Từ trước đến nay, ta đã khám phá rất nhiều tác phẩm văn học của những tác giả nổi tiếng như: Tôi đi học của Thanh Tịnh, Lão Hạc của Nam Cao, Cô bé bán diêm của An-đéc-xen hay Chiếc lá cuối cùng của O. Hen-ri,… Những tác phẩm đó đều tuyệt vời với những đặc điểm riêng biệt, khác nhau. Nhưng có điểm chung là chúng đều viết theo thể loại truyện ngắn.
Truyện ngắn là một dạng văn chương tự sự nhỏ, thường được nhiều tác giả ưu tiên lựa chọn để sáng tác. Truyện ngắn thường rất ngắn gọn. Thường thì, một tác phẩm truyện ngắn chỉ có vài chục trang hoặc thậm chí chỉ vài trang đối với những truyện cực kỳ ngắn. Ví dụ như: Tôi đi học của Thanh Tịnh có khoảng ba trang, Lão Hạc của Nam Cao khoảng năm trang, Chiếc lá cuối cùng của O. Hen-ri khoảng bốn trang.
Vì dung lượng nhỏ, truyện ngắn thường diễn ra trong một không gian, thời gian hạn chế. Nó tập trung mô tả một mảnh, một phần nhỏ trong cuộc sống, có thể là một sự kiện, một hành động, một trạng thái, một sự việc nào đó xảy ra trong cuộc đời nhân vật. Ví dụ, trong Tôi đi học của Thanh Tịnh, câu chuyện tập trung vào buổi tụ họp đầu tiên của một đứa trẻ, một kí ức trong trẻo, trong sáng không bao giờ phai nhạt trong trí nhớ của nhân vật “tôi”. Hoặc Lão Hạc của Nam Cao, tập trung vào những năm cuối đời của một ông lão nông dân nghèo, đạo đức tại một ngôi làng miền Bắc. Hoặc sự u tối, sự muốn buông xuôi sự sống trong tiềm thức của một họa sĩ trẻ và sự hồi sinh kỳ diệu của cô trong Chiếc lá cuối cùng của O. Hen-ri.
Cốt truyện của truyện ngắn thường có kết cấu liền mạch, là sự sắp xếp thông minh của những tình tiết, sự kiện, nhân vật để tạo ra sự tương phản, nhấn mạnh tính cách của nhân vật, làm nổi bật chủ đề, nội dung, ý nghĩa mà tác giả muốn truyền tải. Ví dụ như tâm trạng lo sợ, nhút nhát, e dè của đứa trẻ khi mới bước vào cổng trường lần đầu tiên và sự yêu thương, nhẹ nhàng của mẹ, dẫn dắt con đi vào một thế giới kiến thức mới. Cảm giác lạ lẫm giữa việc xa mẹ để đi học và việc bắt đầu một cuộc hành trình mới đến trường. Nhân vật “tôi” cảm thấy mọi thứ đều mới mẻ với mình. Từ bàn ghế, tự cảm thấy mình là người độc lập, người bạn ngồi bên cạnh không quen thuộc cũng không làm cậu bé cảm thấy lạ lẫm. Hoặc những ước mơ giản dị của cô bé bán diêm. Khi cô chỉ mong ước có đủ đồ ăn, một mái nhà ấm cúng, được hạnh phúc bên người thân yêu. Đơn giản, bình dị. Nhưng cũng gặp khó khăn hơn bao giờ hết. Tại sao? Vì họ, những con người lạnh lùng, không quan tâm đến những khó khăn của cuộc sống. Người cha vô tâm, không chăm sóc con cái mình, luôn chỉ biết quát mắng và đánh đập. Cô bé, thật sự sợ hãi trước người cha của mình. Và khi “gia đình” không còn là nơi che chở, không còn là nơi để trở về, thì sao? Cô bé, thương xót lòng, ước mơ về những điều mình mong muốn, cùng với việc rời xa mãi mãi cuộc sống này...
Thật đáng tiếc, hiện nay, một số thanh niên cũng phải đối mặt với hoàn cảnh tương tự. Khi gia đình không còn là nơi trú ẩn. Mỗi cuộc sống có nhiều màu sắc, nhưng đôi khi, mỗi người trẻ vẫn chưa tìm ra màu sắc của chính cuộc sống của mình.
Vậy nên, truyện ngắn có thể trở thành một bức tranh đầy màu sắc, thêm phần sinh động cho cuộc sống. Giống như nét vẽ nhẹ nhàng trên tấm giấy trắng.
Có người nói rằng, truyện cần phải có những yếu tố cơ bản như: cốt truyện, tình huống, nhân vật,... Nhân vật có thể là hư cấu hoặc dựa trên hiện thực. Có thể kể từ góc độ ngôi thứ nhất hoặc thứ ba. Trong khi ngôi thứ nhất giúp thể hiện suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật, thì ngôi thứ ba tập trung vào việc xây dựng bối cảnh, đưa cốt truyện lên đỉnh cao và phản ánh tính cách của nhân vật.
Nói về tình huống trong truyện, chúng ta có thể thấy rõ trong cuộc sống hàng ngày. Tình huống khó khăn có thể xảy ra mà chúng ta không ngờ đến. Tùy vào mức độ, nó sẽ thu hút sự chú ý của độc giả. Một tình huống 'hoàn hảo' cần phải có thắt nút - mở nút. Thắt nút thường gây ra một sự hiểu lầm, hoặc một bí mật nào đó. Đến khi mở nút, độc giả sẽ cảm thấy nhẹ nhõm và dễ dàng đồng cảm hơn với nhân vật.
Cốt truyện chính là trái tim của câu chuyện. Để có thể xây dựng một câu chuyện hay, hãy thử trải nghiệm cuộc sống xung quanh.
Bởi vì cuộc sống chính là nguồn cảm hứng của văn chương. Một cái cây không có rễ làm sao có thể phát triển mạnh mẽ, đúng không?
'Đây là câu chuyện về hai người bạn thân từ thuở nhỏ sống tại một ngôi làng quê. Cả hai đều rất thân thiết với nhau từ khi còn nhỏ. Họ gặp nhau vào một ngày nắng đẹp, một trong số họ được người kia giúp đỡ, sau đó họ trò chuyện, tìm hiểu lẫn nhau và từ đó trở thành bạn thân...'
Cuộc sống của bạn có thể là một tấm gương phản chiếu. Và, cuối cùng, hãy nhớ rằng bạn là chính bạn, hãy là chính mình, đừng cố gắng bắt chước ai khác. Đôi khi, những câu chuyện có thể giúp bạn tự nhìn nhận lại bản thân, về quá khứ, về ý nghĩa cuộc sống.
Tớ đây rồi!