Cờ tướng úp

Cờ tướng úp, còn được biết đến với tên gọi cờ Triều Châu (chữ Hán: 揭棋), là một biến thể của cờ tướng và đã được phổ biến ra toàn cầu từ Hồng Kông, Trung Quốc.

Lịch sử của cờ tướng úp

Cờ tướng úp có nguồn gốc từ Hồng Kông. Giải đấu cờ tướng úp đầu tiên trên thế giới được tổ chức tại đây vào năm 2000. Tại Việt Nam, cờ tướng úp bắt đầu xuất hiện ở Sài Gòn vào những năm 1990 và dần lan rộng ra các thành phố khác.

Giới thiệu

Cờ tướng úp là phiên bản biến thể của cờ tướng. Trong ván cờ, ngoài quân Tướng, các quân cờ khác đều bị úp và xáo trộn ngẫu nhiên trước khi được sắp xếp theo cấu trúc cờ tướng. Ban đầu, quân cờ chỉ được úp ngược để giấu ký hiệu. Nước đi đầu tiên phải tuân theo quy định của cờ tướng dựa trên vị trí hiện tại. Sau nước đi đầu tiên, các quân cờ được lật lên và từ nước đi thứ hai, chúng sẽ di chuyển theo luật cờ tướng. Sĩ và Tượng có thể ra ngoài cung và vượt sông để tấn công đối phương, trong khi Tốt có thể nằm ở hàng sâu hơn nhưng vẫn di chuyển thẳng khi ở đất nhà và có thể đi ngang khi ở đất địch.

Mặc dù cờ úp có nguồn gốc từ cờ Tướng, nhưng do thiếu hệ thống phòng thủ và sự tự do của các quân Sĩ và Tượng, cùng với việc các quân cờ xuất hiện ngẫu nhiên, chiến thuật và cách khai cuộc trong cờ úp rất khác so với cờ Tướng. Việc nắm rõ xác suất để dự đoán sự xuất hiện của quân cờ cũng là yếu tố quan trọng.

Dù vị trí quân cờ mang tính ngẫu nhiên và yếu tố may mắn có ảnh hưởng đến ván cờ, nhưng ảnh hưởng này không lớn như nhiều người nghĩ. Theo đánh giá, yếu tố ngẫu nhiên chỉ chiếm khoảng 30%, còn 70% còn lại phụ thuộc vào kỹ năng và khả năng phân tích của người chơi. Những kỳ thủ xuất sắc trong cờ úp cũng thường là những người giỏi cờ tướng.

Cờ úp rất phổ biến ở Việt Nam, chỉ sau cờ tướng và vượt qua nhiều loại cờ khác như cờ vua về số lượng người chơi. Mặc dù chưa có giải quốc gia cho cờ úp, nhưng đã có nhiều giải đấu cấp địa phương. Ngoài ra, có cả một chương trình truyền hình chuyên về cờ úp, là 'Đấu trường cờ Việt' trên Đài Truyền hình Kỹ thuật số VTC.

Các quân cờ trong cờ úp

Quân Tướng di chuyển một ô mỗi lần, theo hướng ngang hoặc dọc. Nó luôn nằm trong khu vực cung, được định nghĩa bởi 4 ô vuông nhỏ có đường chéo.

Di chuyển giống như quân cờ tướng ở vị trí tương ứng.

Di chuyển theo đường chéo, mỗi lần một ô. Quân Sĩ có thể ra khỏi cung và vượt sông để tấn công quân Tướng của đối phương.

Di chuyển chéo 2 ô mỗi lần, hoặc đi ngang và dọc. Quân Tượng không thể di chuyển qua đường nếu bị cản trở bởi quân cờ khác. Quân Tượng có thể vượt sông và tấn công quân Tướng của đối phương.

Di chuyển theo hướng ngang hoặc dọc trên toàn bàn cờ, miễn là không bị cản trở bởi quân cờ khác trên đường đi.

Di chuyển theo hướng ngang hoặc dọc giống như quân Xe. Điểm khác biệt là khi muốn ăn quân đối phương, quân Pháo phải có một quân cản ở giữa giữa Pháo và quân mục tiêu.

Di chuyển theo hình chữ L: 2 ô theo một hướng và 1 ô theo hướng vuông góc, hoặc ngược lại. Nếu có quân cản nằm cạnh quân Mã, làm chắn đường ngang 2 ô hoặc dọc 2 ô, quân Mã không thể đi qua đó.

Di chuyển một ô mỗi lần. Khi chưa qua sông, quân Tốt chỉ có thể di chuyển thẳng về phía trước. Sau khi vượt sông, quân Tốt có thể đi thẳng hoặc đi ngang, mỗi lần một ô.

Các thuật ngữ trong cờ úp

• Quân úp: Quân cờ đang ở trạng thái bị úp.
• Lật quân: Di chuyển một quân úp, mở nắp hoặc lật quân úp để tiết lộ quân cờ thật.
• Cấm lật: Cấm di chuyển quân úp và mở quân một cách an toàn (có thể chặn không cho di chuyển hoặc đe dọa bắt nếu di chuyển).
• Cứu quân: Còn được gọi là 'cứu hàng'. Tìm cách lật quân úp đang bị cấm mà không bị bắt ngay sau khi lật.

Kết thúc ván cờ

Các quy tắc về chiếu, bắt quân, trường chiếu, và trường tróc đều tương tự như trong cờ Tướng.

• Cờ vua
• Shogi
• Janggi
• Cờ vây
• Cờ ca-rô
• Cờ toán Việt Nam
• Cờ tư lệnh
• Tic-tac-toe
• Saturanga
• Cờ đam

Các liên kết khác

• Những hình thức gian lận trong Cờ Úp