Chứng ghẻ ngứa

Chứng ghẻ ngứa (tiếng Latinh: scabere, còn được gọi là ghẻ Na Uy) là một căn bệnh truyền nhiễm do ký sinh trùng bắt buộc là cái ghẻ (Sarcoptes scabiei, loài hominis) xâm nhập vào lớp thượng bì gây ra. Chúng thường đào rãnh dưới da, gây ngứa ngáy và có thể dẫn đến nhiễm trùng.

Sarcoptes scabiei đã được phát hiện từ thế kỷ 16, nhưng đến đầu thế kỷ 18 mới được xác định là nguyên nhân gây ra bệnh ghẻ ở con người.

Đặc điểm lâm sàng của chứng ghẻ ngứa

Thời gian ủ bệnh sau khi nhiễm có thể kéo dài từ 2 đến 40 ngày, trung bình là từ 10 đến 15 ngày. Với người nhiễm lần đầu, triệu chứng ngứa xuất hiện sau 6-8 tuần, trong khi người đã tiếp xúc trước với cái ghẻ sẽ có triệu chứng xuất hiện sớm hơn. Ban đầu, ngứa thường xuất hiện ở các kẽ như kẽ ngón tay, dưới vú (ở phụ nữ), rãnh quy đầu, kẽ mông ở trẻ em... Sau đó, ngứa lan nhanh khắp cơ thể, thường nghiêm trọng hơn vào ban đêm. Ở một số vị trí, mụn nhỏ xuất hiện, và có những nơi là đường rãnh do cái ghẻ đào dưới da.

Một số hình ảnh minh họa về bệnh ghẻ - căn bệnh phổ biến thường xuất hiện ở nơi đông đúc, vệ sinh kém. Bệnh ghẻ không nguy hiểm đến sức khỏe nhưng ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống, và nếu không điều trị kịp thời, có thể dẫn đến các biến chứng da khác như chàm, sưng phù, và nhiễm trùng.

Bệnh ghẻ ở động vật

Ghẻ có thể xuất hiện ở một số loài động vật nuôi và động vật hoang dã. Những con ve gây bệnh này thuộc các phân loài khác nhau của một loài thường gây hại cho con người. Dù các phân loài này có thể lây sang những động vật không phải vật chủ thông thường, nhưng bệnh thường không kéo dài. Khi động vật mắc ghẻ, chúng thường ngứa dữ dội, dẫn đến nhiễm trùng da thứ phát, giảm cân và suy yếu.

Loại ghẻ thường gặp nhất ở thú nuôi là ghẻ lở cơ (sarcoptic mange), gây ra bởi phân loài Sarcoptes scabiei canis, phổ biến ở chó và mèo. Sarcoptic mange có thể lây sang người khi tiếp xúc lâu dài với động vật nhiễm bệnh. Khác với ghẻ người, nó phân bố trên vùng da không được che phủ bởi quần áo. Gà mắc ghẻ có thể bị 'chân vảy'. Thú nuôi bị bỏ rơi và thiếu chăm sóc thú y thường bị ghẻ chân và nhiều bệnh khác. Ghẻ cũng gặp ở động vật hoang dã, như khỉ đột (gorilla), loài dễ bị nhiễm trùng khi tiếp xúc với các vật dụng do con người sử dụng.

Con đường lây truyền

Ghẻ là một bệnh truyền nhiễm, lây qua tiếp xúc vật lý kéo dài với người hoặc thú bị nhiễm. Phần lớn trường hợp lây truyền qua tiếp xúc da kề da, bao gồm cả quan hệ tình dục.

Bệnh ghẻ cũng có thể lây lan qua việc dùng chung giường ngủ, quần áo, khăn tắm... Tuy nhiên, đây không phải là con đường lây nhiễm chính, vì cái ghẻ chỉ có thể tồn tại tối đa 2-3 ngày khi cách xa da người ở nhiệt độ phòng.

Liên kết ngoài

• Học viện Da liễu Hoa Kỳ: Tài liệu về bệnh ghẻ
• Hiệp hội Quốc gia về Pediculosis: Câu hỏi thường gặp về bệnh ghẻ