Chứng Cứ Từ Tâm Hồn Của Các Thiên Tài 'Nguời Ngoài Hành Tinh'

Hấp Dẫn, Quý Báu, Nhưng Liệu Họ Có Chấp Nhận Khi Còn Sống Không?

Vào Mùa Xuân Năm 1953, Paris Review Đăng Ký Đầu Tiên Của 'Các Nhà Văn Trong Công Việc' - Loạt Bài Viết Định Kỳ Và Được Yêu Thích Trên Tờ Báo, Xác Định Một Dạng Trò Chuyện Không Chỉ Đẹp Về Văn, Phong Phú Về Ý Nghĩa, Mà Còn Thâm Nhập Vào Nhiều Vấn Đề 'Nhà Bếp' Của Việc Sáng Tác.

Tuy Nhiên, Ngoài Các Biên Tập Viên, Người Hiệu Đính Và Đồng Nghiệp, Có Những Người Đáng Tin Cậy Của Một Nhà Văn, Rất Ít Người Có Đủ Quyền Lợi Để Tham Gia. 

Do đó, một trong những 'đại diện có thẩm quyền' đáng chú ý nhất, làm chứng minh cho quy trình đó, chính là những 'vết tích vật chất' từ cuộc sống và quá trình sáng tạo của một nhà văn. Đó có thể là những lá thư gửi gia đình và bạn bè, những bài báo cắt ra, những tờ quảng cáo, những bức vẽ lê thê và những ghi chú ở mép trang.

Trong tháng 12 này, Sotheby's đã tổ chức một phiên đấu giá với hơn 100 vật phẩm văn học. Đáng chú ý là chúng đại diện cho một loạt tác phẩm quan trọng trong lịch sử văn học hiện đại. Chủ nhân của bộ sưu tập này là một đạo diễn phim người Mỹ giấu tên.

Trong số các vật phẩm đó, ta thấy có bản đánh máy đầu tiên và quan trọng của tiểu thuyết Tropic of Cancer (1934) của Henry Miller. Đây là một cuốn tiểu thuyết theo thể loại 'roman à clef', nghĩa là người đọc có thể nhận biết 'ai là ai', nhưng trong bản đánh máy này, Henry Miller lại chưa 'đặt' tên giả cho các nhân vật. 

Ta cũng thấy có cuộn giấy huyền thoại được Jack Kerouac đánh máy liền tù tì trên đấy, và sau này sẽ trở thành cuốn The Dharma Bums (1958). Ngoài ra, cũng có sự hiện diện của những nhà văn nổi tiếng nhất của thế kỷ 20, như Ernest Hemingway, James Baldwin, Gabriel García Márquez, Saul Bellow, John Cheever…

Thường thì sau khi xuất bản, những tài liệu này sẽ bị vứt bỏ hoặc được cất giữ chặt chẽ trong kho lưu trữ. Nhưng chúng thực sự mang lại cho chúng ta cơ hội nhìn lại những tác phẩm kinh điển một cách gần gũi và thân thiện. Chúng ta được nhìn thấy quá trình 'bếp núc' diễn ra trên lề trang viết, nơi mà nhà văn, dòng này dòng kia, định hình ra bản chất của một cuốn sách.

Trong tay của một bậc thầy, mỗi quyết định, dù lớn hay nhỏ, đều quan trọng, và mức độ cẩn thận, cân nhắc này chính xác là lý do khiến những tác phẩm đó đã và vẫn đang làm cho các thế hệ người đọc mê mẩn.

Lần Đầu Tiên Sau Hai Mươi Năm, Một Bản Thảo Viết Tay Rất Hiếm, Rất Đặc Biệt Của Ernest Hemingway Cho Truyện Ngắn The Short Happy Life Of Francis Macomber (1936) Được Đem Ra Đấu Giá. 

Đây Là Tác Phẩm Thường Được Chọn Đưa Vào Các Tuyển Tập Truyện Ngắn Nhất, Là Một Trong Hai Truyện Mà Hemingway Chọn Bối Cảnh Là Châu Phi (Truyện Kia Là The Snows Of Mount Kilimanjaro), Và Ngay Khi Xuất Bản Đã Khiến Các Nhà Phê Bình Phải Hoang Mang, Nhức Đầu. Bản Thảo Này (Được Viết Bằng Dụng Cụ Hemingway Yêu Thích Nhất Là Bút Chì) Cho Ta Thấy Sự Mập Mờ Của Chính Tác Giả Quanh Một Số Khía Cạnh Của Câu Chuyện. 

Ở Bản Thảo Chung Kết Này, Có Hẳn Mấy Đoạn Bị Gạch Bỏ, Trong Đó Có Hai Phương Án Mở Đầu. The Short Happy Life Kể Lại Chuyện Một Anh Chồng Bị Vợ Cắm Sừng Và Chết Trong Cuộc Đi Săn Do Chính Phát Đạn Của Người Vợ. Người Đọc Cãi Nhau Về Động Cơ Của Cô Vợ. 

Không Giống Như Vladimir Nabokov, Người Tuyên Bố Nhân Vật Của Mình Là Những 'Lao Động Khổ Sai Dưới Hầm Tàu' (Cho Nhà Văn), Hemingway Thừa Nhận Rằng Đến Ông Cũng Còn Không Tỏ Động Cơ Của Các Nhân Vật Truyện Mình Viết. 'Tôi Không Hơn Gì Bạn, Cũng Không Biết Liệu Cô Ấy Có Cố Tình Bắn Anh Ấy Không', Ông Nói Với Tờ Paris Review.

Trong số các món hàng được đưa ra đấu giá lần này, có một bản thảo đánh máy tuyệt vời của tiểu thuyết The Dharma Bums. Đó là một cuộn giấy dài 3,6m, rộng 45cm, được Kerouac đánh máy (theo lời đồn không dừng lại) trong vòng 7 ngày tại Florida, trong một chuỗi những cơn bùng nổ và sự hứng khởi cuồng nhiệt từ thuốc kích thích.

Đi kèm với cuộn giấy độc đáo này là một cuốn sách tặng đặc biệt của cuốn tiểu thuyết đầu tay The Town and the City (1950) của Kerouac, với sự ký tặng của cả Kerouac và Allen Ginsberg dành cho ông bạn John Kingsland, người cùng học cùng lớp tại trường đại học Columbia. Lời nhắn ký tặng bắt đầu bằng một chữ 'Eeeeeeeeeeeeek' vui vẻ, thu hút ngay từ cái nhìn đầu tiên, rồi tiếp tục với sự nhiệt thành đặc trưng, một dòng suối văn chương bất tận.

Và quả thật, tính phóng túng của một nhà văn cũng được thể hiện rõ như nội dung của người ấy: những bức thư mà Kerouac gửi cho Ginsberg và William S. Burroughs được chọn để đưa ra đấu giá lần này là một loạt bản đồ dẫn dắt chúng ta vào một mê cung rối ren và phức tạp của ba người.

Chính sự phức tạp đó là nguồn cảm hứng cho phong trào Beat Generation. Cả ba người đều là trái tim của phong trào này, mỗi người đều có nhiều mối tình, và đôi khi họ thậm chí còn có những đêm ngủ với nhau.

Trong số các vật phẩm đấu giá, có một bản đánh máy có chỉnh sửa của kiệt tác Falconer (1977) của John Cheever. Đọc qua, ta hiểu rõ hơn về những chỉnh sửa cuối cùng của tác giả. Falconer tích hợp những quan sát của chính Cheever trong thời gian ông làm giảng viên môn viết tại trại cải tạo Sing Sing.

Tác phẩm cũng mô tả một mối tình đồng giới lãng mạn trong tù, làm dấy lên những đồn đoán về xu hướng tình dục của Cheever - điều sau này được xác nhận trong những lá thư và nhật ký được công bố sau khi ông qua đời.

Trong các vật phẩm liên quan có một bản in thử của nhà xuất bản, với chữ ký của Cheever trên trang bìa lót; một số ghi chú và tờ bướm của đội ngũ biên tập, xuất bản tại nhà Knopf; và một bản sách tặng từ lần xuất bản đầu tiên, với lời đề tặng của tác giả gửi Muriel và Malcolm Cowley, người đã xuất bản truyện ngắn đầu tiên của Cheever trên tờ New Republic khi ông mới 18 tuổi.

Một số vật phẩm được đưa ra bán trong đợt này là những ghi chép có giá trị của lịch sử văn học. Một bản sách tặng của tiểu thuyết đầu tay Go Tell It on the Mountain (1953) của James Baldwin, có lời ký tặng Ed Parone - một tài năng của công ty quản lý nhân tài William Morris Agency, đồng thời là bạn thân của tác giả.

Lô đấu giá này còn đi kèm hai bức thư gửi Parone, trong đó Baldwin bày tỏ lo lắng về cô nhân tình người Thụy Sĩ tên Lucien Happersberger ('câu chuyện tình duy nhất trong đời tôi'), và dự đoán rằng cuốn tiểu thuyết thứ hai - Giovanni's Room (1956) - sẽ bị từ chối, sau khi nhận được phản hồi không mấy nhiệt tình từ nhà xuất bản.

'Sách mà phải viết dịu đi thì tôi e rằng không còn là sách nữa - và tôi chắc chắn sẽ không bao giờ giết chết đứa con của chính mình'. Cuối cùng, nhà Knopf từ chối, thậm chí còn đề nghị Baldwin 'đốt' bản thảo, vì nó mô tả 'trắng trợn' chuyện đồng tính. Cuốn sách sau đó được xuất bản bởi nhà Dial Press, và nay được coi là một trong những trụ cột của văn học đồng tính thế kỷ 20.

Ngày nay, ngay cả khi đã có ChatGPT và Google Bard cố gắng giải thiêng quá trình viết lách và 'chấp bút' cho hàng triệu người để họ tự viết truyện, tự làm thơ, thì tia chớp sáng tạo vẫn là thứ hiếm có khó nắm bắt, vượt ngoài bất kỳ thuật toán hay hộp đen nào.

Cho tới nay, mọi nỗ lực tiêu chuẩn hóa vẫn bất lực trước việc viết văn, ngay cả khi việc viết ấy được xây dựng trên những hệ thống phức tạp (và thường là cứng nhắc) của văn phạm và cú pháp. Nhưng những gì tác giả đưa lên mặt giấy là không thể thay thế: đó là bản ghi chép về trải nghiệm và quan sát cá nhân.

Những chất liệu ấy chính là chứng tích hùng hồn cho hành động sáng tạo; chúng kéo ta tới gần hơn cái giải thưởng gần như bất khả của việc diễn đạt hoàn hảo, bằng cách đặt từ đúng nơi đúng chỗ.