Buzz
Steampunk (Khoa học viễn tưởng tập trung vào máy móc hoạt động bằng hơi nước) là một nhánh của thể loại khoa học giả tưởng hoặc khoa học huyền bí kết hợp với phong cách công nghệ được lấy cảm hứng từ máy móc chạy bằng hơi nước trong thế kỷ 19.
Khi nói đến khoa học viễn tưởng, hầu hết mọi người nghĩ ngay đến không gian và công nghệ, nhưng steampunk lại là một thế giới trái ngược, nơi con người không có công nghệ điện tử phức tạp như AI hay VR. Thế nhưng, máy móc trong thế giới này vẫn hoạt động với cơ chế truyền động cơ học tráng lệ và tinh tế.
Thế giới steampunk có vẻ phức tạp, nhưng lại không quá xa lạ. Vào thế kỷ 18, các chuyên gia chế tạo đồng hồ ở Châu Âu đã sản xuất ra nhiều bộ máy tự động sử dụng kim đồng hồ.
Đôi khi steampunk được liên kết với cyberpunk, nhưng phong cách của steampunk thường mô tả một phiên bản thực sự của thế kỷ 19 hoặc miền Tây nước Mỹ trong một tương lai tiền tận thế, khi năng lượng hơi nước trở nên quan trọng hơn hoặc khi con người chỉ mới sử dụng hơi nước. Steampunk thường có những chi tiết máy móc kết hợp với trang phục hoàng gia của thế kỷ 19.
Những chiếc máy kỳ diệu này đã sử dụng cơ cấu 'đơn giản' so với công nghệ hiện đại, có thể sao chép chuyển động và tái tạo các bức vẽ bằng tay hoặc viết ra văn bản theo mẫu. Tuy nhiên, ngày nay, chúng ta có thể sử dụng robot hoặc bộ điều khiển khớp để mô phỏng mọi chuyển động của bàn tay con người với thiết kế đơn giản hơn.
Cyberpunk tập trung vào trí tuệ nhân tạo, trong khi steampunk nhấn mạnh vào sự phát triển của công nghệ máy móc.
Thế giới steampunk tiến triển một cách phức tạp và hấp dẫn, nhưng thế giới thực tế lại phát triển theo hướng ngược lại. Vấn đề là con người ngày càng muốn đơn giản hóa các bước thực hiện thay vì làm cho chúng trở nên phức tạp hơn.
So với thợ đồng hồ thế kỷ mười tám, công nghệ hiện đại cho phép chúng ta mô phỏng và tạo ra những thứ phức tạp và chi tiết hơn rất nhiều. Ví dụ, một bộ mô phỏng đua xe somatosensory, cần gạt thủy lực dưới yên xe có thể mô phỏng lực G tạo ra khi tăng tốc và vào cua, màn hình hoặc thiết bị VR trước mặt bạn có thể tái tạo hình ảnh thực tế và vô lăng trên tay bạn có thể phản hồi lực của động cơ mang lại.
Ở mức độ lớn, chúng ta có nhiều thiết bị và hệ thống phức tạp hơn, nhưng khi nói đến một thiết bị có một chức năng duy nhất thì nó dường như đang dần trở nên đơn giản hơn so với thế giới của steampunk.
Ví dụ, vô lăng là một bộ phận có ảnh hưởng lớn nhất đến cảm giác lái, chúng ta chỉ cần một mô tơ được thiết để mô phỏng phản hồi từ động cơ trong cuộc đua thực và tay đua có thể điều chỉnh kịp thời thông qua phản hồi đó.
Giải pháp vô lăng analog phổ biến ngày nay sử dụng truyền động dây đai hoặc hộp số, ưu điểm là chi phí thấp và dễ điều khiển, tuy nhiên nó vẫn còn một số hạn chế nhất định. Bộ truyền động bánh răng trong trường hợp ăn khớp kém sẽ xuất hiện hiện tượng 'gai' dẫn đến cảm giác kẹt tay và tiếng ồn, bộ truyền đai tuy trơn và êm nhưng lại không chịu được momen xoắn quá lớn.
Để khắc phục những hạn chế của sơ đồ bánh răng và dây đai, một sơ đồ chi tiết gọn gàng hơn đã xuất hiện, đó là sử dụng động cơ truyền động trực tiếp và lược bỏ cơ cấu truyền động. Động cơ truyền động trực tiếp phản hồi nhanh chóng, với momen xoắn lớn hơn, độ chính xác cao hơn và khả năng tăng tốc lớn hơn. Nó cũng có thể mô phỏng phản hồi lái xe cường độ cao trong một chiếc xe đua.
Chúng ta đã quen với việc sử dụng tư duy từ đơn giản đến phức tạp để hiểu sự phát triển của công nghệ. Thời điểm ra đời của chúng quả thực là tuần tự, nhưng chỉ những thứ đáp ứng tốt nhất nhu cầu của thời đại mới có thể trở thành xu hướng chủ đạo.
Lịch sử của động cơ truyền động trực tiếp không ngắn. Năm 1896, Ferdinand Porsche, 22 tuổi, đã phát minh ra động cơ bánh xe và nhận bằng sáng chế của Anh. Đây là động cơ truyền động trực tiếp, mở đầu cho sự xuất hiện của ô tô điện sớm nhất và trong tương lai, ông sẽ sáng lập thương hiệu nổi tiếng Porsche.
Ngày nay, động cơ truyền động trực tiếp vẫn được sử dụng rộng rãi trong ngành ô tô. Ví dụ, các động cơ được sử dụng trong chương trình Apollo lên mặt trăng ở Mỹ và động cơ dẫn động của Yutu ở Trung Quốc trong những năm gần đây đều sử dụng sơ đồ truyền động trực tiếp. Ngay cả các chiếc xe đạp điện hàng ngày bạn sử dụng cũng sử dụng động cơ truyền động trực tiếp.
Việc một công nghệ trở thành xu hướng chủ đạo không chỉ phụ thuộc vào các đặc điểm riêng của nó mà còn phụ thuộc vào việc liệu nó có đáp ứng được nhu cầu thị trường hay không.
Quay lại vấn đề ban đầu, liệu xu hướng chung trong thế giới ngày nay có phải là đơn giản hóa mọi thứ không? Từ bánh răng và dây đai đến truyền động trực tiếp, cấu trúc đã trở nên đơn giản hơn, nhưng từ góc độ thiết kế và chế tạo, một cấu trúc đơn giản có thể đòi hỏi đầu tư thiết kế lớn hơn và hệ thống điều khiển truyền động phức tạp hơn, vì vậy sự đơn giản hóa chỉ là một phần và cũng là bề nổi mà chúng ta thấy bên ngoài.
Máy móc lộng lẫy trong thế giới steampunk có thể trở thành hiện thực với trình độ khoa học kỹ thuật của nhân loại ngày nay, nhưng nó sẽ không trở thành xu hướng chủ đạo do sở thích chủ quan của chúng ta. Dù công nghệ trong thế giới steampunk tiên tiến và đẹp đẽ đến đâu thì nó cũng phải được sàng lọc một cách 'tàn nhẫn' bởi nhu cầu thực tế của hàng triệu con người và hộ gia đình.
Cũng không khó để tưởng tượng, nếu bạn phải chọn giữa thiết bị gia dụng, phương tiện di chuyển hoặc thiết bị liên lạc chạy bằng hơi nước và thiết bị chạy bằng điện hoặc năng lượng như xăng, dầu, thì bạn sẽ chọn loại nào để tiện lợi hơn?
