Buzz
| Nhạc cụ gõ | |
|---|---|
| Phân loại của Hornbostel–Sachs | 111.142 (Chập cheng đôi) hoặc 111.242 (nếu là người đánh beat trong ban nhạc) (trực tiếp đánh bằng dùi) |
| Phát triển bởi | Thời cổ đại |
| Nhạc cụ cùng họ | |
| Crotales đôi khi gọi là Chập cheng cổ truyền (của phương Tây) | |
Chũm chọe, hay còn gọi là chập cheng (hoặc cymbal), là một loại nhạc cụ bộ gõ rất phổ biến trên toàn thế giới. Chập cheng bao gồm các tấm kim loại mỏng, hình tròn. Kích thước của chúng có thể thay đổi (với nhiều loại khác nhau dựa vào kích thước), nhưng cũng có những chập cheng nhỏ hơn, có kích thước cụ thể để tạo ra các nốt nhạc cố định như Crotales. Chúng thường được sử dụng trong dàn nhạc giao hưởng, các bộ gõ, ban nhạc jazz và các nhóm diễu hành. Bộ trống hiện đại thường bao gồm ít nhất một chập cheng lớn (Ride cymbal), một chập cheng trung (Crash cymbal), một chập cheng nhỏ (Splash cymbal) và một cặp chập cheng hi-hat. Chập cheng truyền thống của Việt Nam được gọi là chập cheng đôi (Clash cymbal). Đôi khi, chập cheng cũng được gọi đơn giản là cheng, như cheng đồng hay cheng gỗ.
Ý nghĩa tên gọi
Từ cymbal có nguồn gốc từ tiếng Latin cymbalum, được hình thành từ việc Latinh hóa từ tiếng Hy Lạp κύμβαλον (kumbalon).
Chũm chọe, còn được gọi là Chập chõa (chả), là từ láy tượng thanh trong tiếng Việt để mô tả âm thanh phát ra từ nhạc cụ này, và đã trở thành danh từ để chỉ chính nhạc cụ.
Cấu tạo
Cấu tạo của chũm chọe là yếu tố quyết định âm thanh mà nó tạo ra.
Chũm chọe gồm các tấm hợp kim hình tròn. Có một lỗ khoan ở trung tâm để treo hoặc buộc dây đai (cho người chơi xỏ tay vào). Xung quanh lỗ khoan thường có một phần nhô lên gọi là núm hay chuông, hoạt động tương tự như chuông.
Kích thước của chũm chọe (đo bằng inch hoặc cm) ảnh hưởng đến âm thanh của nó. Chũm chọe lớn thường tạo ra âm thanh lớn hơn và kéo dài hơn. Trọng lượng cũng rất quan trọng; chũm chọe nặng hơn phát ra âm thanh tốt hơn khi dùng dùi trống. Chũm chọe mỏng tạo ra âm thanh tròn hơn, ít vang và rung nhanh hơn.
Quá trình sản xuất
Theo phương pháp truyền thống, chũm chọe được đúc dần từ phần chuông đến phần vành, qua nhiều bước gia công đồng để tạo hình dạng thô.
Cuối cùng, dùng búa để làm phẳng bề mặt vành, sau đó dùng máy tiện để mỏng đều và lại dùng búa để làm cho hợp kim đều hơn. Quá trình rèn yêu cầu tay nghề cao và việc tiện cũng cần máy cầm tay để đạt độ chính xác.
Ngày nay, mỗi giai đoạn của quy trình đã được cải tiến nhờ công nghệ hiện đại. Một trong những cải tiến nổi bật là kỹ thuật làm đều kim loại, giúp chũm chọe có âm thanh đồng nhất hơn.
Công nghệ hiện đại đã loại bỏ hoàn toàn một số bước truyền thống, đưa chũm chọe vào dây chuyền sản xuất của các nhà sản xuất lớn và thương mại hóa sản phẩm.
