Chuyên gia giải đáp: Bất dung nạp lactose là gì? Cách khắc phục?

1. Định nghĩa bất dung nạp lactose là gì?

Nhiều người thắc mắc bất dung nạp lactose là gì và liệu có thể khắc phục được hay không. Thuật ngữ này mô tả tình trạng thiếu hụt enzyme lactase, enzyme do ruột non tiết ra để phân giải lactose. Như chúng ta biết, lactose được tìm thấy nhiều trong sữa, phô mai và các sản phẩm từ sữa khác.

Đối với người bị bất dung nạp lactose, khi tiêu thụ các sản phẩm từ sữa, ruột non không thể tiêu hóa đường lactose, dẫn đến lactose bị đẩy xuống ruột già. Tại đây, vi khuẩn phân rã lactose thành khí và chất lỏng, gây ra triệu chứng tiêu chảy và đầy hơi. Dù bất dung nạp lactose không nguy hiểm nhưng lại gây khó chịu, khiến người bệnh ngại ngùng khi ăn uống sữa và các sản phẩm từ sữa.

2. Triệu chứng và nguyên nhân của bất dung nạp lactose

Khoảng 2 giờ sau khi tiêu thụ sữa hoặc sản phẩm từ sữa, người bệnh sẽ gặp phải các triệu chứng khó chịu như buồn nôn, đầy hơi, tiêu chảy, đau bụng, và chuột rút.

Ở trẻ nhỏ, các triệu chứng có thể khác biệt hơn, bao gồm ói mửa, viêm da, tiêu chảy có bọt, đầy chướng bụng, sôi bụng, và trung tiện nhiều.

Bất dung nạp lactose gây ra nhiều triệu chứng khó chịu ở hệ tiêu hóa.

Nguyên nhân chính dẫn đến bất dung nạp lactose là do thiếu hụt enzyme lactase - enzyme giúp cơ thể hấp thụ đường lactose. Sau 2 tuổi (thời điểm cai sữa), ruột non bắt đầu giảm tiết lactase, nhưng chúng ta vẫn có thể tiêu thụ sản phẩm từ sữa mà không gặp vấn đề.

3. Các yếu tố tăng nguy cơ bất dung nạp lactose

Ngoài nguyên nhân thiếu hụt lactase, các yếu tố sau đây cũng có thể gây bất dung nạp lactose:

• Chủng tộc: người châu Á, Mỹ gốc Phi, và gốc Mexico thường gặp vấn đề này;

• Tuổi tác: người lớn tuổi dễ bị bất dung nạp lactose hơn trẻ em;

• Bệnh lý tiêu hóa: các bệnh viêm hoặc tổn thương ruột non, bệnh Celiac, bệnh Crohn,... làm giảm lactase;

• Bất dung nạp bẩm sinh: một số trẻ bị bất dung nạp lactose từ khi sinh ra;

• Trẻ sinh non: thiếu enzyme lactase do sinh non ở giai đoạn tam cá nguyệt thứ 3;

• Tác dụng phụ của điều trị ung thư: hóa trị và xạ trị gây biến chứng tiêu hóa, dẫn đến bất dung nạp lactose.

4. Các phương pháp điều trị bất dung nạp lactose

Để xác định một người có bị bất dung nạp lactose hay không, bác sĩ sẽ thu thập bệnh sử và quan sát các triệu chứng lâm sàng. Kết hợp với đó là các xét nghiệm cần thiết để kiểm tra khả năng hấp thụ lactose trong hệ tiêu hóa, chẳng hạn như xét nghiệm khí Hydro trong hơi thở, test lactose, và đối với trẻ em, xét nghiệm hàm lượng axit trong phân.

Dưới đây là một số biện pháp giúp cải thiện tình trạng bất dung nạp lactose:

• Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ bị bất dung nạp lactose không nên tiêu thụ các thực phẩm chứa đường lactose;

• Người lớn và trẻ lớn hơn không cần kiêng lactose hoàn toàn. Thay vào đó, hãy điều chỉnh lượng lactose tiêu thụ hàng ngày, dựa trên mức độ dung nạp của cơ thể và các triệu chứng xuất hiện;

Người bệnh có thể xem xét sử dụng các sản phẩm từ sữa không chứa lactose.

• Đối với trẻ em, thanh thiếu niên, phụ nữ mang thai, đang cho con bú hay phụ nữ tiền mãn kinh, canxi đóng vai trò rất quan trọng. Do đó, nếu không thể tiêu thụ sữa và các sản phẩm từ sữa, các nhóm đối tượng này có thể thiếu hụt canxi và vitamin D. Vì vậy, cần bổ sung các dưỡng chất này qua viên uống, thực phẩm giàu canxi như rau xanh, tôm, súp lơ,... hoặc sử dụng enzyme lactase;

• Áp dụng lối sống lành mạnh và phù hợp;

• Tuân thủ lịch khám định kỳ để bác sĩ theo dõi tình trạng sức khỏe và mức độ cải thiện triệu chứng bất dung nạp lactose;

• Không tự ý ngừng thuốc, thay đổi liều lượng hoặc mua thuốc mà không có chỉ định từ bác sĩ;

• Thông báo cho bác sĩ về các loại thuốc đang sử dụng vì có thể chứa lactose;

• Nếu mẹ có tiền sử bất dung nạp lactose, cần theo dõi phản ứng của trẻ sơ sinh với sữa mẹ hoặc sữa công thức. Nếu có dấu hiệu dị ứng, cần hỏi ý kiến bác sĩ nhi khoa để tìm loại sữa thay thế;

• Nếu chế độ ăn không có sữa ảnh hưởng đến sức khỏe hoặc không cải thiện tình trạng bất dung nạp lactose, hãy liên hệ với bác sĩ.

Việc lựa chọn thực phẩm thay thế sữa là cần thiết để bổ sung canxi nếu bạn bị bất dung nạp lactose.

Hy vọng qua bài viết này, bạn đã hiểu rõ hơn về bất dung nạp lactose, cách khắc phục cũng như các lưu ý về chế độ ăn uống để cải thiện triệu chứng.