Chuỗi dinh dưỡng (còn gọi là mối quan hệ dinh dưỡng hoặc chuỗi thức ăn) mô tả một dãy các loài sinh vật liên kết với nhau qua các mối quan hệ dinh dưỡng, với loài trước là nguồn thức ăn cho loài sau. Mỗi loài trong chuỗi đóng vai trò là một mắt xích, tiêu thụ các loài phía trước và cũng bị các loài phía sau tiêu thụ. Các chuỗi dinh dưỡng liên kết tạo thành các mạng lưới dinh dưỡng phức tạp.
Ví dụ:
- cỏ → thỏ → sói → xác chết → vi khuẩn → cỏ;
- lá ngô → châu chấu → ếch → xác chết phân hủy → chất bón cho cây ngô;
- cỏ → bò → người → xác chết → vi khuẩn → cỏ.
Các thành phần
Trong chuỗi dinh dưỡng, có ba loại sinh vật cơ bản bao gồm:
Sinh vật sản xuất
là các sinh vật khởi đầu của chuỗi dinh dưỡng vì chúng trực tiếp chuyển hóa các chất vô cơ thành chất hữu cơ. Chúng còn được gọi là sinh vật tự dưỡng hoặc sinh vật cung cấp. Trong nhóm sinh vật tự dưỡng, có hai loại chính: một loại sử dụng năng lượng ánh sáng mặt trời để tổng hợp chất hữu cơ, và một loại khác sử dụng năng lượng từ các phản ứng hóa học.
Ví dụ: thực vật xanh, một số loài tảo, vi khuẩn quang hợp...
Sinh vật tiêu thụ
Là các sinh vật dị dưỡng (không tự tổng hợp chất hữu cơ) cần tiêu thụ các sinh vật khác hoặc sinh vật tự dưỡng để có được chất hữu cơ.
Sinh vật phân giải
Là các vi khuẩn dị dưỡng hoặc nấm có khả năng phân hủy chất hữu cơ thành các chất vô cơ.
Các loại chuỗi dinh dưỡng
Chuỗi thức ăn với sinh vật sản xuất là mắt xích đầu tiên (xích thức ăn trong chăn nuôi):
Ví dụ: cỏ → thỏ → sói → vi sinh vật phân hủy
Chuỗi thức ăn bắt đầu từ mùn bã hữu cơ (xích thức ăn từ phế liệu):
Ví dụ: mùn bã hữu cơ → giun đất → gà → chó sói → hổ → vi khuẩn.
Chuỗi thức ăn thẩm thấu (chỉ xuất hiện trong môi trường nước):
Ví dụ: sinh vật nguyên sinh → cá nhỏ → cá lớn
Xem thêm
- Hệ sinh thái