Chuột rút: Nguyên nhân và cách khắc phục

1. Hiểu về chuột rút

Chuột rút là hiện tượng co rút đột ngột của cơ bắp, thường gặp ở cẳng chân, bàn tay, đùi, hông và bụng. Đau đớn kéo dài từ vài giây đến vài phút, gây khó khăn trong di chuyển.

Chuột rút: Hiểu về sự co bắp

2. Nguyên nhân gây chuột rút

Có nhiều nguyên nhân gây ra chuột rút, đặc biệt là hai nguyên nhân chính:

- Thiếu oxy đến cơ bắp:

Khi vận động, cơ bắp cần được cung cấp đủ oxy. Tuy nhiên, nếu cơ thể không cung cấp đủ oxy trong quá trình vận động, sẽ gây ra chuột rút. Điều này xảy ra khi cơ bắp không thể chuyển hóa đủ năng lượng từ oxy, dẫn đến sự sản sinh axit lactic trong cơ.

Khi tập luyện ở mức độ cao, axit lactic tăng lên sẽ gây cảm giác nóng rát và mệt mỏi cơ bắp. Nếu axit lactic tích tụ quá nhiều trong cơ bắp, bạn có thể gặp khó khăn khi di chuyển.

- Rối loạn điện giải:

Hoạt động vận động kéo dài trong điều kiện thời tiết nóng hoặc lạnh có thể làm mất nước và muối từ cơ thể. Việc sử dụng một số loại thuốc như Statin, prednisone, hoặc thuốc lợi tiểu cũng có thể gây ra rối loạn điện giải. Khi nồng độ của Na+, Ca++, K+ giảm xuống, điều này có thể dẫn đến các vấn đề như hạ canxi máu hoặc hạ kali máu,… Tương tự như việc thiếu oxy đối với cơ bắp, rối loạn điện giải cũng khiến axit lactic tích tụ trong cơ bắp gây ra cảm giác mệt mỏi.

Ngoài hai nguyên nhân chính trên, sự co cơ còn có thể xuất phát từ:

- Rối loạn hệ thần kinh:

Khi người mắc các vấn đề về thần kinh như phụ nữ mang thai, gặp căng thẳng, hoặc mắc các bệnh về cơ xương khớp,... có thể dẫn đến gián đoạn trong việc truyền tín hiệu giữa dây thần kinh và cơ bắp. Điều này khiến cơ bắp tiếp tục co và gây đau, mặc dù não bộ muốn cơ thư giãn. Nhiều người tin rằng, nguyên nhân của hiện tượng này có thể do thiếu chất dopamin trong não, gen di truyền hoặc cơ bắp thiếu khoáng sắt.

3. Những đối tượng thường xuyên bị chuột rút là ai?

Chuột rút có thể xảy ra bất cứ lúc nào, nhưng thường xuyên xảy ra khi người đó đang ngủ hoặc sau khi vận động liên tục trong thời gian dài. Mọi lứa tuổi đều có thể gặp phải hiện tượng này, nhưng phổ biến nhất là ở người trẻ và người cao tuổi. Dưới đây là những nhóm người thường gặp phải chuột rút:

Phụ nữ mang thai hoặc đang trong thời kỳ kinh nguyệt

Phụ nữ mang thai thường gặp hiện tượng chuột rút vào tháng sáu của thai kỳ. Nguyên nhân có thể là do thiếu các chất như: canxi, photpho, magie,... Đồng thời, khi thai lớn lên, cơ bắp và dây chằng tử cung cũng mở rộng ra. Trọng lượng của cơ thể và tử cung áp lên các mạch máu của chi dưới. Chuột rút thường xảy ra khi phụ nữ mang thai ngồi lâu hoặc khi nằm ngủ vào ban đêm.

Vì vậy, phụ nữ mang thai cần liên tục vận động chân bằng cách đi lại và duỗi chân để giảm bớt tình trạng không thoải mái này.

Phụ nữ mang thai thường dễ bị co cơ do thiếu các chất như canxi, photpho, magi,...

Ngoài ra, phụ nữ đang hành kinh cũng gặp những cơn co thắt ở vùng bụng và sau đó lan ra các vị trí khác như lung và đùi. Nguyên nhân là do máu chảy qua cổ tử cung quá nhiều.

Những người tập thể dục quá mức

Các nhóm vận động lâu dài hoặc mạnh mẽ như vận động viên thể thao, người leo núi, leo cầu thang nhiều tầng,... thường dễ bị co cơ. Ngoài ra, những người đứng trên nền cứng quá lâu, làm cho đôi chân phải chịu sức nặng của toàn bộ cơ thể. Ngồi gối chân xuống mặt đất làm cơ bắp căng ra và gây mệt mỏi. Đồng thời, người ngồi làm việc liên tục mà không thay đổi tư thế hoặc đeo giày dép quá chật, gót quá nhọn cũng dễ bị co cứng cơ.

Những người mắc bệnh

Những người mắc một trong số các bệnh như: bệnh đái tháo đường, bệnh tuyến giáp trạng, Parkinson, thiếu máu, bệnh thận,... thường dễ bị co cơ. Đa phần các trường hợp co cơ đều bắt nguồn từ bệnh suy giảm tĩnh mạch chân. Do máu không lưu thông trong tĩnh mạch bị tắc nghẽn, các chất chuyển hóa không truyền đến cơ. Khi cơ bắp thiếu oxy sẽ dễ bị co cứng gây ra sự cử động khó khăn. Bệnh này cũng có thể gây phù nề ở chi dưới.

Ngoài ra, những người mất nước hoặc chất điện giải do tiêu chảy, buồn nôn, hay mồ hôi nhiều đều dễ bị co cơ.

4. Dấu hiệu bị co cơ

Nếu bạn bị co cơ ở một khối cơ nào đó, khi chạm vào sẽ cảm nhận được cơ bắp bị co cứng lại thành một đốm. Lúc này, chân hoặc tay sẽ cảm thấy đau đớn và rất khó khăn trong việc di chuyển hoặc thậm chí là không thể di chuyển trong một thời gian nhất định.

Thường thì chuột rút chỉ có triệu chứng là cơ bắp co rút. Nhưng nếu có thêm các triệu chứng như: ăn nhiều, uống nhiều, tiểu nhiều, mệt mỏi, da nhợt nhạt, xanh xao,... thì nên đưa người bệnh đến cơ sở y tế để kiểm tra. Đừng bao giờ coi thường hiện tượng co cơ, bởi có thể đó là dấu hiệu của một số bệnh lý.

Chuột rút gây ra những cơn đau dữ dội khiến bạn không thể di chuyển được

5. Phương pháp điều trị và ngăn ngừa chuột rút

Các phương pháp giải quyết

Người bị chuột rút sẽ cảm thấy đau rát ở cơ bắp và không thể di chuyển. Đặc biệt, khi đang lái xe hoặc bơi lội, tình trạng này có thể rất nguy hiểm. Vì vậy, trong những trường hợp sau đây, bạn có thể thực hiện các biện pháp sau khi cơ bắp co rút:

- Nếu cơ bắp ở bắp chân bị co rút, bạn nên duỗi cơ theo chiều ngược lại, từ từ kéo đầu ngón chân và bàn chân lên phía trần nhà, hướng về đầu gối.

- Nếu cơ bắp ở bắp đùi bị co rút, hãy nhờ ai đó kéo thẳng chân ra và ấn đầu gối xuống.

- Nếu cơ bắp xương sườn bị co rút, hãy xoa bóp nhẹ nhàng các bắp thịt xung quanh lồng ngực và hít thở sâu, thả lỏng người, máu sẽ nhanh chóng lưu thông trở lại.

Ngoài ra, có thể áp dụng các biện pháp như: sử dụng vitamin E, thuốc giãn cơ,... để điều trị cơ co thắt.

Biện pháp phòng tránh

Để giảm thiểu sự co cứng cơ gây gián đoạn công việc. Có thể áp dụng các biện pháp phòng tránh sau đây:

• Tắm nước ấm để tăng lưu thông máu trong các cụ cơ thể.

• Thực hiện các động tác nhẹ nhàng và thả lỏng cơ thể trước khi đi ngủ.

• Không mang giày quá chật, gót giày cao quá. Đồng thời, chọn tất co giãn để không làm tắc nghẽn mạch máu ở chân dưới.

• Uống đủ nước và bổ sung các chất điện giải đặc biệt trong những ngày nắng nóng, khi cơ thể mất nước nhiều.

• Trước và sau khi tập thể dục, nên khởi động cơ thể và thực hiện các động tác nhẹ nhàng.

Bắt đầu bằng việc làm động tác chuẩn bị trước khi tập luyện là phương pháp hiệu quả để tránh sự co cứng cơ

Cơn co cứng cơ gây ra cảm giác đau dữ dội trong cơ bắp. Đặc biệt, khi cơ co rút xảy ra khi bạn đang lái xe hoặc trong nước, có thể dẫn đến nguy hiểm. Do đó, bạn có thể áp dụng những biện pháp được đề cập trong bài viết trước để phòng ngừa tình trạng cơ co rút. Ngoài ra, một chế độ dinh dưỡng cân đối và tránh sử dụng các chất kích thích như rượu, thuốc lá,... cũng giúp giảm thiểu tình trạng này.