Buzz
1. Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể là gì?
Hiện tại, khái niệm về Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể vẫn chưa được giải thích cụ thể. Chúng ta chỉ có thông tin về Chương trình giáo dục phổ thông và Chương trình tổng thể. Trong đó,
- Chương trình tổng thể là tài liệu quy định các vấn đề chung và định hướng chính cho chương trình giáo dục phổ thông, bao gồm:
+ Các điều kiện cần thiết để triển khai chương trình giáo dục;
+ Tầm nhìn và nguyên tắc xây dựng chương trình giáo dục;
+ Cấu trúc môn học và các hoạt động giáo dục;
+ Mục tiêu của chương trình giáo dục phổ thông và mục tiêu cho từng cấp học;
+ Định hướng phương pháp giảng dạy và tiêu chí đánh giá kết quả học tập;
+ Thời gian dành cho từng môn học và hoạt động giáo dục;
+ Định hướng về các nội dung giáo dục bắt buộc;
+ Các tiêu chí cần đạt về phẩm chất chủ yếu và năng lực cốt lõi.
- Chương trình giáo dục phổ thông bao gồm toàn bộ kế hoạch và hướng dẫn giáo dục phổ thông, xác định rõ mục tiêu giáo dục, yêu cầu về phẩm chất và năng lực của học sinh, cấu trúc và nội dung giáo dục, phương pháp tổ chức hoạt động giáo dục, và cách đánh giá kết quả học tập ở từng lớp và cấp học.
Tóm lại, Chương trình giáo dục phổ thông là tài liệu thể hiện mục tiêu giáo dục, yêu cầu về phẩm chất và năng lực của học sinh, nội dung và phương pháp giáo dục, cũng như cách đánh giá kết quả giáo dục, nhằm đảm bảo chất lượng giáo dục và cam kết của Nhà nước đối với toàn hệ thống giáo dục phổ thông.
2. Các cải tiến trong chương trình giáo dục phổ thông tổng thể
Vào ngày 26/12/2018, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã phê duyệt Chương trình giáo dục phổ thông mới theo Thông tư số 32/2018/TT-BGDĐT. Chương trình này có một số cải tiến cơ bản như sau:
Hệ thống môn học được thiết kế để cân bằng nội dung giữa các lĩnh vực giáo dục, phù hợp với từng cấp học và lớp học; có sự liên kết giữa các lớp học liên tiếp; tích hợp nhiều ở các lớp dưới và phân hóa dần ở các lớp trên; đồng thời phù hợp với các chương trình học của nhiều quốc gia.
Tên gọi của từng môn học được điều chỉnh để phản ánh đúng nội dung và ý nghĩa giáo dục của môn học ở mỗi cấp học. Ví dụ, môn học cốt lõi về giáo dục đạo đức - công dân có thể có các tên khác nhau theo cấp học: Giáo dục lối sống (tiểu học), Giáo dục công dân (trung học cơ sở) và Công dân với Tổ quốc (trung học phổ thông). Môn học trong lĩnh vực khoa học cũng được điều chỉnh từ Cuộc sống quanh ta (các lớp 1, 2, 3) thành Tìm hiểu Xã hội và Tìm hiểu Tự nhiên (các lớp 4, 5) và sau đó là Khoa học Xã hội và Khoa học Tự nhiên (trung học cơ sở).
Tại cấp trung học phổ thông, chương trình sẽ cân bằng giữa học phân hóa theo định hướng nghề nghiệp và học toàn diện. Môn Khoa học Xã hội sẽ dành cho học sinh có định hướng khoa học tự nhiên, trong khi môn Khoa học Tự nhiên sẽ dành cho học sinh có định hướng khoa học xã hội; bên cạnh đó, học sinh còn có cơ hội chọn các chuyên đề học tập theo sở thích cá nhân.
Từ đây, có thể nhận diện các điểm đổi mới của Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể:
2.1. Giải quyết sự trùng lặp giữa các môn học
Theo Thứ trưởng Nguyễn Vinh Hiển, điểm cải tiến đầu tiên của chương trình giáo dục phổ thông mới là sự ra đời của một “Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể”, đóng vai trò như một kế hoạch tổng quát cho cả ba cấp học. Đây là hướng dẫn và kế hoạch bao quát toàn bộ chương trình, quy định các vấn đề chung trong giáo dục phổ thông.
Chương trình tổng thể sẽ cung cấp hướng dẫn cho các chương trình môn học, đảm bảo sự đồng bộ và nhất quán trong từng môn học, giữa các môn học, và giữa các lớp học cũng như các cấp học. Điều này giúp khắc phục tình trạng chồng chéo và phân mảnh giữa các môn học.
2.2. Chuyển sang tập trung vào phát triển phẩm chất và năng lực
Chuyển từ việc chỉ chú trọng cung cấp kiến thức sang việc phát triển phẩm chất và năng lực dựa trên nền tảng kiến thức. Trước đây, chương trình cũ chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu về hình thành và phát triển phẩm chất cũng như năng lực của học sinh; nó chủ yếu tập trung vào nội dung mà không đặt ra các tiêu chí cụ thể về phẩm chất và năng lực cho từng cấp học.
Chương trình mới đã viết rõ mục tiêu cho từng cấp học. Chương trình cấp tiểu học tập trung vào việc giúp học sinh xây dựng nền tảng cho sự phát triển toàn diện về thể chất, tinh thần, phẩm chất và năng lực; chú trọng vào giá trị gia đình, quê hương, thói quen học tập và sinh hoạt; đồng thời cung cấp kiến thức và kỹ năng cơ bản để học sinh tiếp tục học lên cấp THCS.
Chương trình cấp THCS tiếp tục duy trì và nâng cao phẩm chất, năng lực đã được hình thành từ cấp tiểu học; giúp học sinh tự điều chỉnh theo các chuẩn mực xã hội; phát triển năng lực tự học, hoàn thiện kiến thức phổ thông để chuẩn bị cho việc học lên THPT, học nghề, hoặc gia nhập thị trường lao động.
Chương trình cấp THPT hướng tới việc giúp học sinh phát triển phẩm chất và năng lực của người lao động, công dân có trách nhiệm, ý thức quyền và nghĩa vụ đối với Tổ quốc; đồng thời duy trì và nâng cao các phẩm chất, năng lực từ cấp THCS; khuyến khích việc tự học và học tập suốt đời, trang bị kiến thức và khả năng chọn nghề phù hợp với năng lực và sở thích cá nhân để tiếp tục học lên hoặc gia nhập lao động.
2.3. Đề cao trải nghiệm sáng tạo
Chương trình mới sẽ tập trung hơn vào việc phát triển tính năng động, tư duy độc lập, khả năng nhận diện và giải quyết vấn đề, cũng như khả năng hợp tác nhóm của học sinh. Bên cạnh việc duy trì các môn học hiện có, chương trình sẽ chú trọng vào việc tăng cường các hoạt động xã hội của học sinh, đặc biệt là các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, được thiết kế khoa học và phong phú về nội dung cũng như hình thức tổ chức để phù hợp với mục tiêu giáo dục và điều kiện thực hiện.
Ngoài các hoạt động thiết kế riêng, từng môn học cũng sẽ bao gồm các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, phù hợp với đặc thù của môn học và điều kiện dạy học. Ví dụ, môn Ngữ văn sẽ tập trung vào việc sử dụng thành thạo Tiếng Việt và giáo dục công dân qua các tình huống thực tế.
2.4. Khơi dậy niềm đam mê học tập của học sinh
Với chương trình mới, các hình thức và phương pháp dạy học cũng như đánh giá sẽ trở nên đa dạng hơn, khuyến khích tính chủ động và sáng tạo của học sinh. Học sinh sẽ không chỉ học trong lớp mà còn ở ngoài lớp học, tại gia đình, và tại các địa điểm di tích, danh lam thắng cảnh.
Đánh giá học sinh theo chương trình mới sẽ không chỉ dựa vào lượng kiến thức đã học mà còn dựa vào khả năng áp dụng kiến thức đó. Điều này sẽ làm thay đổi cách ra đề thi và giúp học sinh cảm thấy hứng thú và yêu thích học tập hơn.
2.5. Tăng cường phân hóa ở các cấp học cao hơn
Trước đây, chương trình giáo dục không phân chia rõ ràng giữa các cấp học từ lớp 1 đến lớp 12, dẫn đến khó khăn trong việc phân luồng. Hiện tại, chương trình giáo dục phổ thông 12 năm được chia thành hai giai đoạn chính: Giai đoạn giáo dục cơ bản (bao gồm cấp tiểu học 5 năm và cấp THCS 4 năm) và Giai đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp (cấp THPT 3 năm). Nội dung chương trình bao gồm dạy học tích hợp và phân hóa.
Dạy học tích hợp là phương pháp giảng dạy nhằm giúp học sinh kết hợp kiến thức và kỹ năng từ nhiều lĩnh vực khác nhau để giải quyết hiệu quả các vấn đề trong học tập và cuộc sống. Dạy học phân hóa là cách tiếp cận giáo dục được điều chỉnh theo nhu cầu và khả năng của từng học sinh, nhằm phát huy tối đa tiềm năng cá nhân.
Hai yếu tố quan trọng để thực hiện dạy học tích hợp và phân hóa là nội dung và phương pháp giảng dạy.
- Về nội dung, tích hợp yêu cầu dạy học liên kết nhiều kiến thức có liên quan, chẳng hạn như gộp 2-3 môn thành một môn học hoặc kết hợp các phân môn trong một môn học. Phân hóa đòi hỏi xây dựng nội dung học phù hợp với từng nhóm học sinh khác nhau.
- Về phương pháp, để tích hợp hiệu quả, cần rèn luyện cho học sinh khả năng tổng hợp kiến thức và kỹ năng, đồng thời đưa ra các câu hỏi và tình huống giúp học sinh áp dụng kiến thức một cách tổng hợp. Đối với phân hóa, cần có các phương pháp hướng dẫn và yêu cầu riêng biệt phù hợp với sở thích và năng lực của từng học sinh.
Tất cả các cấp học cần chú trọng đến phương pháp giảng dạy; riêng về nội dung, cần cân nhắc để đảm bảo tích hợp hiệu quả ở các cấp dưới và dần phân hóa ở các cấp học cao hơn.
2.6. Thực nghiệm đổi mới và thách thức
Chương trình giáo dục phổ thông mới đã được thử nghiệm ngay trong quá trình xây dựng bởi các tác giả chương trình. Nội dung thực nghiệm tập trung vào những điểm khác biệt so với chương trình hiện tại, đặc biệt là các hình thức dạy học mới, yêu cầu của từng môn học và hoạt động trải nghiệm sáng tạo; đồng thời đánh giá mức độ phù hợp của các yêu cầu chương trình với khả năng nhận thức và điều kiện của học sinh.
Trên đây là toàn bộ thông tin từ Mytour về Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể là gì và các điểm mới nổi bật. Hy vọng thông tin này hữu ích cho bạn. Mytour xin chân thành cảm ơn.
