Con Trẻ Là Một Bức Tranh Đầy Màu Sắc?

Nhiều phụ huynh tin rằng con cái giống như tờ giấy trắng, mỗi nét vẽ sai có thể ảnh hưởng đến cả cuộc đời.

Sau nhiều năm tìm hiểu sâu rộng về việc dạy dỗ con cái, giáo sư Steven Pinker tại Đại học Harvard, Mỹ nhận thấy rằng, hầu hết cha mẹ cho rằng, mỗi đứa trẻ khi sinh ra giống như một tờ giấy trắng. Bức tranh cuối cùng được tạo ra là kết quả của người lớn.

Từ quan điểm này, nhiều phụ huynh cảm thấy áp lực vì tin rằng nếu không vẽ đúng có thể làm hỏng cả bức tranh. Hơn nữa, họ cũng bối rối vì thực tế là con cái không phát triển theo cách mà họ mong muốn hay theo cách họ 'vẽ'.

Giáo sư Steven Pinker. Ảnh: nytimes

Theo giáo sư Steven Pinker, việc so sánh trẻ em với tờ giấy trắng là một sai lầm lớn.

Trong một nghiên cứu, giáo sư Steven Pinker kết luận rằng gene có ảnh hưởng đến chỉ số thông minh (IQ) và sẽ tăng dần theo độ tuổi. Chỉ số IQ được ảnh hưởng bởi hai yếu tố chính: gene và môi trường. Mặc dù có vẻ như chúng độc lập, nhưng thực tế chúng có mối quan hệ mật thiết và tác động lẫn nhau.

Vì sự đa dạng về gene, các đứa trẻ sẽ có những lựa chọn khác nhau. Ví dụ, trong hai anh em sinh đôi, người có tính cách năng động có thể chọn khiêu vũ, trong khi đứa trẻ nội tâm có thể thích làm bài tập toán học ở một nơi yên tĩnh. Trong thời thơ ấu, khi sống trong môi trường chung, tương quan IQ giữa họ tương đối ổn định. Nhưng khi trưởng thành, họ sẽ tìm kiếm môi trường phù hợp hơn dựa trên những xu hướng tự nhiên do gene mang lại.

Do đó, khi chào đón thế giới này, trẻ không chỉ là một tờ giấy trắng mà còn mang trong mình một cấu hình gene đầy đủ. Tính chất gene có ảnh hưởng ngày càng lớn đối với trẻ khi chúng lớn lên. Từ đó, có thể thấy rằng cha mẹ chỉ là một trong những yếu tố ngoại cảnh ảnh hưởng đến quá trình phát triển của con cái.

Gene không chỉ ảnh hưởng đến chỉ số IQ mà còn đến tính cách của con người. Thực tế, những đứa trẻ cùng cha mẹ, cùng môi trường sống nhưng có thể có tính cách hoàn toàn khác nhau.

1. Cách ứng xử.
2. Đồng hồ sinh học.
3. Phản ứng với điều mới.
4. Khả năng thích nghi với môi trường mới.
5. Sự nhạy cảm.
6. Tâm lý.
7. Động cơ cố gắng.
8. Sự mất tập trung.
9. Sự chú ý.

Trong nhiều thập kỷ qua, các nhà khoa học đã đạt được tiến bộ đáng kể trong nghiên cứu di truyền hành vi, điều này cũng giúp chúng ta nhìn thấy sức mạnh của gene rõ ràng hơn.

Có 3 yếu tố chính ảnh hưởng đến tính cách của trẻ: Di truyền, môi trường chia sẻ (cha mẹ hoặc người chăm sóc) và môi trường không chia sẻ (các yếu tố bên ngoài gia đình).

Chuyên gia nhận thấy 'môi trường không chia sẻ' có ảnh hưởng lớn hơn đến trẻ so với 'môi trường chia sẻ' (tức là gia đình). Điều này ngụ ý rằng, tính cách của trẻ cuối cùng được hình thành từ cả yếu tố di truyền và các trải nghiệm độc đáo của chính họ.

Giáo sư Steven Pinker cho biết, nếu cha mẹ không đồng ý với giả thuyết rằng trẻ em sinh ra giống như một tờ giấy trắng, họ sẽ cảm thấy nhẹ nhàng và thoải mái hơn trong việc nuôi dưỡng và giáo dục con cái.

Giáo sư Steven Pinker so sánh đứa trẻ sơ sinh như một hạt giống. Việc của cha mẹ là gieo giống ở nơi có ánh nắng, tưới nước đều đặn và chăm sóc tốt, khi đó hạt giống sẽ phát triển mạnh mẽ.

Cha mẹ là người chăm sóc những hạt mầm, họ cần tạo môi trường thích hợp để con phát triển tự nhiên.

'Nếu cây thủy sinh thì trồng trong nước, đừng trồng ngoài ruộng rồi bón phân đắt tiền với lý do 'cho lợi ích của trẻ'', giáo sư Steven Pinker chia sẻ.

Theo ông, trẻ em không phải là tờ giấy trắng, một khi đã vẽ lên sẽ khó xóa đi. Bởi vì chúng là hạt giống, nên 'chịu lỗi' cao hơn nhiều. Việc tưới nước nhiều hay ít, cắt tỉa nhiều hay ít, phơi nắng lâu hay ít đều không ảnh hưởng đến sự phát triển của hạt.

Xem con cái như là 'hạt giống' giúp giải tỏa áp lực và lo lắng của cha mẹ. Việc nuôi dạy con không chỉ là dạy dỗ mà còn phải hiểu con mình là người như thế nào. Mỗi đứa trẻ có 'cấu hình' riêng, nên phải tôn trọng và không ép buộc.

'Trẻ không phải là tờ giấy trắng để cha mẹ vẽ bất kỳ điều gì họ muốn', giáo sư Steven Pinker nhấn mạnh.