1. Khám phá những đặc điểm cơ bản của cây trường sinh thảo
Cây trường sinh thảo (hay còn gọi là quyển bá, hồi sinh thảo, hoàn dương thảo,…) thuộc họ Quyển bá (Selaginellaceae) với tên khoa học là Selaginella tamariscina. Thường mọc trên đá hoặc ở những nơi khô cằn có nhiều sỏi. Ở Việt Nam, cây này thường mọc hoang ở các vùng núi hoặc đồi như Khánh Hòa, Phú Yên, Ninh Thuận, Bình Thuận, Cao Bằng, Thái Nguyên, Lào Cai,...
Quyển bá là loại cây thảo ưa sáng, chịu khô tốt. Có nhiều rễ, rễ và thân cây bện lại tạo thành búi hình trụ cao khoảng 10cm.
Cành cây có nhiều lá sắp xếp đan xen, dài từ khoảng 5cm đến 12cm. Về dạng của lá, chúng có sự đa dạng không đối xứng, xếp chồng lên nhau. Trong thời tiết nắng nóng, các cành mang lá sẽ cuộn lại thành một bó giống như một bó cây khô. Ngược lại, chúng sẽ mọc ra ngoài khi thời tiết ẩm ướt hoặc mưa.
Cây trường sinh thảo thuộc họ Quyển bá (Selaginellaceae)
Cây thường sinh sản vào khoảng tháng 10 đến tháng 12 hàng năm. Bất kỳ lúc nào trong năm, bạn cũng có thể thu hái cây quyển bá và sử dụng toàn bộ cây để chế biến làm dược liệu chữa bệnh.
Cụ thể, sau khi thu hái, toàn bộ cây quyển bá sẽ được loại bỏ rễ con. Sau đó, có thể sử dụng cây tươi hoặc phơi khô hoặc sấy khô ở nhiệt độ thấp trước khi sử dụng. Sau khi được chế biến, dược liệu sẽ được đóng gói kín trong túi và bảo quản ở nơi khô mát, tránh ẩm ướt để bảo quản chất lượng dược liệu.
Dược liệu này có thể được sử dụng theo nhiều cách khác nhau và điều chỉnh liều lượng phù hợp tùy theo mục đích sử dụng, tình trạng bệnh tình, từng loại thuốc và tình trạng sức khỏe cụ thể của bệnh nhân. Liều dùng thông thường của loại dược liệu này thường từ 5g đến 15g, đôi khi có thể tăng lên từ 20g đến 30g khi sử dụng thuốc nước.
Về thành phần hóa học, trong dược liệu trường sinh thảo chứa các chất như isocryptomerin, cryptomerin B, cholesterol, lutein, amentoflavon,...
2. Tác dụng của cây trường sinh thảo
Dưới đây là thông tin về tác dụng của cây trường sinh thảo trong Đông y và Y học hiện đại.
2.1. Trong Đông y
Theo Đông y, dược liệu này có tính bình, vị cay. Sử dụng dưới dạng tươi, nó kích thích lưu thông máu; và khi sao lên sẽ giúp cải thiện tình trạng đông máu.
Thường được dùng để điều trị ho/đại tiện/nôn máu, rối loạn kinh nguyệt, chu kỳ kinh nguyệt không đều cũng như một số vấn đề về chảy máu khác.
Ngoài ra, còn được sử dụng trong việc chữa trị bỏng, triệu chứng vàng da, vàng mắt, viêm tụy cấp, viêm gan cấp,...
Dược liệu trường sinh thảo được dùng để điều trị tình trạng ho ra máu
2.2. Trong lĩnh vực Y học đương đại
Theo Y học hiện đại, cây trường sinh thảo có một số tác dụng như sau:
- Chiết xuất từ loại cây này được cho là chứa các flavonoid có hoạt tính tương tự như một số phương thuốc có tiềm năng trong việc điều trị các bệnh phản ứng dị ứng.
- Ngoài ra, chiết xuất từ cây này cũng có khả năng ức chế sự phát triển của các khối u.
- Trong trường sinh thảo chứa biflavonoid và amentoflavone giúp giãn cơ trơn thông qua lớp nội mạc.
- Một số thành phần trong cây trường sinh thảo đóng vai trò quan trọng trong quá trình viêm, tự miễn tự, và hoại tử tế bào.
- Ngoài ra, cây còn có tác dụng chống oxy hóa.
3. Một số điều cần lưu ý khi sử dụng
Để đảm bảo hiệu quả và an toàn khi sử dụng cây trường sinh thảo, người bệnh cần chú ý những điều sau:
- Phụ nữ mang thai không nên sử dụng cây trường sinh thảo để tránh nguy cơ cho thai kỳ. Ngoài ra, những người có dị ứng với thành phần trong cây cũng nên tránh xa.
Phụ nữ mang thai không nên sử dụng cây trường sinh thảo
- Sử dụng dược liệu trường sinh thảo với liều lượng lớn có thể gây ra những tác dụng phụ không mong muốn cho người bệnh. Do đó, cần đảm bảo sử dụng dược liệu theo liều lượng đã được khuyến cáo, tránh lạm dụng.
- Nếu dược liệu bị ẩm mốc, hỏng hoặc có mùi lạ thì không nên sử dụng.
- Khi áp dụng bài thuốc chứa cây trường sinh thảo, cần kết hợp với chế độ ăn uống và sinh hoạt lành mạnh, khoa học. Điều này có thể giúp tăng cường hiệu quả của bài thuốc và cải thiện sức khỏe.
- Việc sử dụng không đúng cách dược liệu từ cây trường sinh thảo có thể mang theo nguy cơ gây ra những tác động tiêu cực đến sức khỏe. Do đó, trước khi bắt đầu sử dụng dược liệu này để điều trị bệnh, người bệnh cần tham khảo ý kiến của bác sĩ. Điều này giúp biết thông tin về cách sử dụng và liều lượng phù hợp cho tình trạng sức khỏe cụ thể.
Nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng cây trường sinh thảo để điều trị bệnh
- Nếu trong quá trình sử dụng dược liệu có xuất hiện bất kỳ biểu hiện bất thường nào, người bệnh nên ngưng việc sử dụng ngay lập tức và đi kiểm tra, khám bệnh cùng bác sĩ để có biện pháp khắc phục kịp thời.
Do đó, cây trường sinh thảo là một loại dược liệu được sử dụng để điều trị một số bệnh lý. Tuy nhiên, việc sử dụng nó cần tuân thủ theo hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo an toàn, hạn chế tác dụng phụ không mong muốn và có thể mang lại hiệu quả.