Chức năng của chất béo trong dinh dưỡng là gì?

1. Loại chất béo

Chất béo nhẹ hơn nước và không hòa tan trong nước, thường tan trong các dung môi hữu cơ. Ngoài việc cung cấp năng lượng cho cơ thể, chất béo còn là nguồn năng lượng đặc biệt dày đặc. So sánh năng lượng: 1g chất đạm hoặc chất bột đường cung cấp khoảng 4 calo, trong khi 1g chất béo có thể cung cấp tới 9 calo năng lượng.

Các axit béo chính bao gồm axit béo no và không no, đóng vai trò quan trọng trong cấu trúc của chất béo.

• Axit béo no: bao gồm axit stearic, axit panmitic, axit caprylic chủ yếu được tìm thấy trong mỡ động vật;

• Axit béo không no: gồm axit oxalic, axit arachidonic, axit linoleic, axit oleic, alpha linolenic.

1.1. Chất béo có ích

Chất béo có ích phân thành 2 loại chính:

• Axit béo omega-3: có thể tìm thấy dễ dàng trong hạt (như hạt lanh, hạt óc chó), và các loại hải sản (như cá hồi, cá mòi, cá thu,...). Khi tiêu thụ, chúng giúp hạn chế lượng cholesterol có hại, giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch;

• Chất béo không bão hòa: thường xuất hiện trong dầu hạt (như đậu phộng, hạt cải, bơ, ô liu,...) và dầu thực vật (như vừng mè, hướng dương, ngô, ngũ cốc, đậu,...).

Chất béo tốt thường được sản xuất từ các loại thực vật

1.2. Chất béo không tốt

Chất béo không tốt thường chia thành 2 loại như sau:

• Chất béo bão hòa: được cung cấp bởi các nguồn thực phẩm như trứng, thịt, sữa và các sản phẩm từ sữa, dừa, cọ, cacao, bơ, thực phẩm nhanh,...;

• Chất béo chuyển hóa: thường có trong các thực phẩm chế biến sẵn như bánh quy, bánh ngọt, đồ chiên nhiều dầu mỡ, đồ đông lạnh,... 

Cần hạn chế hấp thu các loại chất béo chuyển hóa vì chúng không tốt cho sức khỏe. Theo khuyến nghị của Hội Tim mạch Hoa Kỳ, cơ thể chỉ nên tiêu thụ khoảng 7% tổng lượng chất béo bão hòa và dưới 1% calo từ chất béo chuyển hóa.

2. Chức năng dinh dưỡng của chất béo là gì?

Dưới đây là danh sách những nhiệm vụ quan trọng của chất béo trong cơ thể, giúp bạn hiểu rõ về chức năng dinh dưỡng của chúng:

• Tăng hấp thụ các loại vitamin: chất béo không chỉ giúp vận chuyển mà còn tăng cường hấp thu các loại vitamin (A, D, E, K) trong cơ thể, từ đó giúp cải thiện hệ miễn dịch, chống lại quá trình lão hóa và cải thiện tầm nhìn,...;

• Dự trữ và cung cấp năng lượng: chất béo không chỉ tạo thành các màng bảo vệ, màng tế bào, nhân và ti thể mà còn hỗ trợ hoạt động của cơ thể. Ngoài ra, chúng còn dự trữ năng lượng và điều hòa nhiệt độ cho cơ thể;

• Cung cấp axit amin thiết yếu: cơ thể không tổng hợp được một số loại axit amin như Omega-3 và Omega-6, nhưng chất béo lại cung cấp chúng. Omega-3 thường có trong dầu cá trong khi Omega-6 thường có trong dầu đậu nành, dầu hướng dương. 

Những món ăn chứa chất béo không tốt

3. Cơ thể con người cần lượng chất béo như thế nào?

Mặc dù lợi ích dinh dưỡng của chất béo không thể phủ nhận, việc bổ sung chất béo cần được thực hiện một cách khoa học và lành mạnh. Nhu cầu về chất béo của mỗi người sẽ thay đổi theo từng độ tuổi cụ thể: 

3.1. Đối với trẻ em

Theo khuyến nghị của Viện Dinh dưỡng thuộc Bộ Y tế, trẻ em, phụ nữ mang thai và đang cho con bú cần cung cấp lượng chất béo cao hơn so với người bình thường. 

Trẻ sơ sinh được nuôi bằng sữa mẹ sẽ cung cấp chất béo chủ yếu thông qua sữa mẹ. Còn đối với trẻ dưới 6 tháng tuổi bú sữa công thức, cần chọn loại sữa cung cấp ít nhất 40% nhu cầu năng lượng cho bé.

Các bé từ 6 - 12 tháng tuổi không chỉ cần chất béo từ sữa mẹ/sữa công thức mà còn từ các bữa ăn dặm hàng ngày. Tương tự, trẻ từ 1 - 3 tuổi cần chất béo từ sữa và thức ăn, với sữa chỉ là bổ sung và thức ăn là nguồn năng lượng chính. 

Nếu tính trung bình lượng chất béo cần thiết trong 1 ngày, các bé từ 7  - 11 tháng tuổi cần khoảng 35g, từ 1 - 3 tuổi là 55g và từ 4 - 6 tuổi cần khoảng 40g chất béo.

3.2. Đối với người lớn

Ở người lớn, lượng calo cần tiêu thụ hàng ngày phụ thuộc vào mục tiêu giảm cân, tăng cân hoặc duy trì cân nặng. Theo chuyên gia y tế, người lớn nên tiêu thụ khoảng 18 - 20% calo từ chất béo mỗi ngày.

Tuy nhiên, lượng chất béo cần thiết cũng phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác như chiều cao, độ tuổi, cân nặng, khả năng chuyển hóa năng lượng và mức độ hoạt động thể chất hàng ngày.

Nhiều người quan tâm đến chức năng dinh dưỡng của chất béo là gì

Hội Tim mạch Hoa Kỳ khuyến cáo rằng nếu bạn có cân nặng thừa hoặc béo phì, chỉ nên tiêu thụ khoảng 30% tổng lượng calo từ chất béo. Ví dụ, nếu bạn cần 2.000 calo/ngày, bạn chỉ nên tiêu thụ 65g chất béo mỗi ngày.

Tương tự như các chất dinh dưỡng khác, chất béo đóng vai trò quan trọng đối với cơ thể con người. Tuy nhiên, bạn chỉ nên bổ sung chúng đúng mức cần thiết và phù hợp với cơ địa của mình để tránh nguy cơ về sức khỏe.