Buzz
Con cái trong gia đình - Nguyễn Thi bao gồm tóm tắt nội dung chính, lập dàn ý phân tích, bố cục, giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật cùng hoàn cảnh sáng tác, ra đời của tác phẩm và tiểu sử, quan điểm cùng sự nghiệp sáng tác phong cách nghệ thuật giúp các em học tốt môn văn 12
I. Tác giả
1. Tiểu sử
- Nguyễn Thi (1928 – 1968) tên thật là Nguyễn Hoàng Ca, ông sinh ra tại Hải Hậu – Nam Định.
- Ông sinh ra trong một gia đình nghèo, cha mất sớm, mẹ phải tự mình đi tiếp con đường, gánh vác gánh nặng từ thuở nhỏ.
- Năm 1945, ông tham gia vào cuộc cách mạng và gia nhập vào hàng ngũ lực lượng vũ trang.
- Trong năm 1954: Ông chuyển đến Bắc và tham gia làm việc tại tạp chí Văn Nghệ Quân đội.
- Năm 1962: Ông trở lại miền Nam và tham gia vào chiến trường.
- Năm 1968: Ông hi sinh tại mặt trận Sài Gòn.
2. Sự nghiệp văn học
a. Tác phẩm chính
Nguyễn Thi sáng tác trên nhiều thể loại như thơ, truyện, kí, tiểu thuyết,... Và ông để lại các tác phẩm tiêu biểu như: Hương đồng nội (1950), Truyện và ký (1978),...
b. Phong cách nghệ thuật
Phong cách nghệ thuật của ông phản ánh tinh tế tâm lý nhân vật, văn phong đan xen giữa trữ tình và hiện thực; sức mạnh sáng tạo trong việc hình thành nhân vật sâu sắc, đặc trưng của vùng Nam Bộ.
3. Vai trò và ảnh hưởng
- Ông là một nhà văn – chiến sĩ cam kết toàn tâm toàn ý với văn chương và cuộc chiến tranh về đất nước của dân tộc chúng ta.
- Dù sinh ra ở miền Bắc nhưng ông được biết đến như là một nhà văn đại diện cho người nông dân Nam Bộ trong cuộc kháng chiến chống lại thực thể Mỹ.
Sơ đồ tư duy - Tác giả Nguyễn Thi
II. Tác phẩm
1. Tóm lược
Truyện kể về nhân vật Việt – một lính trẻ dũng cảm đã chiến đấu, bị thương, lạc đồng đội và bỏ lại giữa chiến trường. Trong cơn hôn mê, anh hồi tưởng lại những kí ức đẹp về gia đình và đồng đội. Việt và Chiến sinh ra trong một gia đình nông dân Nam Bộ, có lòng yêu nước và hận thù sâu sắc với kẻ thù Mỹ. Hai chị em tranh nhau đi tòng quân, không ai chịu nhường ai nên nhờ chú Năm phân xử. Cuối cùng, cả hai đều tham gia vào chiến trường. Trước khi ra đi, hai chị em đã lo toan chu đáo việc nhà cửa và vườn rau. Chị Chiến trở thành một cô gái trưởng thành và mạnh mẽ “giống hệt như má”... Việt nhớ má, thương chị nhiều hơn, cảm nhận rõ mối thù trên vai. Ký ức sống lại trong tâm trí Việt cho đến khi đồng đội tìm thấy anh. Dù kiệt sức, một ngón tay của Việt vẫn nắm chặt cò súng và đạn đã sẵn sàng trên nòng. Anh được đưa về bệnh viện dã chiến để hồi phục sức khỏe.
2. Khám phá tổng quan
a. Nguyên cớ và bối cảnh sáng tạo
- Viết vào năm 1966 trong những tháng ngày khốc liệt của cuộc chiến chống Mỹ.
- Sau xuất bản trong tập Truyện và kí (1978).
b. Bố cục
- Phần 1 (từ đầu đến 'bắt đầu xung phong'): Việt bị thương ở chiến trường, rơi vào hôn mê và tỉnh dậy nhiều lần.
- Phần 2 (phần còn lại): Ký ức của Việt về cuộc tranh cãi giữa hai chị em về việc tham gia vào quân đội.
3. Khám phá chi tiết
Khám phá qua các nhân vật trong câu chuyện
a. Nhân vật Việt và Chiến
* Điểm chung trong tính cách
- Cả hai đều là trẻ nhỏ: nên tính cách đáng yêu, hồn nhiên và trong sáng
+ Cùng tranh giành ếch, đánh tàu giặc, và cãi nhau đi tòng quân.
+ Thường xuyên tranh cãi.
- Sinh ra và lớn lên trong một gia đình, đối diện với cùng những khó khăn và thử thách, nên họ có những tâm lý và tính cách tương đồng.
+ Cùng mơ ước được mang súng đánh trả cho kẻ thù để báo thù cho cha mẹ.
+ Cạnh tranh để có cơ hội tham gia tòng quân.
+ Đồng tâm đồng ý khi chuyển bàn thờ đến nhà chú Năm để chuẩn bị cho việc đi tham chiến.
→ Cả hai đều có tấm lòng yêu thương cha mẹ sâu sắc và lòng căm thù kẻ thù đậm đà. Tình cảm ấy đã được rèn luyện thành ý chí thép và quyết tâm kiên cường.
- Mặc dù còn trẻ nhưng họ đã thể hiện sự đáng kinh ngạc:
+ Hai chị em đã tấn công thành công tàu chiến của đối phương trên sông Đinh Thủy.
+ Trên chiến trường, Chiến đã làm mẫu mực với vai trò chỉ huy tiểu đội, trong khi Việt đã tiêu diệt một xe tăng của quân địch.
+ Dù bị thương và mất ý thức, nhưng Việt vẫn giữ chặt súng, sẵn sàng chiến đấu.
→ Cả hai đều là những chiến sĩ can đảm, gan dạ, đã ghi danh nhiều thành tựu vĩ đại.
* Những đặc điểm tính cách khác biệt
- Chiến
+ Chiến thể hiện sự gan dạ và kiên định của một phụ nữ:
Ngồi học từng chữ trong cuốn sổ gia đình từ sáng sớm đến tối.
Quyết tâm đòi em đi tòng quân.
Chiến bảo em rằng: Như một lời thề 'Nếu giặc vẫn còn, tao sẽ không bỏ cuộc!'
→ Ngoài khao khát, mục tiêu, và quyết tâm kiên cường trong chiến đấu, hành động này còn thể hiện tấm lòng yêu thương của người chị dành cho em.
+ Tháo vát chu toàn: sắp xếp việc nhà trước khi hai chị em ra đi tòng quân.
+ Nét tính cách riêng của cô gái mới lớn: hồn nhiên, đáng yêu, thích soi gương.
- Việt
+ Tính cách năng động: thích săn bắt ếch, bắn chim, câu cá
+ Tính cách quyết đoán: nếu muốn giành vật gì với chị thì phải làm đến cùng.
+ Vô tư tự nhiên: khi tranh chị đi tòng quân, và lo lắng gia đình là việc của chị. Đêm trước khi ra đi, khi Chiến đang suy nghĩ, Việt chỉ cười nheo mắt rồi ngủ gục.
+ Tính cách của một cậu bé:
Mang thêm một cái ná thun trong người khi đi bộ đội.
Không sợ giặc, không sợ tử vong, chỉ sợ ma khi ra trận.
Muốn giữ kín chuyện để bảo vệ chị, không để đồng đội biết.
b. Về nhân vật chú Năm
* Chú Năm là biểu tượng của lòng anh hùng, kiên trì trong việc chống giặc và cứu nước.
- Trong vai trò là đầu đàn của khói lửa trong những ngày kháng chiến chống Pháp.
- Chú thường hát, tiếng hò của chú như một tín hiệu, một lời thề, một thông điệp.
- Chú coi trọng cuốn sổ gia đình như một bảo vật quý giá.
* Chú Năm là người trân trọng giá trị đạo đức, phản ánh rõ nét bản sắc văn hóa Nam Bộ.
- Chú thể hiện lòng yêu nước và tôn trọng đạo lý qua lời nhắn nhủ gửi đến Chiến và Việt: “Khi ra đi xa chân trời biển, phải học hỏi từ mọi người, ai trốn tránh sẽ phải đối mặt với hậu quả”
- Sẵn lòng gánh vác công việc gia đình để Chiến và Việt yên lòng khi đi tòng quân.
- Chú ca ngợi Chiến: “Nhà gọn thì đất rộng, nhà ấm thì nước ấm”. Lời khen thể hiện tinh thần đạo đức truyền thống của dân tộc.
→ Dù chỉ được tả lỏng lẻo nhưng nhân vật chú Năm tỏa sáng, phản ánh tâm hồn sâu lắng: Tính trung đạo, thoải mái, tôn trọng đạo lý, độc đáo ở việc kế thừa truyền thống anh hùng của gia đình và dân tộc.
c. Hình ảnh người mẹ anh hùng
* Hình tượng người mẹ anh hùng
- Khi chồng bị giết đã can đảm, mạnh mẽ cầm rổ đi đòi báo thù cho chồng.
- Trước sự đe dọa của quân lính giặc, mẹ Việt vẫn thể hiện sự kiên định, vững chãi.
- Dù làm công việc vất vả nhưng vẫn che chở, ẩn cất cán bộ cách mạng và tham gia các cuộc biểu tình.
- Một lần tham gia chiến đấu bị thương nhưng vẫn bình tĩnh nằm xuống như một người lính dũng cảm.
* Hình ảnh người mẹ kiên quyết, chịu đựng
- Dành tất cả tâm huyết để chăm sóc gia đình, để chồng an tâm làm việc. Khi chồng mất, càng phải cố gắng, làm việc vất vả hơn: “Má ra đi từ sáng đến tối mới về nhà, mang theo một thúng thóc”.
- Mặc dù cuộc sống vất vả, nhưng không hề than trách mà luôn làm việc một cách tận tâm, nhân từ, kiên trì.
→ Mẹ Việt là biểu tượng của một người mẹ gian khổ trong cuộc chiến tranh. Tuy nhiên, bà lại có những phẩm chất tốt đẹp và đáng trân trọng, đặc biệt là tình yêu với chồng, lo lắng cho con cái, can đảm và kiên cường trước sự tàn bạo của kẻ thù. Người mẹ ấy đã góp phần làm sáng tỏ hình ảnh của một gia đình mang truyền thống anh hùng.
d. Giá trị nội dung
- Truyện tường thuật về cuộc sống của một gia đình nông dân Nam Bộ, với tình yêu nước, lòng căm thù kẻ thù và khao khát chiến đấu, hy sinh cho Cách mạng.
- Sự kết hợp chặt chẽ giữa tình thân gia đình và lòng yêu nước, giữa truyền thống gia đình và truyền thống dân tộc, đã tạo nên lòng kiên cường vĩ đại của người Việt Nam trong cuộc chiến chống Mỹ giữ nước.
e. Giá trị nghệ thuật
- Mang đậm dấu ấn của thể loại sử thi: (đề tài, nhân vật, ngôn ngữ, chi tiết) sổ gia đình, lòng căm thù kẻ thù, tinh thần trung hiếu với quê hương,…
- Sử dụng ngôn từ mộc mạc, tự nhiên, đậm chất Nam Bộ
- Nghệ thuật miêu tả tính cách nhân vật sống động, khách quan.
- Phương pháp kể chuyện theo luồng hồi tưởng của nhân vật Việt tạo ra sự tự nhiên, không bị ràng buộc bởi thời gian.
Sơ đồ tư duy - Con cái trong gia đình
