Cốm Vòng là món đặc sản nổi tiếng của ẩm thực Việt Nam, từng được sản xuất tại thôn Hậu, thuộc xã Dịch Vọng, huyện Từ Liêm xưa, hiện nay là phường Dịch Vọng Hậu, quận Cầu Giấy, Hà Nội.
Theo lời kể của người dân cao tuổi ở Làng Vòng, tên gọi này xuất phát từ hình dáng của con đường vòng quanh làng. Xung quanh làng là các địa giới khác, với các thôn như Vòng Tiền, Vòng Hậu, Vòng Sở, và Vòng Trung.
Cốm được gói cẩn thận trong hai lớp lá: lớp lá ráy tươi giữ cho cốm luôn mềm mại và lớp lá sen bên ngoài mang hương thơm dịu nhẹ, tất cả được buộc bằng sợi rơm lúa nếp vàng, tạo nên một món ăn đậm đà hương vị đồng quê.
Di sản văn hóa
Từ thời xa xưa, làng Vòng đã nổi danh với món đặc sản cốm.
- Cốm Vòng, gạo tám Mễ Trì
- Tương Bần, húng Láng còn gì tuyệt hơn!
Nghề làm cốm ở làng Vòng bắt nguồn từ một truyền thuyết cổ xưa: Vào một mùa thu cách đây hàng ngàn năm, khi lúa bắt đầu chín, trời bỗng mưa lớn, gió mạnh, đê vỡ và lúa bị ngập. Người dân làng Vòng phải thu hoạch lúa non để rang khô, ăn dần. Không ngờ, sản phẩm này lại mang hương vị đặc biệt và hấp dẫn. Từ đó, cốm trở thành món ăn truyền thống mỗi khi thu về, với hạt cốm ngày càng mỏng, xanh, dẻo và thơm hơn nhờ những kinh nghiệm và sáng tạo qua từng mùa làm cốm.
Về văn học
Trong tập tùy bút Hà Nội ba sáu phố phường của nhà văn Thạch Lam, có nhắc đến cốm làng Vòng.
Cốm là món quà đặc biệt của đất nước, phản ánh vẻ đẹp của những cánh đồng lúa xanh mướt, mang trong mình hương vị mộc mạc và thanh khiết của làng quê Việt Nam. Ai lại nghĩ đến việc dùng cốm làm quà trong dịp Tết? Không gì có thể phù hợp hơn với sự lãng mạn của tình yêu, món quà trong sáng và trung thành như các nghi lễ truyền thống. Cốm và hồng kết hợp tạo nên một sự hòa quyện hoàn hảo: xanh mướt của cốm như ngọc bích, đỏ rực của hồng như ngọc lựu. Một sự tinh tế, một sự ngọt ngào, hai hương vị hỗ trợ nhau để tạo nên sự bền lâu. (Thật đáng tiếc khi những phong tục tốt đẹp này dần bị lãng quên, và các món quý giá của quê hương bị thay thế bằng những thứ bóng bẩy, hào nhoáng và thô kệch của ngoại lai: những người mới giàu có liệu có thể hiểu được sự thanh cao và khiêm nhường này?).
Cốm không phải là món quà dành cho người vội vã; ăn cốm cần phải thưởng thức từ từ, suy ngẫm từng chút. Khi đó, bạn sẽ cảm nhận được hương thơm của lúa mới, của hoa dại bên bờ: trong màu xanh của cốm là sự tươi mới của lá non, và trong vị ngọt của cốm là sự dịu dàng của thảo mộc. Cùng với mùi hương nhẹ của lá sen già, ướp từng hạt cốm, mang lại cảm giác ấm áp của mùa hè trên hồ. Có thể nói rằng trời đã tạo ra lá sen để bao bọc cốm, và cốm sinh ra để nằm trong lá sen, giữ được sự sạch sẽ và tinh khiết, không bụi bặm. Hỡi các bà nội trợ! Đừng sờ mó món quà kỳ diệu ấy quá mạnh, hãy nhẹ nhàng nâng niu, chăm sóc ... Hãy tôn trọng lộc trời, sự khéo léo của người, và sự cẩn trọng, kiên nhẫn của thần lúa. Sự thưởng thức của các bà sẽ trở nên trang nhã và thanh thoát hơn, và niềm vui cũng sẽ tràn đầy hơn nhiều.
Cốm ăn nguyên chất luôn ngon và giữ được nhiều hương vị. Mọi phương pháp chế biến khác chỉ làm giảm mùi thơm và độ dẻo của cốm. Tuy nhiên, nhiều người vẫn thích cốm xào với đường, tạo nên một món quà ngọt và dính răng. Có lẽ, ăn bánh cốm còn thú vị hơn. Tại Hà Nội, có món chả cốm, nhưng vị thanh của lúa khó kết hợp với vị béo của thịt và mỡ. Tôi thích chè cốm hơn, nấu vừa đường và không quá đặc. Ít nhất chè cốm vẫn giữ được phần nào hương vị và độ dẻo, và ăn cũng mát và lạnh. Nhưng không gì tuyệt vời hơn là một lá cốm Vòng tươi sạch trong chiếc lá sen mới hái.
Chú thích
Liên kết ngoài
- Cốm Vòng - đặc sản Hà Nội
- 'Cốm Vòng ai bán, tôi mua!'
- Nhớ cốm Vòng Lưu trữ 2014-02-01 tại Wayback Machine
- Lối nào cho cốm Vòng?