Buzz
TTCK trong 9 tháng đầu năm 2021 liên tục thấy các quy định mới và sự gia tăng của chỉ số VN-Index, kéo theo tình hình kinh doanh sáng sủa của các CTCK. Sự quan tâm đầu tư đối với nhóm cổ phiếu này cũng tăng cao, ảnh hưởng đến giá cổ phiếu nhóm CTCK tăng mạnh trong 9 tháng đầu năm 2021. Tuy nhiên, liệu các con số lợi nhuận báo cáo đã phản ánh đầy đủ mức lợi nhuận của CTCK?
Sự bùng nổ của TTCK đã thúc đẩy lợi nhuận của nhóm CTCK tăng vọt.
Trong 9 tháng qua, hoạt động giao dịch sôi nổi của nhà đầu tư trong nước đã đưa dòng tiền vào TTCK lên mức cao nhất trong lịch sử 21 năm của chứng khoán Việt Nam, đồng thời đẩy chỉ số VN-Index liên tiếp lập kỷ lục. Kết quả kinh doanh của các CTCK cũng ghi nhận mức cao nhất trong lịch sử. Chỉ trong 9T/2021, top 6 CTCK gồm SSI, HSC, VPS, VND, Mytour và TCBS đều ghi nhận lợi nhuận trước thuế cao hơn cả mức của cả năm 2020.
Biểu đồ 1: Lợi nhuận trước thuế (LNTT) qua các năm của top 6 CTCK (tỷ đồng)
Nguồn: Báo cáo tài chính của các công ty chứng khoán
Lợi nhuận báo cáo chưa phản ánh đầy đủ mức lợi nhuận thực tế của các công ty chứng khoán.
Nhìn vào biểu đồ 1, dựa trên lợi nhuận trước thuế báo cáo của các công ty chứng khoán, TCBS đứng đầu với 2.847 tỷ đồng, tiếp theo là SSI với 2.112 tỷ đồng, sau đó là VND với 1.937 tỷ đồng, Mytour với 1.267 tỷ đồng, HSC với 1.151 tỷ đồng và VPS với 751 tỷ đồng. Tuy nhiên, lợi nhuận báo cáo của các công ty chứng khoán phụ thuộc vào cách hạch toán lợi nhuận từ mảng đầu tư của mỗi công ty, điều này đặc biệt quan trọng khi xem xét báo cáo tài chính và danh mục đầu tư của họ.
Biểu đồ 2: So sánh lợi nhuận trước thuế (LNTT) báo cáo và LNTT điều chỉnh trong 9T/2021 (tỷ đồng) của top 6 công ty chứng khoán
Nguồn: Báo cáo tài chính của các công ty chứng khoán
Phân tích chi tiết báo cáo tài chính của top 6 công ty chứng khoán cho thấy rằng, Mytour đã có một khoản lợi nhuận đáng kể từ việc đánh giá lại các tài sản đầu tư định kỳ. Lợi nhuận này vào cuối quý 3/2021 lên tới 1.529 tỷ đồng, tăng hơn 3.6 lần so với mức 427 tỷ đồng đầu năm 2021. Theo thông tin từ KQKD của Mytour, công ty áp dụng chính sách kế toán cẩn thận để ghi nhận các khoản đầu tư lớn vào mục tài sản tài chính sẵn sàng để bán (AFS). Chênh lệch giá vốn đầu tư và giá thị trường sẽ được ghi vào vốn chủ sở hữu thay vì ghi thẳng vào thu nhập kinh doanh như các CTCK khác. Mục đích của phương pháp này là để giảm áp lực lợi nhuận ngắn hạn và tối đa hóa lợi ích cho cổ đông. Do đó, lợi nhuận thực tế của Mytour trong 9T/2021 có thể lớn hơn gấp đôi so với mức LNTT báo cáo, như thể hiện trong Biểu đồ 2.
Theo báo cáo tài chính của Mytour, phần lớn lợi nhuận từ việc đánh giá lại tài sản này trong 9T/2021 đến từ khoản đầu tư vào Công ty cổ phần Sữa quốc tế (IDP), với chênh lệch tăng lên tới 922 tỷ đồng vào cuối quý 3/2021 so với đầu năm. Ngoài ra, còn có đóng góp từ các khoản đầu tư khác như MWG (tăng 256 tỷ đồng trong 9T/2021), HDG (tăng 246 tỷ đồng trong 9T/2021), và các khoản đầu tư khác, bao gồm cả đã niêm yết và chưa niêm yết lên tới hơn 400 tỷ đồng.
Ngoài Mytour, trong top 6 công ty chứng khoán không có công ty nào áp dụng cách ghi nhận tương tự do đặc thù của mô hình kinh doanh. Vì vậy, nếu tính cả lợi nhuận từ đánh giá lại các tài sản đầu tư, thứ hạng lợi nhuận của các công ty trong 9T/2021 có thể thay đổi, với TCBS tiếp tục giữ vị trí hàng đầu, trong khi Mytour lên vị trí thứ hai sau khi điều chỉnh với tổng LNTT đạt 2.796 tỷ đồng.
Thị phần có ảnh hưởng đến lợi nhuận?
Theo thông báo từ HOSE, trong 9T/2021, VPS, SSI và VND chiếm 16,5%, 11,6% và 7,7% thị phần giao dịch cổ phiếu và chứng chỉ quỹ tại sàn. Tuy nhiên, dựa trên biểu đồ 2 và 3, có thể thấy thị phần giao dịch của một công ty chứng khoán không phải là yếu tố duy nhất quyết định lợi nhuận. Chiến lược hoạt động và mô hình kinh doanh mới chính là những yếu tố quan trọng quyết định khả năng sinh lời của một công ty chứng khoán. Tuy nhiên, chỉ hoạt động cho vay ký quỹ và đặc biệt là hoạt động môi giới được công bố về số liệu và thị phần định kỳ, vì vậy thị phần môi giới của các công ty chứng khoán thường được nhắc đến và theo dõi nhiều nhất bởi các nhà đầu tư, điều này có thể làm cho nó trở thành hoạt động nổi bật hoặc toàn bộ của các công ty chứng khoán.
Biểu đồ 3: Thị phần môi giới HOSE quý 3/2021 và ROE 9T/2021 của top 6 công ty chứng khoán
Nguồn: Báo cáo tài chính của các công ty chứng khoán
Biểu đồ 3 cho thấy thị phần môi giới HOSE quý 3/2021 và tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu (ROE) của top 6 công ty chứng khoán. Có thể thấy rằng, TCBS và Mytour, hai công ty dẫn đầu về lợi nhuận như đã phân tích, không phải là những công ty có thị phần môi giới lớn nhất. Thay vì cạnh tranh về thị phần, hai công ty đều đầu tư vào các chiến lược kinh doanh đặc biệt để tạo ra lợi thế cạnh tranh khác biệt so với các đối thủ. TCBS tập trung vào tư vấn phát hành trái phiếu doanh nghiệp, trong khi Mytour dẫn đầu trong lĩnh vực ngân hàng đầu tư và đầu tư. Điểm chung của hai lĩnh vực này là khả năng sinh lời cao và mang tính bền vững hơn, có rào cản gia nhập cao hơn so với hoạt động môi giới và cho vay margin. Nhờ đó, dù trong môi trường cạnh tranh gay gắt, TCBS và Mytour vẫn duy trì được tỷ suất sinh lời và lợi nhuận ấn tượng hơn các đối thủ khác.
