Con lai giữa ngan và vịt

Con lai ngan-vịt (còn được biết đến là vịt Mulard hoặc cà sáy) là kết quả của phương pháp lai xa giữa ngan (ngan nhà) và vịt (vịt nhà), tạo thành một giống loài hỗn hợp. Con lai này thường không có khả năng sinh sản và chỉ được nuôi để lấy thịt hoặc làm món gan béo.

Đặc điểm

Dù con lai ngan-vịt không có khả năng sinh sản, nhưng chúng nổi bật với những ưu điểm vượt trội hơn bố mẹ, như tăng trưởng nhanh hơn, tiêu tốn thức ăn ít hơn, thời gian đạt độ tuổi giết thịt ngắn hơn, và thịt ngon hơn với màu trắng hơn và ít mỡ hơn. Khối lượng giữa con đực và cái cũng gần bằng nhau hơn so với ngan thuần chủng.

Trứng vịt thụ tinh bằng tinh trùng ngan đực cần khoảng 32 ngày để nở, trong khi ngan cần 35 ngày và vịt chỉ cần 28 ngày.

Chăn nuôi

Trên toàn cầu

Con người đã lâu nay nuôi con lai ngan-vịt bằng cách phối giống tự nhiên, nơi ngan đực được ghép với vịt cái. Tuy nhiên, do ngan và vịt giao phối ở những môi trường khác nhau (trên cạn và dưới nước), tỷ lệ thụ thai thấp, chỉ khoảng 40 – 50%.

Với sự phát triển của công nghệ thụ tinh nhân tạo, các quốc gia như Pháp, Đài Loan, Trung Quốc, và Thái Lan đã áp dụng kỹ thuật này để cải thiện tỷ lệ thụ thai con lai ngan-vịt từ 50% lên 84%, đồng thời tăng cường khả năng nhân giống và giảm nguy cơ dịch bệnh.

Tại Pháp, nhà nghiên cứu B. Retailleau của hãng Grimaud Freres đã thực hiện 17 cuộc thử nghiệm nuôi vỗ lấy gan với vịt Bắc Kinh, ngan và con lai Muler. Kết quả cho thấy con lai Muler có tỷ lệ thịt lườn cao hơn 17,37% so với khối lượng cơ thể ở 84 ngày tuổi, và lượng mỡ bụng giảm 0,64%. Hãng Grimaud cũng đã phát triển các dòng ngan và vịt (M14, M15) có năng suất thịt trứng cao nhờ công nghệ thụ tinh nhân tạo.

Tại Đức, thụ tinh nhân tạo cho thủy cầm đã được áp dụng từ những năm 60 và hiện nay đang được sử dụng rộng rãi, đặc biệt trong việc sản xuất con lai ngan-vịt.

Tại Thái Lan, vào năm 1999, Narin Thongwittaya cho biết giá trị kinh tế của 1 kg thịt con lai Muler cao gấp 1,5 lần so với 1 kg thịt vịt.

Tại Việt Nam

Việt Nam đã tiên phong trong việc nghiên cứu và áp dụng thụ tinh nhân tạo để tạo ra con lai ngan-vịt từ rất sớm. Vào năm 1986, Nguyễn Tấn Anh và Lương Tất Nhợ đã thực hiện thụ tinh nhân tạo giữa ngan nội và các giống vịt Bầu, Anh Đào, cho thấy con lai có sức sống tốt và tăng trưởng nhanh, mặc dù tỷ lệ ấp nở vẫn còn thấp.

Vào năm 2002, Trung tâm nghiên cứu vịt Đại Xuyên đã thành công trong việc lai ngan đực R71 với vịt cái CV-Super-M bằng công nghệ thụ tinh nhân tạo để sản xuất con lai thương phẩm. Kết quả cho thấy tỷ lệ trứng có phôi đạt 82% và tỷ lệ nở đạt 82 – 85% so với trứng có phôi, đồng thời giảm chi phí nuôi con đực xuống 4 lần so với giao phối tự nhiên. Con lai ngan-vịt có khối lượng đạt 3,3 – 3,4 kg ở 10 tuần tuổi, tiêu tốn thức ăn 2,7 – 2,9 kg/kg trọng lượng, tỷ lệ thịt xẻ đạt 72%, tỷ lệ mỡ chỉ 0,5% và tỷ lệ đạm 21%.

Vào năm 1996, Phạm Văn Trượng, Ngô Văn Vĩnh và Lương Thị Bột đã nghiên cứu lai giữa ngan Pháp R31 và vịt CV-Super-M. Kết quả cho thấy con lai có sức sống cao với tỷ lệ nuôi sống đến 63 ngày tuổi đạt 100%, và khối lượng cơ thể đạt 3.330 gram/con, trong khi ngan và vịt thuần chủng tương ứng chỉ đạt 2.363 gram/con và 3.090 gram/con.

Năm 2005, Ngô Văn Vĩnh, Hoàng Thị Lan, Lê Thị Phiên, và Nguyễn Đức Trọng đã nghiên cứu các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ lệ phôi trong thụ tinh nhân tạo nhằm sản xuất con lai giữa ngan R71 và vịt CV-Super-M. Kết quả cho thấy con lai có tỷ lệ sống cao (100% nuôi sống đến 70 ngày tuổi), đạt khối lượng 3.320,9 gram/con ở 70 ngày tuổi, và tỷ lệ thịt xẻ cũng cao với thịt lườn và thịt đùi chiếm 33,4%. Đồng thời, Nguyễn Văn Hải đã nghiên cứu khả năng sản xuất gan béo từ con lai ngan vịt và các dòng ngan Pháp (R51, R71, siêu nặng) nuôi trong điều kiện khí hậu mùa hè miền Bắc Việt Nam, cho thấy để đạt năng suất cao trong sản xuất gan béo, cần nuôi con lai ngan vịt hoặc chọn đúng dòng ngan R71 với điều kiện khí hậu mùa hè.

Vào năm 2006, con lai giữa ngan R71 và vịt M14 được sản xuất bằng công nghệ thụ tinh nhân tạo đã đạt tỷ lệ sống cao 100%. Con lai có khối lượng cơ thể đạt 3.601,3 gram/con ở 10 tuần tuổi, với tỷ lệ tiêu tốn thức ăn/kg tăng trọng là 2,90 kg.

Chú thích