Buzz
Nguồn lợi từ đại dương có vẻ vô hạn đối với nhiều người nhưng sẽ là một cú sốc nếu một ngày nào đó đại dương không còn cá cho con người bắt, điều này chắc chắn sẽ là một thảm họa 'nhân tạo' tồi tệ nhất trong lịch sử
Trong suốt một thập kỷ qua, con người đã không ngừng phá hoại môi trường và thiên nhiên. Một trong những vấn đề đáng lo ngại nhất là tình trạng khai thác quá mức các loài sinh vật biển.
Hiện nay, các loài sinh vật biển không chỉ sợ con người đánh bắt mà còn phải đối mặt với hậu quả mà con người gây ra cho đại dương, bao gồm cả việc nhiệt độ nước biển tăng và ô nhiễm nhựa.
Rõ ràng việc bắt cá và tiêu thụ hải sản giúp cân bằng hệ sinh thái biển thông qua việc kiểm soát quần thể sinh vật dưới nước. Tuy nhiên, việc định nghĩa đúng đắn về khái niệm khai thác hợp lý và không làm hại không phải là điều dễ dàng.
Làm sao để nhận biết con người đang đánh bắt quá mức?
Chỉ trong nửa thế kỷ qua, lượng cá bắt quá mức đã tăng lên gấp 3 lần. Hậu quả của việc này khiến 1/3 số ngư dân toàn cầu phải đối mặt với những khó khăn trong việc bắt cá do đại dương sắp đạt đến giới hạn sinh học. Khi một loài cá biến mất, hệ sinh thái dưới đại dương chắc chắn sẽ chịu ảnh hưởng lớn.
Việc đánh bắt quá mức xảy ra khi chúng ta bắt cá đến mức quần thể không thể sinh sản đủ để thay thế số cá đã bị bắt. Ngoài ra, các đợt đánh bắt liên tiếp cũng làm giảm khả năng giao phối và sinh sản của loài cá, gây ra sự rối loạn trong quần thể cá.
Nạn săn bắt lan rộng đang đẩy loài cá voi đến bờ vực tuyệt chủng
Tình trạng săn bắt cá voi đã tăng mạnh vào giữa thế kỷ 19, khi con người bị cuốn hút bởi mỡ của cá voi. Chỉ trong năm 1927, đã có khoảng 13,7 nghìn con cá voi bị giết. Hai năm sau, con số này tăng lên 40,2 nghìn con.
Ngay từ năm 1937, khi Thỏa thuận Quốc tế về Quản lý đánh bắt cá voi được ký kết tại Luân Đôn, thế giới đã chứng kiến mức độ săn bắt cá voi cao kỷ lục, lên tới 46 nghìn con bị giết để lấy mỡ, thịt và xương.
Hoạt động săn bắt cá voi không kiểm soát đã đưa 8 loài cá voi vào danh sách loài có nguy cơ tuyệt chủng vào năm 1970. Đến năm 1971, Mỹ chính thức cấm đánh bắt cá voi. Điều này thật đáng tiếc khi con người đã gây ra những tác động xấu cho đại dương.
Con người đang phá hủy hệ sinh thái và sự cân bằng trong chuỗi thức ăn
Chỉ trong 55 năm qua, tình trạng đánh bắt quá mức đã làm mất đi 90% số kẻ săn mồi đứng đầu trong chuỗi thức ăn. Điều này là một vấn đề nghiêm trọng vì nó làm đảo lộn cân bằng tự nhiên của chuỗi thức ăn trong đại dương.
Vào năm 1989, ngành thủy sản trên toàn cầu đã bắt được 90 tấn cá từ đại dương. Từ đó, sản lượng hàng năm ngày càng giảm đi do quần thể cá dần cạn kiệt. Nói một cách khác, con người đang đưa đại dương đến ranh giới của sự chịu đựng.
Làm thế nào để ngăn chặn tình trạng đánh bắt quá mức?
Để ngăn chặn tình trạng đánh bắt quá mức như hiện nay, rõ ràng cần có sự tích cực từ phía chính phủ các quốc gia trong việc thúc đẩy các quy định về đánh bắt cá, hạn chế tối đa việc khai thác quá mức và đảm bảo quần thể cá có thời gian để phục hồi.
Đã có nhiều sáng kiến từ các chính phủ trên thế giới cũng như các tổ chức tư nhân. Trong số đó, sáng kiến Giới hạn Lượng Cá Bắt Hàng Năm (Annual Catch Limits) là một trong những biện pháp hiệu quả nhất. Đây là những hạn chế mà mỗi ngư dân phải tuân theo để bảo vệ nguồn lợi từ cá.
Bước tiếp theo là bảo vệ cá trong thời gian chúng sinh sản. Các chuyên gia sẽ phải dự đoán thời điểm sinh sản của cá để cảnh báo ngư dân tạm dừng đánh bắt và để quần thể cá có thời gian phục hồi.
Đánh bắt cá bền vững
Mỗi năm, khoảng 1/5 số cá bắt trong tự nhiên được sử dụng làm thức ăn cho con người thông qua quá trình sấy khô, ép và nghiền. Tuy nhiên, phần lớn cá này lại được sử dụng để nuôi các động vật thú cưng.
Một báo cáo của Tổ chức Changing Markets Foundation công bố vào tháng 10/2019 chỉ ra rằng, nguồn cung cá từ việc đánh bắt đến chế biến đều không bền vững, đặc biệt là ở các quốc gia như Ấn Độ, Việt Nam và Gambia.
Vấn đề nằm ở việc chúng ta đánh bắt quá nhiều cá chỉ để nuôi các loài cá và động vật giáp xác khác. Các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra rằng, chúng ta có thể mất đi 5kg cá tự nhiên chỉ để sản xuất ra 1kg cá nuôi.
Trong khi đó, dự kiến lượng hải sản nuôi trồng sẽ tăng mạnh để đáp ứng nhu cầu của con người. Dự báo đến năm 2030, khoảng 62% lượng hải sản tiêu thụ trên thế giới sẽ là hải sản nuôi thay vì cá đánh bắt tự nhiên.
Việc xây dựng một cơ chế đánh bắt cá bền vững là chìa khóa để bảo vệ hệ sinh thái đại dương. Đánh bắt phải đi đôi với việc bảo tồn và phục hồi. Chỉ có như vậy chúng ta mới có thể khai thác nguồn lợi từ biển cả một cách hiệu quả.
Hơn nữa, khi dân số thế giới ngày càng tăng, việc bảo vệ nguồn lợi từ biển sẽ giúp duy trì nguồn thực phẩm cho con người tiếp tục sinh sống trên Trái Đất. Hiện nay, chúng ta đang tiêu thụ khoảng 77 tỷ kg hải sản mỗi năm và con số này sẽ tiếp tục tăng trong tương lai.
Tất nhiên, đại dương luôn có khả năng phục hồi và cân bằng lại. Nhưng nếu con người tiếp tục can thiệp sâu vào hệ sinh thái đại dương, mọi thứ sẽ khó quay trở lại như ban đầu. Một ví dụ rõ ràng nhất là sự gia tăng đáng kể trong số lượng loài sứa, nguyên nhân chính là do thiếu đi các loài săn mồi dưới đại dương.
Thế giới này nằm trong tay chúng ta và đã đến lúc con người phải hành động để bảo vệ đại dương và nguồn lợi quý giá mà nó mang lại cho nhân loại.
Xem thêm tại Interesting Engineering
