Cơm tấm

Cơm tấm, còn được biết đến là Cơm tấm Sài Gòn, là món ăn đặc trưng của Việt Nam làm từ gạo tấm. Mặc dù có nhiều cách gọi khác nhau tùy theo từng vùng miền, nguyên liệu và phương pháp chế biến món ăn này vẫn tương đối giống nhau.

Diễn biến lịch sử

Cơm tấm ban đầu là món ăn phổ biến của những người lao động và nông dân ở đồng bằng sông Cửu Long. Trong những năm mùa màng thiếu thốn, nhiều người không đủ gạo ngon để bán, nên họ dùng gạo tấm (gạo vỡ) để chế biến món ăn vì nó luôn có sẵn trong nhà và giúp no lâu.

Kể từ khi Việt Nam bắt đầu quá trình đô thị hóa vào nửa đầu thế kỷ 20, Cơm tấm đã trở thành món ăn phổ biến ở nhiều tỉnh Nam Bộ, đặc biệt là Sài Gòn. Khi Sài Gòn trở thành điểm đến du lịch quốc tế, nhiều người bán đã điều chỉnh món ăn để phù hợp với khẩu vị của du khách nước ngoài. Hơn nữa, cách phục vụ cũng đã được thay đổi, từ việc ăn trong chén với đũa sang sử dụng dĩa, muỗng và nĩa.

Các thành phần

Cơm tấm có thể được chế biến theo nhiều cách khác nhau, nhưng một dĩa cơm tấm truyền thống thường bao gồm các thành phần cơ bản sau:

• Gạo tấm - Thành phần chính của món ăn, gạo tấm là những mảnh gạo vỡ từ quá trình thu hoạch hoặc chế biến. Trước đây, gạo tấm thường được coi là gạo kém chất lượng, chủ yếu được dùng để nuôi gia súc hoặc trong những lúc khó khăn.
• Nước mắm - Nước mắm dùng cho cơm tấm thường được pha loãng với nước và thêm đường, có thể điều chỉnh độ ngọt hoặc mặn tùy theo sở thích của từng người.
• Mỡ hành - Hỗn hợp làm từ hành lá, phi với dầu hoặc mỡ, đôi khi có thể có thêm tóp mỡ. Có thể thêm hoặc bỏ tùy theo khẩu vị.
• Các món mặn đi kèm thường bao gồm:

1. Sườn - Thường là sườn heo được ướp gia vị chua ngọt và nướng.
2. Chả - Hay còn gọi là chả trứng, làm từ trứng, thịt băm, nấm mèo và miến. Chả được hấp chín thành hình tròn hoặc chữ nhật và cắt thành miếng khi phục vụ.
3. Trứng - Thường là trứng ốp la.
4. Bì - Hỗn hợp thịt heo xắt sợi, da heo trộn với thính và gia vị.
5. Lạp xưởng - Làm từ thịt nạc và mỡ heo xay, trộn với rượu và đường, nhồi vào ruột heo rồi lên men tự nhiên.

• Đồ chua - Thường gồm cà chua, cà rốt, củ cải, dưa leo, dưa muối, và có thể thêm đu đủ.

Đôi khi, Cơm tấm còn được thưởng thức cùng với các món như thịt kho tàu, tàu hũ nhồi thịt, cá chiên, gà, rau và đồ xào, tương tự như cơm thường. Cách ăn này phổ biến tại những quán cơm tấm đông khách, đặc biệt là giới văn phòng.

Trải nghiệm

Một dĩa cơm tấm thường đi kèm với chén nước mắm và chén canh, với một miếng sườn nướng đặt trên dĩa cùng các món ăn mặn khác và một lớp mỡ hành rưới lên trên.

Cơm tấm được phục vụ trên dĩa hoặc hộp nếu mang về. Để ăn, người miền Nam thường dùng muỗng và nĩa, trong khi người miền Trung và miền Bắc ít sử dụng nĩa. Do đó, các quán cơm ở các vùng miền này thường cung cấp thêm đũa.

Ảnh hưởng

Hiện tại, Cơm tấm đã trở thành món ăn rất phổ biến và được xem như là một phần không thể thiếu của 'văn hóa Sài Gòn'. Mức độ phổ biến của nó cao đến mức có câu nói ví von rằng: 'Người Sài Gòn ăn Cơm Tấm nhiều như người Hà Nội ăn Phở'.

Vào tháng 3 năm 2012, một bài viết trên CNN đã đánh giá Cơm tấm là món ăn đường phố bình dân rất hấp dẫn. Vào ngày 1 tháng 8 năm 2012, Cơm tấm Sài Gòn cùng với chín món ăn Việt Nam khác đã được Tổ chức Kỷ lục châu Á vinh danh vì giá trị ẩm thực đặc biệt.