Buzz
(Mytour) Cốc nước cúng trên bàn thờ là hình ảnh quen thuộc, dễ thấy nhưng không phải ai cũng nắm rõ ý nghĩa của nó. Đây được coi là vật phẩm thiết yếu trên bàn thờ Gia tiên, ban thờ Thần Tài và bàn thờ Phật. Tại sao lại như vậy?
Từ xưa đến nay, trên bàn thờ Gia tiên, ban thờ Thần Tài và bàn thờ Phật không chỉ có bát hương, hoa quả mà còn có cả những cốc nước. Nhưng bạn có biết cốc nước này có ý nghĩa gì không và cách đặt cốc nước trên bàn thờ ra sao cho đúng?
1. Cốc nước cúng trên bàn thờ mang ý nghĩa gì?
Ly nước cúng trên bàn thờ còn được gọi là kỷ nước. Chén nước thờ thường được đặt trên một chân kỷ sứ để tạo thành bộ thờ hoàn chỉnh. Ly nước này mang nhiều ý nghĩa khác nhau, thể hiện tấm lòng trong sáng của người cúng dâng lên Tổ tiên, Thần Phật, mang đến sự linh thiêng tối thượng.
- Thể hiện lòng kính trọng: Ly nước là vật phẩm dùng để chứa nước sạch hoặc rượu trên bàn thờ, thể hiện lòng thành kính của gia chủ. Con cháu dâng nước lên bàn thờ nhằm bày tỏ sự tưởng nhớ, tôn trọng và thành kính đối với Thần linh, Gia tiên và Đức Phật. Các chén nước được sắp xếp ngay ngắn trên ngai thờ thể hiện sự tôn nghiêm và vững vàng.
- Tâm hồn bình yên: Nước được coi là biểu tượng của sự thuần khiết và trong sạch, mang ý nghĩa tâm linh cao cả, vì vậy ly nước trên bàn thờ còn thể hiện sự bình lặng như nước, yên bình và thành tâm khi đứng trước các vị trưởng bối. Đặc biệt là ly nước thờ Phật, phải thật trong sạch, phẳng lặng và thuần khiết. Phật muốn nhắc nhở chúng ta trong cuộc sống phải sống thanh tịnh, trong sạch như nước, không có sự phân biệt giàu nghèo hay trí thức.
- Nước tượng trưng cho hành Thuỷ trên bàn thờ: Bàn thờ chuẩn phong thuỷ là bàn thờ được bài trí hài hòa với đủ Ngũ hành (Kim, Mộc, Thuỷ, Hoả, Thổ).
- May mắn, thu hút tài lộc: Nước là biểu tượng của sự sống, là nguồn tái sinh. Vì vậy, kỷ nước trên bàn thờ còn thể hiện sự tụ tài và dòng chảy tài lộc, mang đến vượng khí, may mắn cho gia đình. Nước là nguồn cội cho sự sinh sôi, nảy nở. Gia chủ dâng nước với ước mong hạnh phúc, con cháu đầy đủ và cuộc sống bình an.
2. Hướng dẫn đặt ly nước cúng trên bàn thờ
2.1 Ly nước cần phải sạch sẽ
Ly nước phải được lau chùi cẩn thận trước khi cúng. Nên chọn loại nước dùng để bao sái bàn thờ nhằm tránh rửa trôi tài lộc của gia đình. Nước dùng để cúng phải là nước sạch, tinh khiết, không nên dùng nước mưa, nước giếng khoan, hoặc nước máy chưa qua xử lý.
Đặc biệt, ly nước trên bàn thờ Phật không bao giờ được thiếu vì nó biểu thị cho tâm hồn phải thanh tịnh, bình đẳng và trong sạch như nước khi đứng trước Đức Phật. Khi tâm thanh tịnh sẽ sinh ra công đức và trí tuệ, giúp vượt thoát luân hồi.
Tuy nhiên, kỷ nước trên bàn thờ Gia tiên không nhất thiết phải là nước trắng; có thể thay thế bằng rượu nếp trắng hoặc nước chè tùy theo sở thích của mỗi gia chủ.
Nước cúng không nên để quá lâu, nếu để qua đêm thì nên đổ đi và thay bằng nước mới. Nước cúng cần được thay mỗi ngày, vào buổi sáng sớm.
2.2 Số lượng ly nước nên là số lẻ
Bộ chén nước trên bàn thờ thường có số lẻ, thường là 3 hoặc 5 chén.
Hơn nữa, số lẻ còn biểu trưng cho sự sinh sôi, nảy nở, vì vậy không chỉ kỷ nước mà hoa, quả hay các đồ vật trên bàn thờ cũng nên là số lẻ.
2.3 Chọn chất liệu nào cho kỷ nước thờ cúng?
Kỷ nước trên bàn thờ thường được làm từ gốm sứ (thuộc hành Thổ), sứ phủ men hoặc men rạn. Gốm là chất liệu truyền thống, mang linh tính chứa đựng tinh hoa của đất trời, rất phù hợp cho những đồ vật mang tính tâm linh như đồ thờ cúng. Gốm Bát Tràng và gốm Vạn Ninh là hai loại gốm được ưa chuộng vì chất lượng và mẫu mã đa dạng.
Một số họa tiết trên kỷ nước thường là hoa sen, rồng,... với hình ảnh trang nhã, màu sắc nhã nhặn, mang tính tâm linh cao. Cần tránh chọn kỷ nước có họa tiết màu mè, lòe loẹt, vì điều này có thể ảnh hưởng tới tính linh thiêng trên bàn thờ.
Tránh lựa chọn kỷ nước bằng đồng khi đã sử dụng đồ thờ khác bằng gốm và ngược lại, không nên dùng kỷ nước sứ trong bộ thờ bằng đồng.
3. Nên đặt 3 ly nước hay 5 ly nước trên bàn thờ?
Ly nước cúng trên bàn thờ có thể sử dụng 3 ly hoặc 5 ly tùy thuộc vào kích thước bàn thờ, có lớn hay nhỏ, bộ vật phẩm thờ ít (tam sự) hay nhiều (ngũ sự) để bày biện cho phù hợp.
3.1 Bộ kỷ 3 chén
Bộ kỷ nước với 3 ly mang ý nghĩa là ly ở giữa dành để dâng lên thần linh, hai ly bên cạnh để dâng tổ tiên nội ngoại cùng bà cô ông mãnh. Khi dâng kỷ nước 3 ly, còn thể hiện lòng hiếu thảo của con cái đối với cha mẹ; nếu cha mẹ đã mất, con cái thường để tang trong 3 năm.
Bộ kỷ 3 chén nước trên bàn thờ thường được dùng để đựng nước, rượu hay trà, nhưng thông thường sẽ là nước vì đã có nậm rượu bên cạnh.
Thêm vào đó, truyền thống thờ cúng của dân tộc được thể hiện qua những câu tục ngữ “ba đời bảy họ”, mang ý nghĩa lòng biết ơn của con cháu đối với tổ tiên. Vì vậy, nhiều gia đình lựa chọn bày kỷ nước 3 ly trên bàn thờ.
3.2 Bộ kỷ 5 chén
Với bộ kỷ nước gồm 5 ly, 3 ly ở giữa được sử dụng để thể hiện lòng thành kính của gia chủ đối với thần linh, trong khi 2 ly bên cạnh dâng lên Gia tiên với lòng biết ơn vô hạn.
Bộ kỷ nước 5 chén thường biểu trưng cho Ngũ hành (Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ) hoặc Ngũ thường (Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí, Tín). Bộ kỷ 5 chén nước thường phù hợp với các bàn thờ có kích thước lớn hoặc dùng cho bàn thờ Phật, Thánh kết hợp với bàn thờ Gia tiên (bàn thờ tam cấp).
Cũng có thắc mắc rằng 5 chén trên bàn thờ Gia tiên sẽ đựng gì vì số lượng khá nhiều. Câu trả lời tương tự như bộ kỷ 3 ly, có thể đựng nước tinh khiết, rượu trắng hoặc chè tàu.
Ví dụ, với những bàn thờ treo tường nhỏ ở chung cư, thường sử dụng bộ kỷ 3 chén để tiết kiệm không gian thờ cúng. Tuy nhiên, ngày nay nhiều gia đình lại có xu hướng chọn bày 5 ly nước trên ngai hơn.
Việc sắp xếp 3 hoặc 5 ly nước trên bàn thờ không liên quan đến các điều kiêng kỵ trong tâm linh. Mà còn phải dựa vào diện tích của bàn thờ và cách bố trí của gia chủ nữa nhé.
4. Những lưu ý khi đặt kỷ chén nước trên bàn thờ
Ngoài ra, có một số điểm cần lưu ý khi đặt chén nước trên bàn thờ như sau:
- Đối với việc thắp hương cúng Gia tiên hoặc tế thần, có thể sử dụng kỷ 3 chén nước hoặc 5 chén nước. Nếu không sử dụng thì nên hạ chén xuống, tránh để chén rỗng trên bàn thờ.
- Gia chủ có thể lựa chọn loại kỷ nước hình khum tròn hoặc phân bậc, tùy theo sở thích thẩm mỹ của gia đình, miễn sao đảm bảo tính đồng bộ với các vật phẩm khác.
- Khi dâng lễ với bộ 3 chén, chén giữa thường là rượu, chén thứ 2 là trà khô, chén thứ 3 là nước (hoặc cả 3 đều là nước). Nếu dùng 5 chén, thì lần lượt là rượu, trà khô, nước, gạo, muối. Gạo, muối và trà sau khi lễ sẽ được rải đi. Tuy nhiên, chủ yếu trong bộ kỷ 3 chén hoặc 5 chén đều sử dụng nước.
- Không được sử dụng ly đã bị nứt vỡ hoặc rạn để trên bàn thờ. Nếu có hiện tượng này, cần thay ngay bộ kỷ chén khác mới.
- Chỉ nên giữ sự đồng bộ về màu sắc của các chén, không nên pha trộn màu sắc như hai chén xanh và một chén vàng,...
5. Một số câu hỏi thường gặp về ly nước cúng trên bàn thờ
- Nên sử dụng loại nước nào trong thờ cúng?
Nước dùng trong thờ cúng, đặt trong các ly nước trên bàn thờ, phải là nước sạch, không có tạp chất. Nên sử dụng nước suối hoặc nước lạnh (không quá quan trọng) để dâng cúng trên bàn thờ Phật, gia tiên và các vị thần linh.
- Đối với bàn thờ gia tiên, bàn thờ Thần Tài và thần linh nói chung: Có thể thêm nước ngọt, đồ uống có ga, có màu sắc nhằm thể hiện sự may mắn. Nguyên nhân chính của việc dâng cúng này xuất phát từ quan niệm "trần sao âm vậy".
- Đối với bàn thờ Phật: Tránh sử dụng các loại nước có ga, nước có màu, trà, hay nước đã đun sôi khi thờ cúng Phật vì chúng thể hiện sự không thanh tịnh và có thể ô nhiễm tâm hồn. Tốt nhất là nên dùng nước tinh khiết cho bàn thờ Phật.
- Có thể uống nước cúng trên bàn thờ không?
Nước dâng lên bàn thờ thường là loại tinh khiết, không có tạp chất. Vì vậy,
nước cúng trên bàn thờ hoàn toàn có thể uống được, không phân biệt là bàn thờ nào, cho dù là nước đi lễ ở đình – chùa hay nước cúng trên bàn thờ Phật, gia tiên tại nhà.
Chén nước thờ cúng men rạn, đắp nổi chuẩn Bát Tràng
