Có nên tiêm vắc-xin cúm cho trẻ em? Lời khuyên về tiêm vắc-xin cúm cho trẻ

Có nên tiêm vắc-xin cúm cho trẻ hay để trẻ phát triển miễn dịch tự nhiên, vì cúm có thể tự khỏi là câu hỏi của nhiều bậc phụ huynh. Dưới đây là mục Góc chuyên gia của Mytour sẽ giúp các bậc cha mẹ tìm hiểu về tiêm vắc-xin cúm.

Có nên tiêm vắc-xin cúm cho trẻ em?

Mặc dù bệnh cảm cúm có thể tự khỏi nhưng cũng có những trường hợp nghiêm trọng như mất nước, nhiễm trùng tai, bệnh viêm phổi, thậm chí tử vong. Để bảo vệ trẻ, cha mẹ nên hạn chế tiếp xúc với người bệnh, duy trì vệ sinh sạch sẽ, tăng cường hệ miễn dịch, và tiêm vắc-xin cúm đúng liều, đúng lịch trình.

Nhiều cha mẹ thắc mắc: Có nên tiêm vắc-xin cúm cho trẻ hàng năm không? Do các loại virus cúm có thể biến đổi nhanh chóng, việc tiêm vắc-xin cúm hàng năm là cần thiết để đảm bảo hiệu quả. Vắc-xin thường chỉ có hiệu lực trong một năm và không phản ứng với các biến chủng virus mới trong năm tiếp theo.

Tổ chức Y tế Thế giới dự đoán và sản xuất vắc-xin mỗi năm để phù hợp với sự biến đổi của virus trong thời gian đó. Vì vậy các mẹ nên tiêm vắc-xin cho trẻ sớm, khi có vắc-xin của từng năm. Mỗi loại vắc-xin có thể bảo vệ cơ thể trước 3 đến 4 chủng virus cúm.

Thông thường, mọi người sẽ được tiêm vắc-xin trước mùa cúm hằng năm. Bệnh cúm ở trẻ em thường có nguy cơ biến chứng cao hơn so với người lớn, vì vậy các mẹ nên tiêm phòng cho trẻ theo chỉ dẫn của bác sĩ.

Dưới đây là những nhóm trẻ có nguy cơ nhiễm cúm cao:

• Trẻ em từ 6 tháng đến khoảng 5 tuổi.
• Trẻ tiếp xúc trực tiếp và gián tiếp với người bị bệnh cúm, trẻ không giữ vệ sinh tay chân thường xuyên.
• Trẻ chưa từng tiêm vắc-xin cúm hoặc tiêm không đủ liều.
• Trẻ có hệ miễn dịch yếu do mắc các bệnh như rối loạn tim, thiếu hụt miễn dịch, bệnh tiểu đường, ung thư, bệnh rối loạn trao đổi chất, bệnh thận mạn tính…
• Trẻ em mắc các bệnh về thần kinh và rối loạn phát triển thần kinh (như bại não, chậm phát triển trí tuệ từ trung bình đến nặng, động kinh, đột quỵ, loạn dưỡng cơ hoặc tổn thương tủy sống).
• Béo phì ở trẻ em.

Nên tiêm phòng cúm cho trẻ hay không?

Tầm quan trọng của việc tiêm vắc-xin cúm

Theo thống kê của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Hoa Kỳ (CDC), năm 2019 - 2020 có khoảng 199 trẻ tử vong do cúm, trong đó 12 trẻ dưới 6 tháng tuổi. Hiện nay, theo các bác sĩ là nên tiêm phòng cúm cho trẻ, đặc biệt là trẻ dưới 2 tuổi để ngăn ngừa cúm mùa một cách hiệu quả. 

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, việc tiêm vắc-xin cúm là một cách tăng sức đề kháng, giảm tỷ lệ tử vong do cúm từ 70 - 80% và hiệu quả bảo vệ có thể lên đến 90%. Tỷ lệ này thay đổi tùy thuộc vào độ tuổi, đáp ứng miễn dịch của từng người, và sự tương đồng giữa thành phần virus trong vắc-xin và chủng virus cúm hiện tại.

Tiêm vắc-xin có thể kích thích cơ thể tạo ra kháng thể đặc hiệu, chống lại chủng virus cúm được sử dụng trong vắc-xin. Khi cơ thể tiếp xúc với cúm, những kháng thể này giúp tiêu diệt virus bằng cơ chế trung hòa virus, giúp giảm khả năng nhiễm bệnh và làm giảm mức độ nặng của bệnh nếu mắc phải.

Các dạng vắc-xin phòng cúm

Để quyết định liệu có nên tiêm phòng cúm cho trẻ bằng loại vắc-xin nào, cha mẹ hãy cùng tìm hiểu các thông tin sau đây. Dựa trên đặc điểm của virus cúm được sử dụng trong vắc-xin, vắc-xin cúm được phân loại thành các nhóm sau:

• Vắc-xin cúm bất hoạt (inactivated influenza vaccine – IIV): là loại vắc-xin được chế tạo từ virus cúm đã bị tiêu diệt bằng nhiệt, tia X hoặc hóa chất. Mặc dù virus đã bị tiêu diệt nhưng kháng nguyên vẫn còn nguyên vẹn, do đó hệ miễn dịch vẫn hoạt động, sản sinh ra kháng thể chống bệnh như bình thường.
• Vắc-xin cúm sống giảm độc lực (live attenuated nasal spray influenza vaccine – LAIV): là loại vắc-xin chứa virus vẫn còn sống nhưng đã bị làm giảm độc lực hoặc suy yếu để không gây bệnh.

Ngoài ra, dựa trên số lượng chủng kháng nguyên virus có trong vắc-xin, vắc-xin cúm được phân thành các nhóm sau:

• Vắc-xin tứ giá là vắc-xin chứa 4 chủng kháng nguyên virus cúm, thường là 2 chủng cúm A và 2 chủng cúm B.
• Vắc-xin tam giá là vắc-xin chứa 3 chủng kháng nguyên virus cúm, thường là 2 chủng cúm A và 1 chủng cúm B.

Dựa vào nguồn gốc, vắc-xin cúm có thể được chia thành hai nhóm: vắc-xin cúm Nam bán cầu và vắc-xin cúm Bắc bán cầu. Vắc-xin cúm được tiêm vào bắp cánh tay.

Ở Việt Nam, hai loại vắc-xin phổ biến là Vaxigrip của Pháp và Influvac của Hà Lan được sử dụng. Các bác sĩ cũng khuyên nên tiêm phòng cho trẻ bằng hai loại vắc-xin này để phòng ngừa cả cúm A và cúm B.

Thời gian để tiêm vắc-xin cúm có tác dụng là bao lâu?

Tiêm vắc-xin cho trẻ thường có tác dụng đầy đủ sau khoảng từ 2 đến 3 tuần sau khi tiêm. Vì vậy, cha mẹ nên theo dõi và sắp xếp lịch tiêm cho con từ 2 tuần đến 1 tháng trước khi vào mùa dịch. Hiệu quả bảo vệ của vắc-xin thường chỉ kéo dài khoảng 1 năm do nồng độ kháng thể giảm dần theo thời gian.

Bác sĩ khuyên nên tiêm phòng cúm cho trẻ trước mùa dịch từ 2 tuần đến 1 tháng

Khi nào nên tiêm phòng cúm?

Ở Việt Nam, dịch cúm thường xuất hiện quanh năm nhưng đỉnh cao vào tháng 3, tháng 4 và tháng 10. Cha mẹ nên hỏi bác sĩ để có lịch tiêm phòng cho bé phù hợp. Trẻ em chưa từng tiêm cúm thường sẽ tiêm hai mũi đầu cách nhau khoảng một tháng, còn người lớn thường tiêm mỗi năm một mũi. Chi tiết như sau:

Nhiều mẹ thắc mắc: Có nên tiêm phòng cúm cho trẻ đồng thời với vắc-xin COVID-19, hay thời điểm nào, trước hay sau khi tiêm vắc-xin COVID-19? Hiện tại, chưa có bằng chứng cho thấy liệu việc dùng vắc-xin COVID-19 cùng lúc với vắc-xin cúm có tăng nguy cơ phản ứng hay không. 

Do đó, để biết có nên tiêm phòng cúm cho trẻ khi tiêm cùng lúc với các loại vắc-xin khác, các mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ. Bác sĩ sẽ tư vấn lịch tiêm phòng phù hợp với tình trạng sức khỏe của bé.

Khuyến nghị về tiêm phòng cúm cho trẻ em trong mùa dịch

Hội Nhi Khoa Hoa Kỳ (AAP) đã đưa ra các khuyến nghị liên quan đến có nên tiêm phòng cúm cho trẻ trong mùa dịch, bao gồm:

• Khuyến nghị tiêm phòng cúm hàng năm cho tất cả mọi người từ 6 tháng tuổi trở lên, bao gồm cả trẻ em và thanh thiếu niên.
• AAP không ưu tiên bất kỳ sản phẩm vắc-xin cúm nào, không có sản phẩm nào được coi là tốt hơn, khuyên dùng hơn so với những loại còn lại. Các bác sĩ nhi khoa có thể sử dụng bất kỳ sản phẩm nào sẵn có trong cộng đồng để đạt được mức độ bao phủ cao nhất trong mùa cúm.
• Trẻ em từ 6 đến 35 tháng tuổi có thể tiêm bất kỳ loại vắc-xin cúm bất hoạt (IIV) nào đã được cấp phép, phù hợp với lứa tuổi và liều lượng thuốc được chỉ định phù hợp.

Trẻ nào không nên tiêm phòng cúm?

Dù vắc-xin cúm mang lại hiệu quả phòng bệnh khá tốt và nhiều nơi khuyên có nên tiêm phòng cúm cho trẻ em, nhưng có một số trường hợp dưới đây không nên tiêm vắc-xin cúm:

• Trẻ dưới 6 tháng tuổi
• Trẻ từng gặp các phản ứng nghiêm trọng với vắc-xin cúm trước đây
• Trẻ từng mắc hội chứng Guillain-Barre (dấu hiệu đặc trưng là tình trạng hệ miễn dịch tấn công một phần của hệ thần kinh) trong 6 tuần sau khi tiêm chủng vắc-xin cúm
• Trẻ đang bị sốt hoặc đang ốm

Nếu cha mẹ nghi ngờ trẻ bị dị ứng với trứng thì hãy thông báo cho bác sĩ. Vì vắc-xin cúm thường được sản xuất từ trứng gà nên có thể chứa các đặc tính của protein trứng. Đa số trẻ dị ứng với trứng vẫn có thể được tiêm ngừa.

Trẻ em đã từng có phản ứng dị ứng sau khi tiêm bất kỳ loại vắc-xin cúm nào trước đó cần được đánh giá kỹ càng bởi một chuyên gia dị ứng. Chuyên gia sẽ xác định liệu có nên tiêm phòng cúm cho trẻ nữa hay không.

Các phản ứng phụ có thể xảy ra khi tiêm phòng cúm cho trẻ em

Bây giờ cha mẹ đã hiểu là có nên tiêm phòng cúm cho trẻ hằng năm. Sau khi tiêm vắc-xin cúm cho trẻ, có thể xảy ra các phản ứng phụ sau:

• Cơn đau sưng tại vị trí tiêm và vùng da xung quanh
• Các dấu hiệu giả cúm như: Sốt, sổ mũi, hắt hơi, cảm thấy mệt mỏi như khi mắc cúm.

Khi trẻ xuất hiện những dấu hiệu trên, cha mẹ có thể sử dụng khăn giảm sốt và thuốc giúp trẻ hạ sốt. Một số loại khăn giảm sốt rất hiệu quả đối với sốt nhẹ.

Cha mẹ đừng lo sợ những phản ứng phụ này mà bỏ qua tiêm chủng, việc có nên tiêm phòng cúm cho trẻ đã được nhiều chuyên gia y tế khuyên dùng.

Khăn giảm sốt Dr.Papie 0+ cho trẻ từ 0 tháng tuổi

Các phản ứng phụ sau khi tiêm vắc-xin ngừa cúm thường rất hiếm, thường chỉ xuất hiện và kéo dài khoảng hai ngày sau tiêm. Nếu trẻ có sốt cao liên tục hoặc các dấu hiệu bất thường, cha mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để được khám.

Đôi dòng từ Mytour

Hi vọng những thông tin trên đã giúp các bố mẹ tìm được câu trả lời cho câu hỏi 'Có nên tiêm phòng cúm cho trẻ hay không?'. Cha mẹ nên tiêm phòng cúm cho trẻ đầy đủ và đúng lịch để phòng ngừa bệnh cúm và tránh lây lan cho người khác.

Những thông tin trong bài viết của Mytour chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế cho việc chẩn đoán và điều trị y khoa.

Quỳnh tổng hợp