Có những loại vắc xin sởi nào, tiêm khi nào và cần lưu ý điều gì khi tiêm?

1. Hiểu biết về bệnh sởi

Sởi là một căn bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus sởi gây ra, có khả năng lây lan qua đường hô hấp, từ hoạt động ho, nói chuyện, đến hắt hơi,… Virus này tồn tại và phát triển trong dịch tiết hô hấp của người mắc bệnh, từ đó trở thành nguồn lây nhiễm nguy hiểm cho cộng đồng.

Sởi là một loại bệnh truyền nhiễm do virus sởi gây ra

Người tiếp xúc với người mắc bệnh sởi có nguy cơ nhiễm bệnh lên đến 90%. Đối với người trưởng thành, bệnh có thể chỉ gây ra một số triệu chứng nhẹ, nhưng với trẻ nhỏ, khi hệ miễn dịch còn yếu, virus có thể gây ra nhiều biến chứng sức khỏe nguy hiểm. Vì thế, việc tiêm phòng vắc xin sởi là biện pháp phòng ngừa bệnh hiệu quả nhất được các chuyên gia khuyến nghị.

Theo các nghiên cứu, việc tiêm phòng vắc xin sởi ở mũi đầu tiên có thể giúp phòng ngừa bệnh với tỉ lệ từ 80 đến 85%, và hiệu quả lên đến 95% khi tiêm đủ cả hai mũi. Trẻ em từ 9 tháng tuổi trở lên có thể được tiêm phòng vắc xin sởi ở mũi đầu tiên, và cần tiêm mũi nhắc lại trước khi tròn 24 tháng tuổi.

Do mức độ lây lan nhanh, nguy cơ bùng phát dịch cao và ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ nhỏ, vắc xin sởi đã được nghiên cứu và sử dụng rộng rãi. Tại Việt Nam, Bộ Y tế cũng triển khai tiêm phòng vắc xin sởi cho cộng đồng, đặc biệt là trẻ nhỏ.

Biến chứng có thể xảy ra cho trẻ nhỏ khi mắc phải bệnh sởi

2. Các loại vắc xin sởi và đặc điểm của từng loại

Hiện nay, trên thị trường có 2 loại vắc xin sởi chính: vắc xin sởi đơn giản (MVVAC) và vắc xin sởi phối hợp. Vắc xin sởi phối hợp được ưa chuộng hơn vì có thể phòng ngừa đồng thời các bệnh lây nhiễm khác và giảm biến chứng ở trẻ nhỏ.

2.1. Vắc xin sởi đơn giản

Đây là loại vắc xin sởi

Thường thường khi tiêm mũi nhắc lại, trẻ sẽ được tiêm vắc xin sởi kết hợp với rubella.

2.2. Vắc xin sởi kết hợp

Vắc xin sởi - rubella (MR - Việt Nam) kết hợp gần đây đã được sử dụng trong chương trình tiêm chủng mở rộng trên toàn quốc, giảm số lần tiêm cho trẻ nhưng vẫn đảm bảo tạo đủ miễn dịch để phòng bệnh. Loại vắc xin sống này giảm độc lực và đạt hiệu quả bảo vệ trẻ với 2 bệnh này là 95% (theo số liệu nghiên cứu công bố).

Hiệu quả phòng bệnh sau khi tiêm vắc xin sởi - rubella phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: độ tuổi, thời điểm tiêm, tình trạng sức khỏe, khả năng miễn dịch, loại vắc xin,...

Để đảm bảo có đủ kháng thể miễn dịch, trẻ cần tiêm đủ 2 mũi vắc xin sởi đơn

Khác với vắc xin sởi đơn yêu cầu tiêm đủ 2 mũi, trẻ chỉ cần tiêm vắc xin sởi - rubella kết hợp trong độ tuổi từ 1 - 14 tuổi đều có thể tạo được miễn dịch chủ động. Tuy nhiên, các chuyên gia khuyến cáo nên tiêm sớm để tạo miễn dịch trước khi trẻ tiếp xúc với bệnh.

Loại vắc xin sởi - quai bị - rubella kết hợp cung cấp miễn dịch phòng đồng thời 3 bệnh là sởi, quai bị và rubella. Thích hợp cho trẻ từ 12 tháng tuổi trở lên, tiêm 2 mũi, lần đầu từ 12 - 15 tháng tuổi và mũi thứ 2 từ 4 - 6 tuổi. Trong trường hợp cần, có thể tiêm mũi nhắc lại sớm hơn.

Cha mẹ có thể tự chủ động đưa trẻ đi tiêm vắc xin sởi đơn hoặc kết hợp vào chương trình tiêm chủng mở rộng hàng năm. Loại vắc xin sởi được cung cấp trong chương trình tiêm chủng mở rộng và có sẵn tại nhiều cơ sở tiêm chủng trên toàn quốc, giúp cha mẹ tiện lợi hơn khi đưa trẻ đi tiêm.

Vắc xin sởi có sẵn trong Chương trình tiêm chủng mở rộng

3. Các lưu ý khi tiêm vắc xin sởi

Việc tiêm phòng vắc xin sởi là rất quan trọng để giúp trẻ phát triển kháng thể chống lại bệnh. Tuy nhiên, nếu trẻ không đủ điều kiện sức khỏe hoặc miễn dịch tốt thì việc tiêm phòng có thể không đạt hiệu quả cao. Dưới đây là những trường hợp mà cha mẹ cần lưu ý và có thể cần hoãn việc tiêm phòng cho trẻ:

• Trẻ có sốt cao hơn 37.5 độ C hoặc thân nhiệt thấp dưới 35.5 độ C.

• Trẻ đang mắc bệnh nhiễm trùng hoặc các bệnh cấp tính.

• Trẻ đang điều trị hoặc mới kết thúc điều trị với corticoid trong vòng 2 tuần, khi đó hệ miễn dịch của trẻ có thể yếu đi.

• Trẻ mắc bệnh thiếu máu, bạch cầu cấp hoặc các vấn đề máu nghiêm trọng khác.

• Trẻ vừa được truyền máu, huyết tương hoặc sử dụng sản phẩm globulin miễn dịch trong vòng 3 tháng qua.

Nếu cha mẹ không chắc chắn về tình trạng sức khỏe của trẻ khi tiêm phòng vắc xin sởi, hãy tham khảo ý kiến của nhân viên y tế hoặc bác sĩ. Việc hoãn tiêm vắc xin sởi có thể cần đến khi sức khỏe hoặc trạng thái cơ thể của trẻ được cải thiện. Hãy liên hệ với bác sĩ để được tư vấn cụ thể hơn.

Sau khi tiêm phòng vắc xin sởi, trẻ có thể xuất hiện một số phản ứng như:

• Sốt nhẹ sau khi tiêm, chiếm khoảng 5 - 15% trẻ được tiêm vắc xin.

• Sưng đau nhẹ ở vị trí tiêm, sau 2 - 3 ngày tình trạng này sẽ giảm đi mà không cần y tế can thiệp.

• Phát ban sau tiêm từ 1 - 2 ngày, kéo dài khoảng 2 ngày rồi giảm đi.

• Khó chịu, buồn nôn, tiêu chảy, nôn, viêm tai giữa,…

• Đau khớp, đau cơ thoáng qua.

Một số phản ứng nhẹ sau khi tiêm vắc xin sởi sẽ nhanh chóng biến mất

Nếu trẻ có cơ địa quá mẫn cảm, dị ứng với thành phần của vắc xin sởi thì phản ứng có thể trở nên nghiêm trọng hơn. Cần đưa trẻ tới cơ sở y tế sớm để theo dõi và can thiệp nếu cần.