Con tê tê vàng

Tê tê vàng, còn gọi là tê tê Trung Quốc (danh pháp khoa học: Manis pentadactyla), thuộc bộ Tê tê (Pholidota), phân bố ở bắc Ấn Độ, Nepal, Bhutan, Myanmar, bắc Đông Dương, miền nam Trung Quốc và có thể cả Bangladesh.

Tại Việt Nam, tê tê vàng chủ yếu sinh sống ở khu vực Miền Bắc, Miền Trung và kéo dài đến Cao nguyên Lâm Viên.

Hình dạng & Tập tính

Cơ thể tê tê được bao phủ bởi lớp vảy sừng xếp chồng như vảy cá. Chúng ăn kiến và mối, không có răng, lưỡi dài đến 25 cm và phủ lớp nhớt dính. Tuyến nước dãi trong lồng ngực tiết ra chất nhớt này để bắt mồi, còn dạ dày có màng sừng giống như mề gà.

Tê tê vàng có chiều dài trung bình từ 80 đến 90 cm. Mỗi lứa thường chỉ sinh một con, đôi khi hiếm hoi mới có hai. Sau vài tuần sống trong hang, tê tê con sẽ leo lên đuôi mẹ để được chở đi khắp nơi.

Phân biệt

Tê tê vàng khác với tê tê Java phổ biến ở Việt Nam ở các đặc điểm sau: tai có vành thịt rõ, lòng bàn chân trước không có da trơn, đuôi ngắn hơn và vảy không che phủ sống mũi.

Công dụng

Ở Việt Nam, loài này đang bị săn bắt mạnh để lấy thịt với giá cao. Vảy phơi khô của Manis pentadactyla, gọi là xuyên sơn giáp (Squama Manidis), theo y học dân gian có tác dụng trị tắc tia sữa, tràng nhạc vỡ loét, mụn nhọt. Tuy nhiên, chưa có bằng chứng khoa học xác nhận về công dụng này.

Bảo tồn

Các loài tê tê ở cả châu Phi và châu Á đều bị con người săn bắn lấy thịt. Ở Trung Quốc, thịt tê tê được xem là món cao lương trong Đông y, giúp lưu thông máu, khử trùng, và tăng sữa cho sản phụ nên có giá trị cao. Mối đe dọa này, cùng với việc phá rừng và hủy hoại môi trường sống, đã khiến số lượng tê tê, đặc biệt là loài Manis gigantea, giảm sút. Hiện nay, tất cả các loài tê tê đều nằm trong danh sách bảo vệ của Công ước CITES với lệnh cấm tuyệt đối từ năm 2000. Tháng 11/2010, tê tê được đưa vào danh sách các loài động vật có vú đặc biệt và có nguy cơ tuyệt chủng của Hội Động vật học London. Theo IUCN, số lượng tê tê vàng đã giảm mạnh trong 15 năm qua và dự kiến sẽ tiếp tục giảm trên 50% trong 15 năm tới, khiến loài này được xếp vào nhóm cực kỳ nguy cấp.

Ước tính mỗi năm có khoảng 10.000 con tê tê bị săn bắt và đưa qua hai thị trường lớn là Trung Quốc và Việt Nam, nhưng con số thực có thể cao hơn gấp 5 đến 10 lần. Một thợ săn có thể bán tê tê với giá 22 USD/kg, nhưng tại Việt Nam, một nhà hàng có thể bán với giá 350 USD/kg. Một con tê tê 5 kg khi chế biến có thể bán lên đến 1500 USD. Vào tháng 11/2013, Việt Nam đã ban hành mức phạt tối đa 25.000 USD hoặc 7 năm tù đối với hành vi săn bắt và tiêu thụ tê tê, nhưng việc thực thi vẫn còn lỏng lẻo, với nhiều nhà hàng ở Hà Nội vẫn bán các món thú rừng, bao gồm cả thịt tê tê.

Hình ảnh

Chú thích

• Đỗ Tất Lợi, 'Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam', Nhà xuất bản Y học, 2006.

Liên kết ngoài

• Tê tê Manis pentadactyla tại Từ điển bách khoa Việt Nam
• Chinese pangolin tại Encyclopædia Britannica (tiếng Anh)
• ADW entry
• Jung-Tai Chao. General Status of Formosan Pangolin Manis pentadactyla pentadactyla Lưu trữ 2004-10-01 tại Wayback Machine
• tê tê vàng