Buzz
Trong cuộc sống hàng ngày, con người thường thực hiện nhiều hoạt động để thay đổi và điều chỉnh thế giới theo nhu cầu và mục đích của mình. Những hoạt động này được gọi là cơ sở thực tiễn. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về khái niệm cơ sở thực tiễn.
1. Cơ sở thực tiễn là gì?
Thực tiễn là một khái niệm cơ bản trong triết học mác-lênin và lý luận nhận thức maxit. Có nhiều cách tiếp cận để hiểu về thực tiễn, chẳng hạn như:
+ Chủ nghĩa duy tâm coi thực tiễn chỉ là hoạt động tinh thần tạo ra thế giới của con người, không coi trọng nó như một hoạt động vật chất. Thực tiễn cũng được xem như là hoạt động lịch sử và xã hội.
+ Chủ nghĩa duy vật trước Mác đã nhận thức thực tiễn như một hoạt động vật chất của con người, nhưng họ lại coi đó là hành động thấp kém và không đáng giá.
Để tiếp nối và phát triển những quan niệm trước đó về thực tiễn, triết học mác-lênin đã định nghĩa thực tiễn là các hoạt động vật chất có mục tiêu, mang tính lịch sử và xã hội của con người nhằm cải thiện cả tự nhiên lẫn xã hội.
Do vậy, hoạt động thực tiễn có thể được hiểu là việc con người sử dụng công cụ và vật chất để tác động và làm biến đổi các đối tượng vật chất theo những mục đích phục vụ nhu cầu của mình. Đây là các hoạt động đặc trưng, phản ánh bản chất của con người, diễn ra một cách khách quan, liên tục phát triển qua các giai đoạn lịch sử. Vì thế, hoạt động thực tiễn mang tính sáng tạo và mục đích lịch sử xã hội.
2. Đặc điểm của cơ sở thực tiễn
Cơ sở thực tiễn có các đặc điểm chính như sau:
+ Thực tiễn là những hoạt động vật chất có thể cảm nhận được trực tiếp bằng các giác quan của con người. Nói cách khác, đây là những hoạt động vật chất mà con người quan sát và cảm nhận rõ ràng nhất. Các hoạt động này liên quan đến việc sử dụng công cụ và vật liệu để tác động vào các đối tượng nhằm thay đổi chúng theo nhu cầu của con người, từ đó làm thay đổi thế giới xung quanh và chính bản thân mình.
+ Thực tiễn là những hoạt động diễn ra trong xã hội với sự tham gia của nhiều người, và bị chi phối bởi các điều kiện lịch sử và xã hội cụ thể. Vì thế, thực tiễn luôn gắn liền với các giai đoạn phát triển lịch sử và mang tính chất lịch sử - xã hội.
+ Thực tiễn là hoạt động có mục đích nhằm cải thiện tự nhiên và xã hội để phục vụ nhu cầu của con người. Khi nói về thực tiễn, chúng ta đang đề cập đến những hành động có tính tự giác cao của con người, khác biệt hoàn toàn so với các hành động chỉ dựa vào bản năng thụ động của động vật.
3. Các hình thức của thực tiễn
Có ba hình thức cơ bản của thực tiễn, bao gồm: hoạt động sản xuất vật chất, hoạt động chính trị - xã hội, và hoạt động thực nghiệm khoa học.
+ Hoạt động sản xuất vật chất là hình thức cơ bản đầu tiên của thực tiễn, trong đó con người sử dụng công cụ lao động để tác động vào thiên nhiên, tạo ra của cải vật chất và các điều kiện cần thiết cho sự tồn tại và phát triển của chính mình.
+ Hoạt động chính trị xã hội là các hoạt động của cộng đồng và tổ chức trong xã hội nhằm điều chỉnh và cải cách các mối quan hệ chính trị - xã hội để thúc đẩy sự tiến bộ của xã hội.
+ Hoạt động thực nghiệm khoa học là một dạng đặc biệt của thực tiễn, thực hiện trong các điều kiện do con người tạo ra để mô phỏng hoặc lặp lại các trạng thái tự nhiên và xã hội. Mục tiêu là xác định các quy luật phát triển và biến đổi của đối tượng nghiên cứu, đóng vai trò quan trọng trong sự tiến bộ xã hội, đặc biệt trong thời đại cách mạng khoa học và công nghệ hiện đại.
Các hình thức hoạt động thực tiễn có những chức năng riêng biệt và không thể thay thế cho nhau, nhưng chúng có mối quan hệ chặt chẽ và tác động lẫn nhau. Trong đó, hoạt động sản xuất vật chất giữ vai trò chính, quyết định đến các hình thức thực tiễn khác. Tuy nhiên, các hoạt động chính trị xã hội và thực nghiệm khoa học cũng có thể ảnh hưởng ngược lại, thúc đẩy hoặc kìm hãm sự phát triển của hoạt động sản xuất vật chất. Ví dụ, hoạt động chính trị - xã hội tiến bộ và nghiên cứu khoa học đúng đắn có thể tạo động lực cho sự phát triển của sản xuất vật chất.
4. Vai trò của cơ sở thực tiễn đối với lý luận
- Cơ sở thực tiễn đóng vai trò then chốt trong việc hình thành nhận thức và lý luận
- Cơ sở thực tiễn là nền tảng kích thích nhận thức và lý luận. Thực tiễn cung cấp nguyên liệu cần thiết cho quá trình này.
- Thực tiễn là nguồn động lực chính, không ngừng vận động và đặt ra yêu cầu mà các nhà lý luận phải đáp ứng, từ đó thúc đẩy sự phát triển của nhận thức và lý luận.
- Thực tiễn là mục tiêu cuối cùng của nhận thức và lý luận. Trong quá trình nhận thức, lý luận không tồn tại một cách tự trị mà phải dựa vào thực tiễn để có giá trị. Lý luận chỉ có ý nghĩa khi được áp dụng và phục vụ thực tiễn, làm thay đổi nó. Vì vậy, thực tiễn là thước đo giá trị của lý luận.
- Thực tiễn là tiêu chí để đánh giá sự đúng sai của nhận thức và lý luận. Lý luận có thể phản ánh đúng hoặc không đúng hiện thực khách quan. Để xác định tính đúng đắn của lý luận, cần phải kiểm chứng qua thực tiễn. Chính qua thực tiễn, con người mới có thể hiện thực hóa tri thức và nhận thức lý luận của mình, từ đó xác định được giá trị chân lý.
- Thực tiễn là tiêu chuẩn khách quan duy nhất để xác định chân lý và loại bỏ sai lầm. Thực tiễn không ngừng thay đổi và vận động, vì vậy tiêu chuẩn kiểm tra chân lý cũng cần phải được điều chỉnh để phù hợp với thực tiễn.
- Ví dụ về các hoạt động thực tiễn
- Hoạt động sản xuất vật chất: bao gồm việc sản xuất sản phẩm của công nhân, cày cấy của nông dân, xây dựng của thợ xây... Đây là dạng hoạt động thực tiễn cơ bản, minh chứng cho sự khác biệt giữa con người và động vật.
- Hoạt động chính trị - xã hội: bao gồm bầu cử đại biểu quốc hội, tổ chức ngày Quốc tế Phụ nữ 8/3, Hội nghị Công đoàn, họp thường vụ đại biểu quốc hội, các chuyến thăm của nguyên thủ quốc gia, và bầu cử của người dân... Đây là các hoạt động cao hơn, thể hiện mối quan hệ xã hội và thúc đẩy sự phát triển của quốc gia và dân tộc.
- Hoạt động thực nghiệm khoa học: gồm nghiên cứu khoa học, thí nghiệm tìm vật liệu mới, phát triển vắc xin, khám phá vũ trụ, và tìm kiếm nguồn năng lượng mới... Những hoạt động này giúp nhân loại tiến tới nền văn minh tiên tiến hơn, làm cho thế giới trở nên tốt đẹp hơn, và chỉ có giá trị khi được áp dụng vào thực tiễn để cải thiện cuộc sống.
Trên đây là những thông tin mà Mytour chia sẻ về cơ sở thực tiễn và các ví dụ liên quan. Hy vọng đây sẽ là tài liệu tham khảo giá trị cho bạn. Cảm ơn bạn đã quan tâm và theo dõi.
