Cõi niềm vui chuột: thí nghiệm về một cộng đồng nhỏ thu nhỏ vẽ ra những kết luận rùng rợn về tương lai con người (Phần 2)

Trong một cộng đồng tương đối nguyên sơ, cả động vật và con người đều phải cạnh tranh cho thức ăn, lãnh thổ, và đối tác giao phối, thậm chí có thể xảy ra chiến tranh giữa các bầy, bộ tộc. Vậy với chuột thí nghiệm sống trong một môi trường không biên giới, thì 'cõi niềm vui chuột' sẽ ra sao?

Kết thúc phần trước: Khi nhận thấy lũ chuột trở nên ác liệt và chia thành nhóm cụ thể: chuột cái động dục, chuột đực độc tài có xu hướng bạo lực, và ba nhóm chuột ở địa vị thấp: 'toàn tính luyến ái - pansexual', 'kẻ đi đêm - somnambulist ' và 'lũ lần mò - prober'.

Trước công chúng, trợ lý của giáo sư Calhoun mô tả cái chuồng chuột kinh hoàng như một 'địa ngục'. Đây cũng là lúc Calhoun dừng thí nghiệm, dựa trên hành vi của chuột, ông dự đoán rằng cộng đồng này sẽ không thể tồn tại lâu.

Sau đó, ông lựa chọn 8 cá thể mạnh mẽ nhất, bao gồm 4 con đực và 4 con cái để chúng tiếp tục sinh sản. Nhưng hành vi bất thường của chúng đã bị tác động quá mức, khiến chuột con không thể sống đến tuổi trưởng thành.

Năm 1962, Calhoun đăng một bài báo trên tạp chí 'Scientific American', trình bày kết quả của sáu trong số các thí nghiệm này. Ngay lập tức, tác động của kết luận 'hành vi bị ảnh hưởng' khiến độc giả và học giả liên tưởng đến vấn đề bùng nổ dân số ở các đô thị lớn.

Các hành vi đặc biệt của những con chuột trong thí nghiệm dường như phản ánh xã hội của thời đại: áp lực từ tốc độ tăng dân số, sự phân biệt địa vị xã hội, cha mẹ bỏ bê trách nhiệm với con cái, tội phạm gia tăng, và số lượng cá thể cô lập ngày càng tăng trong xã hội. Mọi người hoặc sẽ lo lắng về hiện thực giống như trong nghiên cứu, hoặc sẽ nghĩ đến giai đoạn này sớm đến.

'Mật độ dân số' đã trở thành chủ đề nghiên cứu và thảo luận sôi nổi lúc bấy giờ, nhưng mặt khác, nhiều người cũng đặt câu hỏi về thí nghiệm của Calhoun và cho rằng thiết kế thí nghiệm có phần quy chụp. Nhiều dự án khảo sát khu vực dân số được bày ra nhằm chứng minh mô hình chuồng chuột của Calhoun hiện hữu trong thực tế, song không một báo cáo nào đưa ra bằng chứng vững chãi về sự tồn tại của 'thành phố chuột' đời thực.

Nhưng với sự ủng hộ của nhiều bên và thành công của thử nghiệm trước, Calhoun đã tiến hành thêm một thí nghiệm không tưởng khác. Ông đã tạo ra một ngôi nhà dành cho chuột có tên là 'Vũ trụ 25', và toàn bộ cuộc thử nghiệm đã mất 11 năm từ khi lên kế hoạch cho đến khi xuất bản bài nghiên cứu cuối cùng. Báo cáo mang tên 'Cái chết bình phương: Tốc độ tăng trưởng bùng nổ và sự suy đồi của một cụm chuột' đã được đăng tải trên tạp chí Royal Society of Medicine vào tháng 1/1973.

Vũ trụ 25 là một thiên đường chuột thực sự, ngoài thức ăn không giới hạn và nước uống không giới hạn, thì ngôi nhà này cũng không hề có lưới điện cách ly các khu vực cũng như các cây cầu kết nối. Thay vào đó, nó được bao quanh bởi 16 'khu tập thể chuột' và khu vực trung tâm là một quảng trường rộng với nguồn thức ăn và nước uống ở khắp nơi, ước tính ngôi nhà này có thể chứa 3.840 con chuột.

Lần này Calhoun cũng chọn ra 4 con đực, 4 con cái để đưa vào Vũ trụ 25, nhưng không sử dụng chuột Na Uy nữa mà Calhoun dùng chuột bạch. Nhóm chuột này được chọn lọc và nuôi với mục đích nghiên cứu, hoàn toàn không có dịch bệnh lây lan giữa các cá thể. Không còn tương tác với Vũ trụ 25 nữa, nhiệm vụ của ông chỉ còn là quan sát, và ông chỉ ra 4 giai đoạn rõ ràng trong hoạt động của bầy chuột.

Ban đầu, đàn chuột gia tăng với tốc độ chậm, và cũng giống như những người tiên phong khi đến một nơi xa lạ, chúng phải mất một thời gian dài để thích nghi, trong đó cũng diễn ra những trận chiến tranh giành lãnh thổ, con cái và thậm chí đã có những con chuột phải bỏ mạng. Giai đoạn này kéo dài tới trước thời điểm con non đầu tiên ra đời, và được Calhoun gọi là 'Giai đoạn dàn xếp'.

Sau ngày thứ 104, đàn chuột này bước sang một giai đoạn thứ hai - Giai đoạn Khai thác. Chúng bắt đầu sinh sản nhanh, cứ sau 55 ngày thì số lượng cá thể chuột lại tăng lên gấp đôi, tốc độ tăng nhanh của quần thể chuột tiếp tục cho đến ngày thứ 315, sau đó tăng trưởng chậm lại. Ngày thứ 315 đánh dấu sự kết thúc của giai đoạn thứ hai, mở ra khoảng thời gian được Calhoun gọi là 'Giai đoạn Trì trệ'.

Giai đoạn Trì trệ, kéo dài từ ngày thứ 315 tới ngày 560 là thời điểm tha hóa hành vi bắt đầu hiện hữu.

Ở thời kỳ này, xã hội chuột bắt đầu biến động, giống như lần thí nghiệm trước. Những gia đình chuột cao cấp sẽ chiếm lĩnh các khu vực thuận tiện, trong khi đám đông chuột thấp hạng sẽ tập trung ở trung tâm và sống bên ngoài khu vực thuận lợi.

Những con chuột ngoài vòng xã hội sống cô lập, không di chuyển và thường trở nên bạo lực với các cá thể xung quanh. Những con chuột này bị tấn công thường chỉ im lặng chịu đau đớn mà không phản kháng. Đồng thời, chuột cái ngoài vòng xã hội lại hội tụ lại trong các khu vực cao hơn của chuồng.

Tuy nhiên, các con chuột đực ở địa vị cao cũng không thoải mái, với dân số tăng nhanh, chúng không thể đối phó với các thách thức từ thế hệ chuột đực mới, dẫn đến kiệt sức và không thể bảo vệ được tổ.

Chuột sống thành những nhóm nhỏ quanh nguồn thức ăn. Một lần nữa, Calhoun thấy hành vi từ thí nghiệm trước: chuột từ chối ăn một mình, chỉ ăn khi có đồng loại ở bên cạnh.

Chuột mẹ phải vừa chăm sóc con vừa bảo vệ tổ. Trong tình hình này, chuột cái trở nên hung dữ hơn, thậm chí làm tổn thương đàn con của mình. Những con chuột cái sau đó bắt đầu có dấu hiệu của 'Hiệu ứng Bruce' - sự tự phá thai khi tiếp xúc với mùi hương của chuột đực xa lạ. Kết hợp với hành vi phá phách của chuột đực, dân số chuột bắt đầu tăng chậm lại. Áp lực từ việc bảo vệ tổ, quên con khi chuyển nhà, và hành vi bạo lực, đẩy tỷ lệ tử vong lên cao.

Và vào giai đoạn thứ tư, Calhoun gọi là Giai đoạn Chết, bắt đầu từ ngày thứ 560.

Calhoun tin rằng tập tính ban đầu của bầy chuột đã bị đánh mất, và việc diệt trừ chúng chỉ là vấn đề thời gian. Lúc này, số lượng chuột không còn tăng và đạt giá trị cao nhất khoảng 2.200 con.

Hầu hết tất cả chuột con lớn lên ở giai đoạn sau đó đều gặp vấn đề nghiêm trọng về tinh thần, khi chúng bị chuột cái bỏ rơi từ nhỏ và thiếu sự chăm sóc của mẹ. Sau đó, những con chuột cái trong thế hệ sau cũng mất dần tình mẫu tử. Thế hệ này không biết nuôi con ngay cả khi chúng đang mang thai và sinh con.

Mặt khác, những con chuột đực không ham muốn giao phối và không tỏ ra bạo lực với đồng loại; trên cơ thể chúng không có vết thương. Cuộc sống của chúng rất đơn giản, chỉ ăn, uống, ngủ và chải chuốt. Calhoun gọi chúng là 'những con đực xinh đẹp'. Ông dự đoán con chuột đực cuối cùng có khả năng sinh sản sẽ chết vào ngày thứ 1.780, đây sẽ là thời điểm tuyên bố cái chết của cộng đồng chuột.

Vào thời điểm bài báo được viết vào năm 1973, Universe 25 vẫn hoạt động. Những hành vi 'Tha hóa' khác nhau của bầy chuột trong điều kiện không tưởng rất giống với xã hội của con người trong một số tình huống đặc biệt như trong nhà tù, xung đột băng đảng, v.v. Tuy nhiên, sự hủy diệt không tưởng của loài chuột liên quan trực tiếp đến thói quen đặc biệt của loài này mà không thể áp dụng vào xã hội con người. Nếu thay thế chuột bằng chó, kết quả có thể khác biệt.

Dù từ báo cáo này đã sinh ra những ý tưởng gì (ý tưởng đã và đang bị biến dạng bởi một số nhóm, để chọn lọc lý do phù hợp với họ), ta hãy tôn trọng công trình nghiên cứu của giáo sư John B. Calhoun và kết thúc bằng lời của ông. Calhoun bắt đầu báo cáo của mình rằng 'Tôi nói về chuột nhưng suy nghĩ của tôi hướng về con người, về sự sống và tiến hóa. Có hai loại cái chết đối với con người là cái chết tinh thần và cái chết về thể xác'.

Và ông kết luận một phần như sau: