Buzz
1. Củ lùn là cây gì?
Củ lùn (còn gọi là củ sâm lùn, củ năng tàu), thường mọc thành bụi, lá xanh dài từ 20 đến 30cm. Hình dáng củ tròn hoặc bầu dục, vỏ màu vàng nhạt, bên trong màu trắng trong và lõi màu trắng đục.
Củ lùn mọc thành bụi, rễ chùm, giàu dinh dưỡng
Ở Việt Nam, củ lùn được trồng nhiều ở miền Tây Nam Bộ, chỉ thu hoạch một lần trong năm vào tháng 11 - 12 âm lịch và có thể kéo dài đến tháng 1 - 2 năm sau.
Ngoài thành phần chính là nước và tinh bột, củ lùn còn chứa các axit amin, protein, carbohydrate, vitamin C, A, B cùng các khoáng chất thiết yếu như canxi, kali, phốt pho, sắt,... Củ sau khi thu hoạch có thể bảo quản bằng cách bọc kín và để ở nhiệt độ phòng, tránh tiếp xúc trực tiếp với mối mọt và ánh sáng mặt trời.
2. Những công dụng của củ lùn đối với sức khỏe
2.1. Giảm mỡ máu, bảo vệ sức khỏe tim mạch
Các loại vitamin và khoáng chất trong củ lùn là những hoạt chất giúp ổn định hệ tim mạch và kích thích quá trình chuyển hóa cholesterol xấu tại gan. Chúng còn góp phần giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch như
2.2. Lợi tiểu, thanh nhiệt
Củ lùn chứa nhiều nước nên là nguồn cung cấp độ ẩm và chống mất nước hiệu quả cho cơ thể. Nhờ đặc điểm này, củ lùn trở thành thực phẩm giải khát, thanh nhiệt trong những ngày hè oi bức, làm mát gan và hỗ trợ người mắc chứng khó tiểu, tiểu ít.
Củ lùn giúp bảo vệ sức khỏe tim mạch
2.3. Tăng cường đề kháng, chống oxy hóa, ngừa lão hóa
Vitamin A, C, B, K cùng hợp chất canxi trong củ lùn rất đa dạng. Những chất này là các chất chống oxy hóa, đóng vai trò quan trọng trong việc hình thành mô liên kết, collagen và tăng độ đàn hồi cho da. Đồng thời, chúng cũng tạo ra hàng rào bảo vệ tự nhiên cho cơ thể khỏi các yếu tố gây hại bên ngoài, làm chậm quá trình lão hóa da.
Dân gian lưu truyền nhiều công dụng của củ lùn như: giảm mụn nhọt, làm mát gan, lợi tiểu, thanh nhiệt,... cùng với vị ngọt bùi, giòn đặc trưng, đã khiến loại củ dược liệu này ngày càng được nhiều người ưa chuộng.
3. Cách sử dụng củ lùn
3.1. Các món ăn từ củ lùn
Giống như các loại củ thuộc họ khoai, củ lùn có thể được chế biến đa dạng: luộc, nấu chè, hầm canh xương,...
- Món luộc
+ Nguyên liệu: 2kg củ lùn, đường, muối.
+ Cách chế biến: ngâm củ lùn trong nước vài giờ để đất bong ra, sau đó rửa kỹ nhiều lần cho sạch vỏ rồi để ráo. Tiếp theo, bỏ củ vào nồi, đổ ngập nước, thêm 1 thìa canh muối, đậy nắp và luộc trong 30 - 40 phút như luộc khoai. Nếu muốn ăn ngọt, khi củ gần chín, thêm 1 thìa cà phê đường (nếu không thì bỏ qua bước này), sau đó tắt bếp và đổ ra rổ.
Chè củ lùn ngọt thanh, thơm ngon được nhiều người ưa thích
- Nấu chè
Như đã đề cập, củ lùn có nhiều nước, vị thanh mát, vì vậy vào những ngày hè oi bức, nấu chè củ lùn sẽ tạo nên món ăn giải nhiệt vô cùng hiệu quả.
+ Nguyên liệu: 500g củ lùn, 200g đường phèn, 2 ống vani và 100g bột báng.
+ Cách chế biến: ngâm bột báng trong 30 phút, rửa sạch củ lùn rồi luộc khoảng 30 phút cho chín, sau đó vớt ra, bóc vỏ và cắt thành khoanh vừa ăn. Rửa sạch bột báng đã ngâm rồi để ráo, sau đó cho vào nồi nước nấu đến khi nở thì cho củ lùn vào cùng với đường phèn và khuấy đều. Tiếp tục nấu đến khi nước chè sôi, thêm vani, khuấy đều và tắt bếp.
3.2. Những điều cần nhớ khi sử dụng củ lùn
Củ lùn có thể được chế biến theo nhiều phương pháp khác nhau như: sấy khô, trộn salad, luộc,... Lá của củ lùn cũng có thể được sử dụng để bọc thực phẩm để làm cho món ăn thêm hấp dẫn hương vị. Để giữ được hàm lượng dinh dưỡng tốt nhất của loại củ này, hấp hoặc luộc là cách tốt nhất.
Bất kể cách nào bạn sử dụng củ lùn, bạn cũng nên chú ý sơ chế bằng cách cắt bỏ phần rễ phụ mọc trên vỏ, sau đó rửa kỹ và để ráo nước. Sau đó, cho vào nồi luộc với chút muối và nước ngập củ trong khoảng 30 phút. Củ lùn đã chín khi vỏ bên ngoài nứt hoặc tách ra dễ dàng bằng đũa.
Với hương vị ngọt tự nhiên và các lợi ích cho sức khỏe, củ lùn ngày càng trở nên phổ biến và là món ăn không thể thiếu. Tuy những lợi ích của loại củ này là không thể phủ nhận, nhưng để kiểm soát nguy cơ từ các tác dụng phụ không mong muốn, khi sử dụng củ lùn nhiều hoặc thường xuyên, tốt nhất nên tham khảo ý kiến của các chuyên gia dinh dưỡng.
Tương tự như nhiều loại khoai khác, củ lùn rất dễ chế biến thành các món ăn khác nhau mà vẫn giữ được hương vị tự nhiên ban đầu. Vì vậy, vào những ngày nghỉ bên gia đình, nếu thêm một món ăn từ củ lùn vào thực đơn của bạn, bạn sẽ chắc chắn có những bữa ăn đáng nhớ.
Khá nhiều người ban đầu chỉ vì tò mò mà thử ăn củ lùn nhưng sau đó lại dần trở nên 'nghiện'. Nếu bạn cũng đang trong tình trạng đó, hãy cố gắng kiềm chế để có cơ hội trải nghiệm hương vị của các loại thực phẩm khác, làm cho thực đơn hàng ngày của bạn phong phú hơn. Điều này sẽ giúp cơ thể bạn được cung cấp nhiều nhiên liệu hơn để trở nên khỏe mạnh hơn.
