Buzz
Bài thơ Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân đã được in lại trong cuốn Vang bóng một thời. Nó được giới thiệu trong chương trình học Ngữ Văn lớp 11.
Hôm nay, Mytour cung cấp tài liệu Soạn văn 11: Chữ người tử tù. Đọc giới thiệu chi tiết dưới đây để tham khảo.
Sơ đồ bài viết Chữ người tử tù
Bước 1: Chuẩn bị
Tác giả Nguyễn Tuân
- Nguyễn Tuân (1910 - 1987) sinh ra trong một gia đình theo truyền thống của nhà Nho, mặc dù tri thức Hán hóa đã giảm sút. Quê quán làng Mọc, hiện nay là phường Nhân Chính, quận Thanh Xuân, Hà Nội.
- Lúc còn nhỏ, Nguyễn Tuân theo gia đình định cư ở nhiều tỉnh thuộc miền Trung. Sau khi hoàn thành học vấn đến bậc Thành chung (tương đương cấp THCS hiện nay) ở Nam Định, ông trở về Hà Nội để theo đuổi văn chương và làm báo.
- Sau thành công của Cách mạng tháng Tám, Nguyễn Tuân chủ động tham gia vào cuộc cách mạng và tự nguyện sử dụng bút ký để phục vụ cho hai cuộc kháng chiến của dân tộc. Từ năm 1948 đến 1958, ông giữ vị trí Tổng thư ký của Hội văn nghệ Việt Nam.
- Nguyễn Tuân đã có những đóng góp quan trọng đối với văn học hiện đại Việt Nam, nhất là trong việc thúc đẩy thể loại tùy bút và bút ký đạt đến trình độ nghệ thuật cao, góp phần làm phong phú ngôn ngữ văn học dân tộc.
- Ông đã được Nhà nước trao tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn học nghệ thuật vào năm 1996.
- Một số tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Tuân bao gồm: Một chuyến đi (1938), Vang bóng một thời (1940), Thiếu quê hương (1940), Chiếc lư đồng mắt cua (1941), Đường vui (1949), Tình chiến dịch (1950), Sông Đà (1960), Hà Nội ta đánh Mỹ giỏi (1972)...
Bước 2: Đọc hiểu
Câu 1. Xác định ngôi kể và góc nhìn của câu chuyện.
- Ngôi kể: thứ 3
- Góc nhìn: toàn cảnh
Câu 2. Ấn tượng của tôi về hình ảnh nhân vật quản ngục?
Hình ảnh của nhân vật quản ngục: một người có tuổi, diện mạo đầy uy quyền.
Câu 3. Huấn Cao thể hiện những hành động, cử chỉ, lời nói như thế nào?
- Huấn Cao, đứng trước cánh cổng gông, quay người lại gọi mấy bạn đồng chí: “Rệp cắn tôi, cổ tôi đã đỏ rồi. Cần phải dỗ gông đi”.
- Khi bị lính nhìn thường, Huấn Cao lạnh lùng gật đầu, nghiêng thân gông mạnh mẽ, đưa đầu thang gông xuống đá tảng để trấn an tinh thần.
Câu 4. Tại sao quản ngục đối đãi đặc biệt với Huấn Cao?
Quản ngục đối đãi đặc biệt với Huấn Cao do lòng ngưỡng mộ, trân trọng tài năng của ông.
Câu 5. Quản ngục mong muốn điều gì? Tại sao ông lại có mong muốn đó?
Quản ngục mong muốn được nhận chữ từ Huấn Cao. Vì ông trân trọng tài năng của Huấn Cao.
Câu 6. Vì sao Huấn Cao chấp nhận viết chữ cho quản ngục?
Huấn Cao chấp nhận viết chữ cho quản ngục vì ông bị lòng từ bi của quản ngục ấn tượng.
Câu 7. Cảnh viết chữ diễn ra vào thời gian, không gian như thế nào?
- Thời gian: giữa đêm
- Không gian: trong nhà tù
Câu 8. Tư thế của các nhân vật được tác giả mô tả như thế nào?
Người viết chữ là một tù nhân, nhưng vẫn kiêng đường, đang trong tư thế trao điều cuối cùng của mình cho người khác. Người yêu cầu viết chữ, mặc dù có quyền hơn, nhưng khiêm tốn gật đầu biểu hiện lòng biết ơn.
3. Trả lời câu hỏi
Câu 1. Tác phẩm Chữ người tử tù kể về điều gì? Đánh giá về không gian, thời gian của câu chuyện như thế nào?
Tác phẩm Chữ người tử tù kể về Huấn Cao - một tù nhân được chuyển đến trại giam tỉnh Sơn trước khi bị hành quyết. Tại đây, viên quản ngục đã ngưỡng mộ tài năng của Huấn Cao, biểu hiện lòng biết ơn và mong muốn được xin chữ của ông.
- Thời gian diễn ra tự nhiên vào giữa đêm, nhưng lại là thời điểm cuối cùng của một người tài hoa. Về không gian, cảnh viết chữ thiêng liêng thường diễn ra ở những nơi rộng lớn, trang nghiêm, nhưng ở đây lại xảy ra trong bóng tối của ngục tối - một buồng tối chật chội, ẩm ướt, đầy mạng nhện, đất đầy phân chuột và gián.
Câu 2. Xác định tình huống trong truyện. Tác dụng của tình huống đó trong việc thể hiện đặc điểm của các nhân vật và tạo ra sự kịch tính cho câu chuyện là gì?
- Tình huống trong truyện Chữ người tử tù là cuộc gặp giữa viên quản ngục, người đại diện cho quyền lực, và Huấn Cao, một tù nhân sáng tạo ra cái đẹp.
- Tình huống này giúp phác họa tính cách và tạo ra sự kịch tính cho câu chuyện. Mặc dù trên mặt trận xã hội, họ đối đầu, nhưng trong nghệ thuật, họ lại là những tri âm tri kỉ.
Câu 3. Nêu cảm nhận của bạn về nhân vật Huấn Cao.
Huấn Cao được mô tả là một cá nhân tài năng, có tấm lòng trong sáng và tính cách kiêng định, kiên định.
=> Một người đáng kính trọng và yêu mến.
Câu 4. Nhân vật quản ngục để lại ấn tượng gì trong bạn? Tại sao nhân vật này được mô tả như “một giọng hát trong trẻo trong bản nhạc hỗn loạn, lộn xộn”?
- Nhân vật quản ngục có những phẩm chất đáng kính:
- Một tấm lòng trân trọng tài năng: đánh giá cao tài hoa và có lòng tôn trọng với Huấn Cao.
- Một tâm hồn nghệ sĩ, biết trân trọng vẻ đẹp: yêu thích văn chương, thích thú với sự sáng tạo của Huấn Cao; Mong muốn sở hữu nét chữ của Huấn Cao để treo trong nhà.
- Một con người trong sạch và trong trẻo: ở trong môi trường tù tội nhưng vẫn giữ được lòng tử tế và thuần khiết; cảm động và hiểu biết trước những lời khuyên của Huấn Cao…
- Nhân vật này được mô tả như “một giọng hát trong trẻo giữa bản nhạc hỗn loạn, lộn xộn”: dù làm việc trong môi trường nhà tù, nơi có nhiều nguy hiểm và lừa dối, nhưng viên quản ngục vẫn có những phẩm chất đáng kính trọng (như đã phân tích trước đó).
Câu 5. Phân tích cảnh Huấn Cao viết chữ cho viên quản ngục và đưa ra nhận xét của bạn về cảnh đó.
Phân tích cảnh Huấn Cao viết chữ cho viên quản ngục:
- Thời gian: đêm trước ngày Huấn Cao bị đưa về kinh chịu án.
- Không gian:
- Một buồng tối chật chội, ẩm ướt; tường đầy mạng nhện, đất bừa bãi phân chuột và gián;
- Trong không khí khói mù mịt như đám cháy nhà, ánh sáng đỏ rực từ bó đuốc tẩm dầu chiếu lên ba cái đầu người cúi trên mảnh vải trắng nguyên sạch. Khói độc bốc lên làm họ nhăn mặt, nhăn mắt cay cay.
- Nhân vật Huấn Cao, dù là tù nhân, vẫn mang phong thái oai phong, đang trong tư thế ban ân cuối cùng của mình cho người khác.
- Một người tù “cổ đeo gông, chân vướng xiềng xích, đang viết chữ trên tấm vải trắng căng trên mảnh gỗ”.
- Sau khi viết xong, ông Huấn Cao thở dài, buồn rầu, nâng viên quản ngục đứng thẳng lên và dặn dò: “Ở đây không phải nơi phù hợp để treo một bức tranh vải với những chữ nghĩa thắm thiết về ước mơ cuộc đời”.
- Nhân vật viên quản ngục, mặc dù có quyền lực, nhưng vẫn là kẻ khiêm tốn, cúi đầu biết ơn:
- Viên quản ngục vội vàng cất những đồng tiền kẽm đánh dấu ô chữ trên tấm vải sáng; thầy thợ mỏi mệt, run run cầm chậu mực,...
- Người quản ngục, với lòng kính trọng, gật đầu nhìn tù nhân, nói một câu trong lệ rơi: “Người này thật xứng đáng với sự kính trọng”.
=> Nhận xét về cảnh cho chữ: một tình huống độc đáo, “chưa từng có trong quá khứ”.
Câu 6. Đối lập là kỹ thuật nghệ thuật thường được áp dụng trong các tác phẩm lãng mạn. Hãy chỉ ra các diễn biến và phân tích tác dụng của kỹ thuật đó trong truyện ngắn Chữ người tử tù.
- Huấn Cao và viên quản ngục:
- Viên quản ngục - người nắm giữ quyền lực, nhưng có lòng trọng trách quý trọng tài năng, say mê cái đẹp.
- Huấn Cao - kẻ từ chối đang chịu án, có tài năng, đạo đức cao và phản đối cương quyền.
- Bối cảnh cho chữ:
- Nhà tù chật chội, bẩn thỉu với tấm lụa trắng còn nguyên vẹn lần hồ
- Hình ảnh người bị tù, cổ đeo gông, chân vướng xiềng, đang dậm tô nét chữ cùng viên quan ngục khúm núm,..
=> Tác dụng: làm nổi bật sự đối lập nảy lửa giữa cái đẹp và cái xấu, cái thiện và cái ác, lý tưởng và hiện thực, tính cách và hoàn cảnh.
Câu 7. Điều ấn tượng nhất sau khi đọc truyện Chữ người tử tù là gì? Theo bạn, qua tác phẩm, nhà văn Nguyễn Tuân đã thể hiện quan điểm về “chữ” và “thú chơi chữ” như thế nào?
- Điều ghi nhận: quan điểm về vẻ đẹp, khẳng định tính bất tử của cái đẹp và tiết lộ âm thầm lòng yêu nước.
- Nhà văn Nguyễn Tuân đã thể hiện quan điểm về “chữ” và “thú chơi chữ”: vượt qua những quy tắc thông thường, rất độc đáo và bất ngờ. Việc cho “chữ” thường diễn ra ở những nơi rộng lớn, trang trọng hoặc ít nhất là ở những nơi sạch sẽ, nhưng ở đây lại diễn ra trong một nhà tù bẩn thỉu, cũng là nơi của sự tà ác. “Thú chơi chữ” thường được thấy ở những người trí thức quyền lực, nhưng ở đây lại là một viên quản ngục trong nhà giam.
