Buzz
Để chính trị của quốc gia ổn định, cơ quan quản lý nhà nước phải hoạt động hiệu quả. Vậy cơ quan quản lý nhà nước là gì? Cơ quan nào thực hiện chức năng quản lý nhà nước? Bài viết dưới đây sẽ giải thích chi tiết vấn đề này.
1. Định nghĩa về cơ quan quản lý nhà nước
Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là quốc gia của dân, do dân và vì dân. Cơ quan quản lý nhà nước đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý và làm chủ đất nước của nhân dân.
Cơ quan nhà nước là những cơ quan chuyên nghiệp, có chức năng điều hành xã hội. Những cơ quan này được thành lập để thực thi và giám sát quyền lực nhà nước, đồng thời đảm bảo an ninh và trật tự xã hội.
Mỗi cơ quan trong hệ thống quản lý nhà nước được pháp luật giao quyền hạn cụ thể tùy theo vị trí của mình, với nhiệm vụ thay mặt nhà nước điều hành xã hội trong phạm vi lãnh thổ, ngành nghề, lĩnh vực thuộc thẩm quyền. Các quyền hạn cơ bản của cơ quan nhà nước bao gồm: ban hành văn bản quy phạm pháp luật trong phạm vi thẩm quyền, tổ chức và hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ trong các lĩnh vực thuộc thẩm quyền quản lý, thanh tra, kiểm tra công tác của cấp dưới và xử phạt hành chính theo thẩm quyền.
2. Cơ quan quản lý nhà nước bao gồm những cơ quan nào?
Hệ thống cơ quan quản lý nhà nước của Việt Nam dân chủ cộng hòa bao gồm: Chính phủ, các bộ, các cơ quan ngang bộ và UBND các cấp, từ cấp tỉnh đến cấp xã.
Tùy vào chức năng, nhiệm vụ và đặc thù của mỗi cơ quan, có nhiều cách phân loại khác nhau đối với các cơ quan nhà nước.
- Phân loại theo cấp độ quản lý: Cơ quan nhà nước được phân thành hai cấp, bao gồm cấp trung ương và cấp địa phương. Trong đó, Chính phủ cùng các bộ, cơ quan ngang bộ thuộc cơ quan quản lý nhà nước cấp trung ương. Còn Uỷ ban nhân dân các cấp là cơ quan quản lý nhà nước cấp địa phương.
- Phân loại theo chức năng quản lý: Dựa vào các chức năng quản lý, các cơ quan nhà nước có thể được chia thành hai nhóm chính: cơ quan quản lý theo ngành, lĩnh vực và cơ quan quản lý theo lãnh thổ.
Chính phủ và Uỷ ban nhân dân các cấp thuộc cơ quan quản lý nhà nước theo lãnh thổ, trong khi các Bộ và cơ quan ngang bộ là các cơ quan quản lý nhà nước theo ngành hoặc lĩnh vực.
Các cơ quan quản lý nhà nước theo lãnh thổ đóng vai trò như bộ não của hệ thống quản lý, có nhiệm vụ giám sát, kiểm tra và điều chỉnh mọi hoạt động trong phạm vi lãnh thổ của mình. Các cơ quan quản lý nhà nước theo ngành hoặc lĩnh vực hỗ trợ các cơ quan quản lý nhà nước theo lãnh thổ trong việc thực hiện nhiệm vụ quản lý.
Tại Việt Nam, Chính phủ là cơ quan quản lý nhà nước cao nhất, chịu trách nhiệm quản lý thống nhất các nhiệm vụ chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại của nhà nước. Uỷ ban nhân dân các cấp có chức năng quản lý nhà nước trên phạm vi lãnh thổ địa phương, điều hành các nhiệm vụ liên quan đến các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội, quốc phòng, an ninh và đối ngoại tại địa phương, đồng thời thực hiện theo các quy định của hiến pháp, luật pháp và nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp tương ứng.
3. Các chức năng của cơ quan quản lý nhà nước
Chính phủ là cơ quan hành pháp cao nhất trong hệ thống cơ quan hành chính nhà nước, có trách nhiệm quản lý mọi lĩnh vực trong toàn quốc. Theo Điều 94 Hiến pháp năm 2013, Chính phủ thực thi quyền hành pháp, là cơ quan chấp hành của Quốc hội và chịu trách nhiệm báo cáo công tác trước Quốc hội, cũng như Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Chính phủ có vai trò quan trọng trong việc đưa pháp luật vào cuộc sống, đảm bảo sự tuân thủ pháp luật trên toàn quốc. Ngoài ra, Chính phủ còn thực hiện chức năng kiểm tra, thanh tra để duy trì trật tự pháp lý trong quản lý hành chính nhà nước, giúp ngăn ngừa các hành vi tiêu cực và bảo đảm việc thực hiện đầy đủ, đúng hạn các quy định pháp luật.
Bộ và các cơ quan ngang bộ có trách nhiệm quản lý nhà nước trong các lĩnh vực hoặc ngành công tác trên phạm vi toàn quốc. Trách nhiệm của các cơ quan này bao gồm: (i) Ban hành các văn bản pháp luật và chỉ đạo việc thực hiện các văn bản đó tại tất cả các ngành, địa phương và cơ sở; phối hợp với Uỷ ban nhân dân các cấp để thực hiện nhiệm vụ; (ii) Chuẩn bị các đề án trình Chính phủ và phối hợp ban hành thông tư liên tịch để hướng dẫn thực hiện các vấn đề thuộc chức năng quản lý nhà nước; (iii) Hướng dẫn và kiểm tra việc thực hiện các quy định của các bộ, cơ quan ngang bộ; đình chỉ các văn bản trái pháp luật do các bộ hoặc địa phương ban hành. Các hoạt động này nhằm bảo đảm sự giám sát và kiểm tra chặt chẽ, phát huy tối đa vai trò của các cơ quan này.
