Buzz
'Chúng ta thường đánh giá người khác theo tiêu chuẩn của mình nhưng sau đó lại dành cả đời để sống theo tiêu chuẩn của người khác'
Câu nói đó tôi đã nghe từ đâu đó, thậm chí từng thuộc lòng, nhưng chưa bao giờ thật sự hiểu sâu sắc. Tâm hồn ta quá rộng mở, đón nhận mọi thứ mà không phân biệt, dẫn đến việc bản sắc cá nhân bị hòa trộn. Ban đầu, sự xung đột giữa chúng là không thể tránh khỏi, nhưng theo thời gian, chúng dần hòa quyện. Đến một lúc nào đó, ta nhận ra mình đã đánh mất bản thân trong quá trình này.
Điều này cũng dễ hiểu vì con người không thể sống cô đơn, sợ bị cô lập. Chúng ta chào đón những giá trị quen thuộc và sợ hãi những điều mới mẻ. Ta tự mang tiêu chuẩn cộng đồng để phán xét người khác, nhưng lại dễ dàng từ bỏ bản thân để chạy theo chuẩn mực của người khác. Chúng ta sống vì lý tưởng của người khác, dù bản năng yêu thương bản thân luôn tồn tại.
Nhưng có những điều vượt ngoài khả năng hiểu biết của chúng ta. Mỗi người là một bản thể duy nhất với cá tính và hoàn cảnh riêng. Trước khi đánh giá người khác, ta cần học cách tôn trọng sự khác biệt đó. Như Nam Cao đã nói, nếu ta không cố gắng hiểu người khác, ta chỉ thấy họ xấu xa và đáng ghét, mà không nhận ra sự khổ đau và đáng thương của họ. Thấu hiểu và đồng cảm là điều cần thiết để thực sự biết một người.
Nhưng làm thế nào để 'tìm và hiểu họ'? Câu trả lời không dễ dàng, đặc biệt khi chúng ta còn chưa kiên nhẫn và bao dung để hiểu chính mình. Muốn hiểu người khác, trước hết hãy hiểu và là chính mình. Khi bạn hiểu bản thân, bạn sẽ có hệ quy chiếu riêng để nhìn nhận sâu sắc và rộng mở hơn. Đừng để ý kiến đám đông làm mất đi bản sắc cá nhân. Hãy sống là chính mình, bạn bè chân thật sẽ tự tìm đến, và khi đó, không ai có thể nghi ngờ hay phán xét bạn.
Krishnamurti trong cuốn 'Đại Bàng Cất Cánh' nói rằng chúng ta thường không thấy được bản chất thật sự của sự vật vì đã bị tri thức trước đó che mờ. Khi nhìn một bông hoa, chúng ta vận dụng những hiểu biết trước đó, dẫn đến sai lầm. Vì vậy, hãy nhìn mọi vật bằng tâm hồn trống rỗng, không định kiến. Để hiểu một người, hãy bỏ qua cái tôi và nhìn một cách khách quan, trung thực, để họ được là chính họ, rồi mới đánh giá.
Đánh giá là phương thức để xã hội phát triển. Yêu ghét ai là quyền của mỗi cá nhân, nhưng không thể bắt mọi người giống mình. Những người vô tội không đáng bị phê phán bởi sự hiểu biết hạn hẹp của ta. Chúng ta có quyền phê phán cái xấu và ngợi ca cái đẹp, nhưng cần nhìn nhận rằng cái xấu không phải lúc nào cũng hoàn toàn xấu.
Tác giả: Hà Phương
