Buzz
| Tò vò | |
|---|---|
Vespula germanica | |
| Phân loại khoa học | |
| Giới (regnum) | Animalia |
| Ngành (phylum) | Arthropoda |
| Lớp (class) | Insecta |
| Bộ (ordo) | Hymenoptera |
| Phân bộ | |
Apocrita | |
Con vò thuộc họ Hymenoptera (Bộ Cánh màng) và phân bộ Apocrita, gần gũi với ong. Chúng là kẻ săn mồi hoặc ký sinh cho các loài côn trùng gây hại cho cây trồng. Với vai trò quan trọng trong việc kiểm soát số lượng côn trùng gây hại, chúng được sử dụng để bảo vệ mùa màng mà không làm tổn hại đến cây trồng.
Phần lớn các loài vò (hơn 100.000 loài) là loài ký sinh (hay parasitoid). Chúng sử dụng ovipositor (ống đẻ trứng) để đặt trứng vào cơ thể con mồi, và khi trứng nở, ấu trùng có sẵn thức ăn để phát triển.
Nhóm vò nổi tiếng thường thuộc phân ngành aculeata của Apocrita. Chúng có thể dùng ovipositor để đốt và tiêm nọc độc. Kiến và ong cũng có khả năng này.
Hình dáng của con vò dễ bị nhầm lẫn với ong.
Trong văn hóa
Trong văn hóa dân gian Việt Nam, tò vò xuất hiện trong câu ca dao với những vần thơ như sau:
- Tò vò nuôi con nhện
- Đến khi lớn, chúng quấn quít bên nhau
- Tò vò ngồi khóc lóc
- Nhện ơi, nhện ơi, mày đi đâu?
Theo phân tích của giáo sư Nguyễn Lân Dũng, khi tò vò hoàn thành tổ, nó sẽ đi tìm nhện và làm cho chúng khốn khổ. Sau đó, tò vò mang nhện về tổ và lấp đất lại. Thực chất, tò vò không nuôi nhện mà sử dụng chúng như nguồn thức ăn cho ấu trùng của nó. Khi ấu trùng trưởng thành, chúng sẽ ăn nhện, đây là hành vi đặc trưng của loài vò.
Vì vậy, mặc dù câu ca dao có vẻ như chỉ trích con nhện, nhưng thực tế con nhện mới là nạn nhân của tò vò. Câu thành ngữ Tò vò mà nuôi con nhện ám chỉ việc lợi dụng mục đích như hình thức con nuôi hay con đòi trong xã hội xưa của Việt Nam, nơi người ta lợi dụng công sức của nạn nhân dưới danh nghĩa con nuôi.
Chú thích
- Tò vò trên Encyclopædia Britannica (tiếng Anh)
- Chi Tò vò cát Ammophila thuộc tông Ammophilini, phân họ Ammophilinae, họ Tò vò đào bới Sphecidae trên Từ điển bách khoa Việt Nam
- Tò vò biếc Chrysidoidea, bao gồm họ Chrysididae và tò vò tím biếc Cleptidae trên Từ điển bách khoa Việt Nam
- Biểu đồ nhận diện vò Lưu trữ ngày 29-06-2011 tại Wayback Machine
- Thông tin và hình ảnh về vò Lưu trữ ngày 31-05-2012 tại Wayback Machine
- Các giai đoạn phát triển của vò ống
