thoại và chỉ dẫn sân khấu)
Sau khi đọc 3
Trả lời Câu hỏi 3 Sau khi đọc trang 71 SGK Văn 12 Cánh diều
Đoạn trích thể hiện xung đột giữa các nhân vật nào và vì sao các nhân vật đó nảy sinh xung đột?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ đoạn trích và trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
- Xung đột thứ nhất: Xung đột giữa ông Xoa và cụ Bản, bí thư Hướng
+ Thấy ông Xoa về, cụ Bản, một trong số những người dân của hợp tác xã từng phải đi ăn xin trước đây, nay đã xây được nếp nhà ngói mới, sang mời ông bà Xoa dự buổi cất nóc. Tại đây, trong cuộc nói chuyện với bí thư Hướng, cụ Bản, ông Xoa phát hiện sự thật rằng người dân làm khoán chui ruộng đất
→ Ông Xoan cho rằng người dân có thể làm đến chết trâu chết bò nhưng người dân giờ đi làm khoán chui thì họ làm gì cái gì. Ông cho rằng họ làm không làm cho hợp tác xá vì trụ sở sân kho vắng tanh. Ông nghĩ rằng tình huống này rối loạn, không đúng với trật tự kỉ cương vốn có >< Cụ Bản cho rằng người dân vẫn đi làm chăm chỉ từ tinh mơ, họ đã biết thay đổi phương thức sản xuất: đốt lửa hun khói đuổi sương cho trâu biết đường đi, cày đúng thời vụ. Người dân làm vì hạt gạo, vì đời sống phát triển hơn.
- Xung đột thứ hai: Xung đột giữa ông Xoa và thủy thủ đánh cá
+ Khi ra bãi biển, ông Xoa gặp bác thủy thủ cõng một sọt đầy cá thu đang chuẩn bị cho người mua. Ông nghĩ rằng cho đây là hình thức bán chui, bởi việc này phải khiêng đến cho mậu dịch; đi trái với chủ trương của nhà nước
→ Ông Xoan cho rằng các thủy thủ đánh cá đang làm hành động trái pháp luật, đi trái với chủ trương của nhà nước, yêu cầu phải làm biên bản >< Thủy thủ việc bán cá cho người mua là điều hoàn toàn bình thường bởi đó là công việc làm ăn của họ và ông Xoa không có tư cách gì để yêu cầu thủy thủ như vậy.
- Xung đột thứ ba: Xung đột giữa thuyền trưởng Quân và Đoàn Xoa về việc giải quyết vụ việc trước của thủy thủ.
→ Ông Xoa khăng khăng rằng cá là sản phẩm của nhà nước và đoàn thuyền của Quân không có quyền đem bán ra ngoài. Ông cho rằng người dân phải làm việc lý tưởng chứ không nên vì miếng ăn, phải xây dựng cho tổ quốc vì đất nước còn nghèo >< Quân cho rằng người dân phải làm việc vì miếng ăn, cho đời sống của chính họ bởi những câu nói, lý tưởng dù hay thế nào cũng không thể giúp cho cuộc sống của họ. Vì thế, người dân có quyền bán và không ai có quyền ngăn cản họ.
Sau khi thẩm đọc 4
Trả lời Câu hỏi 4 Sau khi đọc trang 71 SGK Văn 12 Cánh diều
Em đồng ý với ý kiến: “Tôi nói ông là người duy tâm, người trái ngược tự nhiên...”,“ Nguyên nhân gây ra nghèo, một phần là do vẫn còn nhiều người nghĩ trái tự nhiên như ông đấy” của thuyền trưởng Quân về nhân vật Đoàn Xoa. Bởi:
Phương pháp giải:
Thẩm đọc lại đoạn đối thoại giữa ông Đoàn Xoa và Quân để phản biện ý kiến trên.
Lời giải chi tiết:
Em tán thành với quan điểm của thuyền trưởng Quân về nhân vật Đoàn Xoa. Vì:
+ Trong cuộc sống, để tồn tại, mọi người phải lao động, làm việc để tạo ra tài sản. Chỉ khi đó, cuộc sống của họ mới có thể phát triển. Mọi người đều có quyền hưởng thụ cuộc sống như vậy, và để làm điều đó, họ cần phải kinh doanh, buôn bán. Điều này là hoàn toàn tự nhiên và hợp lý. Tuy nhiên, ông Đoàn Xoa lại cho rằng họ cần phải làm việc vì lý tưởng, vì đất nước vẫn còn đói nghèo nên cần phải tuân thủ chính sách của nhà nước, và mọi hành động kinh doanh của người dân đều là trái pháp luật.
→ Quan điểm này phản ánh một tư duy hạn hẹp, không nhìn nhận vào thực tế cuộc sống, đi ngược lại với tự nhiên của vấn đề xã hội.
→ Bởi tư duy duy tâm, trái với quy luật phát triển tự nhiên, cộng thêm sự thiếu kiến thức, không nắm bắt được sự phát triển khoa học kỹ thuật của một số bộ phận con người (như ông Đào Xoa trong đoạn trích) đã khiến ông trở thành một trở ngại không lường trước trong tiến trình phát triển xã hội. Đây chính là nguyên nhân khiến cho tình trạng nghèo vẫn tiếp tục tồn tại vào thời kỳ đó.
Sau khi thẩm đọc 5
Trả lời Câu hỏi 5 Sau khi đọc trang 71 SGK Văn 12 Cánh diều
Em sẽ diễn đạt quan điểm như thế nào nếu có ý kiến rằng chỉ cần chi tiết phát hiện sự việc “khoán chui” là đủ để hiểu tính cách của nhân vật Đoàn Xoa và chủ đề của tác phẩm ( mà không cần chi tiết phát hiện “bán chui” cá ở trên biển)
Phương pháp giải:
Thẩm đọc kỹ đoạn trích để biểu đạt quan điểm cá nhân về ý kiến trên.
Lời giải chi tiết:
Em không đồng tình với ý kiến rằng chỉ cần chi tiết phát hiện sự việc “khoán chui” là đủ để hiểu tính cách của nhân vật Đoàn Xoa và chủ đề của tác phẩm ( mà không cần chi tiết phát hiện “bán chui” cá ở trên biển)
+ Chi tiết phát hiện sự việc “khoán chui” của ông Đoàn Xoa chỉ thể hiện một phần nhỏ trong cách suy nghĩ của ông. Chỉ khi đọc tới chi tiết phát hiện này, người đọc mới cảm nhận được những cảm xúc, thái độ ngỡ ngàng, bức xúc của ông với vấn đề “khoán chui” → chi tiết này chưa đủ để hiểu rõ suy nghĩ cũng như tính cách của nhân vật.
+ Chi tiết phát hiện “bán chui” cá ở trên biển mới là yếu tố xung đột chính để hiện thực hóa tính cách của nhân vật Đoàn Xoa qua hai cuộc đối thoại tiếp theo. Trước hết, với thủy thủ, khi biết rằng cá không được mang đi bán, ông cho rằng các thủy thủ đánh cá đang thực hiện hành động trái pháp luật, đi ngược lại chủ trương của nhà nước, yêu cầu làm biên bản → Thể hiện sự cứng rắn, tư duy bảo thủ của ông Đoàn Xoa. Đỉnh điểm của xung đột là cuộc đối đầu giữa thuyền trưởng Quân và ông Đoàn Xoa. Ông vẫn kiên quyết rằng cá là sản phẩm của nhà nước và đoàn thuyền của Quân không có quyền mang đi bán ra ngoài. Ông cho rằng người dân phải làm việc vì lý tưởng, không phải vì miếng ăn, phải xây dựng cho tổ quốc vì đất nước còn nghèo → Điều này phản ánh tầm nhìn hạn hẹp, lỗi thời, không phù hợp với quy luật tự nhiên của ông Xoa.
→ Hai chi tiết phát hiện trong đoạn trích giúp hiểu rõ hơn về tính cách của nhân vật Đoàn Xoa: một cán bộ luôn muốn đất nước phát triển nhưng lại coi trọng nguyên tắc, cứng rắn, tư duy bảo thủ, lạc hậu, lỗi thời.
Sau khi thẩm đọc 6
Trả lời Câu hỏi 6 Sau khi đọc trang 71 SGK Văn 12 Cánh diều
Việc trở thành đối tượng bị châm biến của nhân vật Đoàn Xoa trong đoạn trích gợi cho em suy nghĩ gì?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ đoạn trích và trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
Nhân vật Đoàn Xoa là một người có tính nguyên tắc cao, yêu thương đồng chí bạn bè, vợ con hết mực. Ông cũng có những ý tốt, lòng thiện chí luôn mong muốn đất nước phát triển, giảm bớt nghèo đói. Nhưng đáng tiếc rằng những suy nghĩ của Đoàn Xoa đã trở thành lỗi thời trong bối cảnh xã hội đang tiến lên.
Việc trở thành đối tượng châm biếm trong tác phẩm là một điều hài hước và đáng tiếc cho Đoàn Xoa. Ông là biểu tượng cho những người theo tư tưởng bảo thủ, lạc hậu, có cái nhìn hẹp hòi vào thời điểm đó. Qua câu chuyện, tác giả truyền tải một thông điệp phê phán về những thái độ tiêu cực và cũ kỹ trong sản xuất và quan hệ xã hội ở nông thôn.
Với tư duy cứng nhắc, trái với quy luật phát triển tự nhiên, cùng với việc thiếu kiến thức về khoa học kỹ thuật (đặc biệt là ông Đào Xoa), ông đã không ý thức được rằng mình đang làm chậm tiến độ phát triển của xã hội.
