Con sông Đuống

Sông Đuống, còn được gọi là sông Thiên Đức hoặc Thiên Đức Giang, dài khoảng 68 km, kết nối sông Hồng với sông Thái Bình. Đây là một nhánh của sông Hồng và cũng là phụ lưu của sông Thái Bình.

Sông Đuống, chi lưu của sông Hồng, bắt đầu từ phía Bắc thành phố Hà Nội, chảy về phía Đông qua tỉnh Bắc Ninh và hợp lưu với sông Thái Bình tại Lục Đầu. Tại đây, sông Đuống gặp sông Cầu từ Thái Nguyên và sông Thương từ Lạng Sơn, cả ba sông hợp thành sông Lục Đầu, còn được gọi là sông Thao Giang. Sông Đuống có một chi lưu quan trọng là sông Ngũ Huyện Khê, chảy vào Từ Sơn, Bắc Ninh, với nguồn gốc từ thôn Đông Ngàn.

Dòng chảy

Sông Đuống bắt đầu từ ngã ba Dâu, thuộc xã Xuân Canh, huyện Đông Anh, thành phố Hà Nội, nằm tại ranh giới giữa huyện Đông Anh và quận Long Biên.

Điểm kết thúc của sông Đuống là ngã ba Mỹ Lộc, nằm ở ranh giới giữa Trung Kênh, Cao Đức và Cổ Thành, cách ngã ba Lác (nơi sông Cầu và sông Thương hợp lưu để tạo thành sông Thái Bình) khoảng 3 km về phía nam.

Sông Đuống chảy theo hướng tây-đông và là một nhánh của sông Hồng. Trước đây, sông chỉ là một dòng nhỏ và chỉ khi sông Hồng lũ lớn mới tràn qua được vì cửa sông bị cát bồi cao. Kể từ năm 1958, cửa sông được mở rộng để trở thành một phân lưu quan trọng giúp giảm tác động của lũ sông Hồng đối với Hà Nội. Sông Đuống xử lý khoảng 20-30% lượng lũ của sông Hồng tại Sơn Tây. Theo Bách khoa toàn thư Việt Nam, lưu lượng nước trung bình là 880 m³/s, trong khi website tỉnh Bắc Ninh cho biết lưu lượng trung bình là khoảng 1.000 m³/s, với lưu lượng đỉnh lũ lớn nhất đạt 9.000 m³/s vào ngày 22 tháng 8 năm 1971. Đoạn sông chảy qua Bắc Ninh dài 42 km. Mực nước cao nhất tại bến Hồ vào tháng 8 năm 1945 đạt 9,64 m, cao hơn mặt ruộng 3 đến 4 m. Sông Đuống có hàm lượng phù sa cao, với 2,8 kg phù sa trong mỗi mét khối nước vào mùa mưa.

Sông Đuống là tuyến đường thủy quan trọng kết nối cảng Hải Phòng với Hà Nội và các tỉnh miền Bắc Việt Nam.

Các loại tàu thuyền và xà lan có trọng tải từ 100 tấn đến 450 tấn có thể hoạt động trên sông Đuống cả trong mùa khô và mùa mưa.

Các cây cầu bắc qua sông Đuống

Hiện tại, sông Đuống có 6 cây cầu bắc qua

• Cầu Đông Trù trên quốc lộ 5 kéo dài, kết nối xã Đông Hội thuộc huyện Đông Anh với phường Ngọc Thụy và phường Thượng Thanh thuộc quận Long Biên, tất cả đều thuộc thành phố Hà Nội.
• Cầu Đuống trên Quốc lộ 1 cũ, nối thị trấn Yên Viên thuộc huyện Gia Lâm với phường Đức Giang thuộc quận Long Biên, đều thuộc thành phố Hà Nội.
• Cầu Phù Đổng trên Quốc lộ 1 mới, liên kết xã Phù Đổng của huyện Gia Lâm với phường Phúc Lợi thuộc quận Long Biên và xã Cổ Bi của huyện Gia Lâm, tất cả đều thuộc thành phố Hà Nội.
• Cầu Kinh Dương Vương, kết nối xã Cảnh Hưng thuộc huyện Tiên Du với xã Đại Đồng Thành thuộc thị xã Thuận Thành, cả hai đều thuộc tỉnh Bắc Ninh.
• Cầu Hồ trên quốc lộ 38, nối xã Tân Chi thuộc huyện Tiên Du với phường Hồ thuộc thị xã Thuận Thành, cả hai đều thuộc tỉnh Bắc Ninh.
• Cầu Bình Than trên quốc lộ 17, kết nối xã Đức Long thuộc thị xã Quế Võ với xã Vạn Ninh thuộc huyện Gia Bình, tất cả đều thuộc tỉnh Bắc Ninh.

Thành phố Hà Nội dự kiến xây dựng thêm 3 cầu mới qua sông Đuống trong thời gian tới, bao gồm:

• Cầu Ngọc Thụy nối xã Xuân Canh thuộc huyện Đông Anh với phường Ngọc Thụy thuộc quận Long Biên.
• Cầu Mai Lâm kết nối xã Mai Lâm thuộc huyện Đông Anh với phường Thượng Thanh thuộc quận Long Biên.
• Cầu Giang Biên liên kết xã Ninh Hiệp thuộc huyện Gia Lâm với phường Giang Biên thuộc quận Long Biên.

Tỉnh Bắc Ninh cũng đang lên kế hoạch xây dựng thêm một số cầu mới qua sông Đuống trong giai đoạn tới.

• Cầu Tri Phương kết nối xã Tri Phương thuộc huyện Tiên Du với xã Đình Tổ của thị xã Thuận Thành.
• Cầu Hoài Thượng trên tuyến đường Vành đai 4 - Hà Nội, nối xã Hoài Thượng thuộc thị xã Thuận Thành với xã Hán Quảng thuộc thị xã Quế Võ.
• Cầu Chì liên kết xã Chi Lăng thuộc thị xã Quế Võ với xã Giang Sơn thuộc huyện Gia Bình.

Các huyện và thị xã sông Đuống chảy qua

• Hà Nội:
  • Đông Anh
  • Long Biên
  • Gia Lâm
• Bắc Ninh:
  • Tiên Du
  • Thuận Thành
  • Quế Võ
  • Gia Bình
  • Lương Tài

Thơ ca liên quan

Nhà thơ Hoàng Cầm nổi tiếng với bài thơ 'Bên kia sông Đuống'.

Ôi em! Đừng buồn nữa

Để anh đưa em về sông Đuống

Ngày xưa cát trắng mịn màng

Sông Đuống lững lờ trôi

Như một dải ánh sáng

Nghiêng mình trong cuộc kháng chiến dài dặc...

Tài liệu tham khảo