Buzz
Chiến lược 1P (First-Party) của Tiki tương tự như Amazon - nhập hàng trực tiếp và bán cho người tiêu dùng. Trong khi Tiki học hỏi theo mô hình của doanh nghiệp Mỹ, thị trường thương mại điện tử Đông Nam Á, bao gồm cả Việt Nam, đang phát triển giống Trung Quốc hơn là xứ sở hoa anh đào. Chiến lược 1P đã bộc lộ là không chỉ tốn kém mà còn chậm chạp trong việc mở rộng quy mô tại một thị trường mà thương mại điện tử vẫn đang ở giai đoạn sơ khai...
Tiki là viết tắt của 'Tìm kiếm và Tiết kiệm', ra đời năm 2010 với hướng đi na ná Amazon, bắt đầu bằng việc bán sách trực tuyến và sau đó mở rộng thêm nhiều ngành hàng khác. Chiến lược 1P của Tiki - nhập hàng, kiểm soát giá, bán hàng và vận chuyển tới tay khách hàng – đã bộc lộ nhiều điểm yếu, đặc biệt khi Shopee chính thức gia nhập thị trường Việt Nam năm 2016 với mô hình Marketplace.
Thách thức của các tay chơi nội địa
Một năm sau khi Shopee ra mắt, Tiki đã chuyển sang mô hình Marketplace – thu hút thêm nhà bán hàng gia nhập hệ thống. Tiki duy trì cả mô hình 1P với Tiki Trading và mô hình 3P (Third-Party) – các nhà bán hàng bán trực tiếp tới tay người dùng trên sàn Tiki.
Tuy nhiên, theo báo cáo “Thương mại điện tử tại Đông Nam Á” của Momentum Works, GMV từ 1P chiếm tới 45% tổng GMV của Tiki. Doanh thu năm 2022 của Tiki đã giảm 7% so với năm trước đó.
45% GMV của Tiki đến từ 1P.
Sự phụ thuộc quá mức vào 1P trong giai đoạn sớm khiến Tiki gặp nhiều chi phí và hạn chế trong việc mở rộng quy mô. Ngoài ra, việc tự nhập hàng và tự bán cũng làm giảm tính đa dạng của sản phẩm và người bán so với Shopee hoặc Lazada.
Momentum Works cho rằng Tiki cần phải cải thiện chiến lược để tìm ra điểm khác biệt thực sự của họ.
Các tay chơi như Tiki và Sendo phải đối mặt với sự cạnh tranh dữ dội từ Shopee và Lazada, những nền tảng chiếm vị trí hàng đầu và hàng hai tại hầu hết các thị trường trong khu vực. Trong khi đó, Amazon - một đại gia toàn cầu, đang chờ đợi ở Singapore với tăng trưởng ổn định hàng năm.
Sendo, với sự uy tín của FPT, mở rộng thêm vào lĩnh vực nông sản với Sendo Farm, nắm giữ 4% thị phần thị trường điện tử tại Việt Nam, tương đương với thị phần của TikTok Shop - một tên mới gia nhập vào cuối tháng 4/2023. Trong khi đó, Tiki chỉ chiếm 7% thị phần. Sự cạnh tranh từ các tay chơi nội địa rất xa lớn so với Shopee (63%) và Lazada (23%).
End-Game cho thị trường TMĐT Đông Nam Á
Theo Momentum Works, sự phát triển của thị trường TMĐT ở Đông Nam Á giống với Trung Quốc hơn là Mỹ.
Thị trường TMĐT Đông Nam Á xuất phát từ việc đáp ứng các nhu cầu cơ bản như lựa chọn hàng hóa tốt với giá cả phải chăng, từ đó dần dần mở rộng đến các sản phẩm mang lại lợi nhuận cao hơn, bao gồm cả các dịch vụ bổ sung như cho vay và bảo hiểm.
Sự khác biệt quan trọng nhất giữa việc phát triển thị trường TMĐT ở Đông Nam Á và Trung Quốc là ở Trung Quốc, TMĐT đã phát triển nhanh chóng đồng thời với tốc độ tăng trưởng kinh tế đáng kinh ngạc, cùng với sự gia tăng đáng kể trong quá trình đô thị hóa, tầng lớp trung lưu, cơ sở hạ tầng và nhiều yếu tố khác. Khi tất cả những yếu tố này xảy ra đồng thời, TMĐT sẽ đạt được sự phát triển đáng kể.
Tuy nhiên, ở hầu hết các quốc gia Đông Nam Á, những yếu tố này không xảy ra cùng lúc. Ví dụ, mặc dù Indonesia đã đầu tư mạnh mẽ vào logistics, nhưng tốc độ lưu thông trên đường vẫn chưa được cải thiện đáng kể. Singapore đã đạt mức đô thị hóa 100% từ nhiều năm trước và không có kế hoạch phát triển thêm. Trong khi đó, không có quốc gia nào ở Đông Nam Á mong đợi tăng trưởng GDP hai con số trong một thập kỷ như Trung Quốc đã làm.
Do đó, TMĐT ở Đông Nam Á có thể đi theo một quỹ đạo bình thường trong vài năm tới. Chúng tôi tin rằng Shopee và Lazada sẽ tiếp tục duy trì thị phần của họ và cạnh tranh với một hoặc hai đối thủ toàn cầu khác. Các nhà kinh doanh cố định ở một quốc gia sẽ phải mở rộng ra nhiều kênh hơn để tồn tại. Trong khi đó, chỉ có 2-3 công ty logistics lớn sẽ còn lại, nhưng sự đa dạng trong khu vực vẫn sẽ tồn tại.
Cuối cùng, kết cục của cuộc đua TMĐT có thể không phải là sự ổn định, mà có thể là kết quả của các thay đổi liên tục và cách các nền tảng hàng đầu có thể hoặc không thể vượt qua những thay đổi này.
Nửa thập kỷ trước, bất kỳ ai cũng có thể kết luận rằng Alibaba chiến thắng và JD chiếm phần còn lại trong TMĐT Trung Quốc. Nhưng bây giờ, thị phần của Alibaba giảm xuống dưới 50%, và các đối thủ như Pinduoduo, Douyin và Meituan vẫn tiếp tục phát triển, làm cho tình hình TMĐT trở nên không thể dự đoán.
