Client Đa dạng hóa là gì? Tại sao từ khóa này có ảnh hưởng lớn đến sự tồn tại của Ethereum?

Gần đây, cộng đồng Ethereum náo nức với từ khóa 'Client Đa dạng hóa' và những nguy cơ tiềm ẩn cho mạng lưới trong tương lai. Vậy 'Client Đa dạng hóa' là gì? Trong bài viết này, hãy cùng tìm hiểu và nhìn nhận tầm quan trọng của nó đối với hệ sinh thái Ethereum nhé!

Client là gì?

Như thường lệ, để giải thích một từ khóa mới và hiểu được nó, chúng ta sẽ đi phân tích từng phần nhỏ để dễ hiểu hơn.

Các Xác thực Viên tham gia vào quá trình xác thực mạng lưới blockchain bằng cơ chế Proof-of-Stake sẽ cần phải hoạt động dựa trên phần cứng và phần mềm. Phần cứng thường là các linh kiện tương tự như máy tính cá nhân của chúng ta, nhưng cấu hình sẽ cao hơn để đáp ứng yêu cầu xử lý của mạng lưới.

Về phần mềm, những Xác thực Viên này sẽ cần chạy một chương trình gọi là Client. Đơn giản, Client là liên kết giúp Xác thực Viên thực hiện các nhiệm vụ đối với blockchain. Đối với Ethereum, Xác thực Viên phải sử dụng đồng thời 2 dạng Client chính, mỗi dạng phục vụ một nhiệm vụ cụ thể.

• Client Đồng thuận: Đây là phần mềm xử lý quá trình đồng thuận, quyết định về dữ liệu quá khứ;
  
  
• Client Thực thi: Đây là phần mềm xử lý quá trình vận hành, giúp tiếp nhận các yêu cầu giao dịch từ người dùng.

Client Đa dạng hóa là gì?

Sau khi đã hiểu về Client, chúng ta sẽ đi vào một vấn đề tồn tại của hệ sinh thái Ethereum hiện nay. Đó là vấn đề về sự đa dạng của các dạng phần mềm Client được sử dụng. Client Đa dạng hóa đơn giản là lời kêu gọi để cộng đồng đa dạng hóa việc sử dụng các dạng phần mềm Client trong quá trình vận hành blockchain.

Tại thời điểm này, phần mềm Prysm chiếm tỷ trọng lớn nhất trong hạng mục Consensus với 39%. Tuy nhiên, điều này không đáng kể so với con số 79% của Geth (Go-ethereum) trong hạng mục Execution. Vào giữa tháng 01/2024, tỷ lệ chiếm đa số của Geth đã từng lên đến 85%, gây ra rất nhiều lo ngại trong cộng đồng Ethereum.

Tương tự như các khía cạnh khác của một blockchain, việc không đa dạng hóa Client sẽ mang lại nhiều hậu quả không mong muốn.

Tại sao tỷ trọng phân bổ lại bị lệch lạc?

Trước hết, điều này liên quan đến sự khác biệt về hiệu suất của các phần mềm. Các phần mềm được ưu tiên sử dụng sẽ có tốc độ xử lý nhanh hơn, giảm thiểu rủi ro và lỗi phát sinh. Mới đây, sàn giao dịch Coinbase cũng đã giải thích rằng họ chỉ sử dụng Geth vì nó là 'phần mềm duy nhất đáp ứng được các tiêu chuẩn kỹ thuật' của họ.

Lý do thứ hai thường đến từ lợi nhuận từ Liquid Staking. Sự cạnh tranh về thời gian xử lý khối sẽ tăng dần theo thời gian, mang lại lợi nhuận lớn theo hiệu ứng lãi kép. Đặc biệt, trong bối cảnh Liquid Staking và Restaking vẫn đang tăng trưởng mạnh mẽ, các đơn vị sẽ muốn tận dụng cơ hội này để kiếm thêm lợi nhuận.

Lí do cuối cùng là thiếu một 'phong trào' cụ thể để ủng hộ việc phi tập trung Client. Những dòng tweet gần đây trên Twitter, đa số là vì lo sợ về sự tập trung của Geth, nhưng trong điều kiện bình thường, một đám đông sẽ không thể được phân phối một cách công bằng và tự nhiên. Nếu đứng trong một đám đông, bao nhiêu người sẽ tự nguyện là người 'chịu thiệt' để bảo vệ an toàn chung cho mạng lưới?

Những hệ lụy từ việc tập trung Client

Một rủi ro đầu tiên đến từ việc mạng lưới có thể bị gián đoạn do việc vận hành của một phần mềm chiếm tỷ trọng lớn.

Tính tiếp tục của câu chuyện này vẫn chưa rõ khi cả hai Execution Client là Besu và Nethermind đều gặp sự cố trong tháng 01/2024. Tuy nhiên, điều này đã đặt ra câu hỏi cho cộng đồng khi liệu một tình huống tương tự có thể xảy ra với Geth, và mạng lưới có phải đối mặt với nguy cơ nghiêm trọng không?

Trong trường hợp của Consensus Client, vào tháng 05/2023, Ethereum đã hai lần liên tiếp không thể hoàn thành xác thực (Finality) mạng lưới trong vòng 24 giờ. Vấn đề ở thời điểm đó chính là một lỗi trong Consensus Client của Prysm (Client hiện chiếm 39% tỷ trọng mạng lưới như đã đề cập ở phần trên).

Hơn nữa, việc Validator bị cắt giảm khi gặp lỗi với Client cũng ảnh hưởng đáng kể đến mặt kinh tế, không chỉ đối với các đơn vị Stake ở dạng Liquid mà còn là với người dùng sử dụng các dịch vụ này.

Nếu bạn đang Stake trên Ethereum và hiện đang chạy Prysm, đây là thông điệp dành cho bạn: Chạy Client chiếm tỷ trọng lớn là tự chịu rủi ro của bạn! https://t.co/6XWfSTJWqS
Trong bài viết này, tôi nêu rõ những rủi ro khổng lồ mà việc Stake với Client chiếm tỷ trọng lớn gây ra.

— Dankrad Feist (@dankrad) Tháng Ba 24, 2022

Trong một bài viết nói về rủi ro khi vận hành một Client chiếm tỷ trọng cao trong mạng lưới từ năm 2022, tác giả Dankrad Feist nhấn mạnh rằng, trường hợp có ảnh hưởng mạnh nhất là 'trường hợp thứ ba' - khi mạng lưới đồng thuận với một khối không hợp lệ (invalid).

Và thiệt hại với một Client chiếm tỷ trọng cao sẽ lớn hơn nhiều so với các Client chiếm tỷ trọng thấp. Điều này là vì Client chiếm tỷ trọng cao sẽ khiến mạng lưới không thể Finality (đóng băng dữ liệu quá khứ). Khi có 4 Epoch liên tiếp không được Finality, trạng thái khẩn cấp Inactivity Leak sẽ được kích hoạt.

Và khi lỗi của Client không được khắc phục sớm, trạng thái Inactivity Leak càng kéo dài, mức phạt cho các Validator gặp lỗi Client tăng lên theo cấp số. Cơ chế này nhằm đẩy các Validator nhanh chóng trở lại chuỗi dữ liệu chính xác (valid) và ngăn chặn các hình thức tấn công vào mạng lưới.

Những câu chuyện phụ

Đương nhiên, khi về chủ đề 'Đa dạng Client', cộng đồng Twitter cũng nhanh chóng xuất hiện những câu chuyện phụ để tăng thêm sức nóng cho đề tài này.

Một số ý kiến cho rằng, việc Geth chiếm tỷ trọng lớn trong mạng lưới hiện tại xuất phát từ những mâu thuẫn trong việc xử lý khoản tiền bị kẹt trong ví của dự án Parity. Đơn vị này trước đây đã vận hành một Execution Client khác, nhưng gặp vấn đề vào năm 2017 và giam giữ một lượng lớn ETH.

Tại sao geth chiếm 80% trong tỷ trọng?

Mọi người nghĩ rằng đó là vì geth là Client đáng tin cậy nhất. Nhưng thực ra đó là vì lỗi ví của Parity vào năm 2017.

Tôi nói 💯 thật.

Xưa kia chúng ta có 2 Client: geth & parity. Họ gần như bằng nhau trong việc sử dụng.

Nhưng sau đó có một lỗ hổng trong…

— Mark (ethDreamer.eth) 🦇🔊 (@EthDreamer) Tháng Một 24, 2024

Nhà sáng lập của Parity là Gavin Wood, người sau này cũng tạo ra dự án blockchain Polkadot, đã quyết định không mở mã nguồn cho Parity, khiến Client này dần dần mất đi và từ đó tạo ra sự 'thống trị' của Geth trong thời điểm hiện tại.

Hơn nữa, cộng đồng Ethereum liên tục chia sẻ các bài đăng khuyến khích tự chạy node và Validator độc lập tại nhà (Solo Staker), đồng thời làm nổi bật làn sóng ủng hộ các Client chiếm tỷ trọng thấp trong mạng lưới.

Bên cạnh đó, các công ty lớn tham gia vào thị trường Staking cũng liên tục chịu áp lực từ cộng đồng để thay đổi phần mềm Client của họ.

Đúng với bản chất của ngành crypto, sẽ không thể nào đề cập đến một câu chuyện được cả một cộng đồng bàn tán mà không có những meme đi kèm.

Tóm lại

Vậy là chúng ta đã cùng nhau khám phá câu chuyện về tập trung tỷ trọng của Client trên Ethereum. Hi vọng bài viết này có thể giải đáp cho anh em những thắc mắc về lý do cộng đồng Twitter lại rộn ràng đến vậy với từ khoá này.

Hy vọng chúng ta sẽ sớm có dịp gặp lại trong những bài viết mới các bạn nhé!

Mytour