Cú muỗi mỏ quặp: Loài chim đáng yêu với nhiều biểu cảm

Họ Cú muỗi mỏ quặp (tên khoa học: Podargidae) thuộc bộ Caprimulgiformes. Chúng có cái mỏ giống như cái miệng của ếch. Họ này bao gồm các loài chim săn mồi hoạt động vào ban đêm. Chúng phân bố từ Ấn Độ đến miền nam Châu Á và Úc.

Các loài chim trong họ này thường ngụy trang bằng bộ lông của mình. Chúng xây tổ trên các cành cây và thường đẻ từ ba quả trứng màu trắng. Chim mái ấp trứng vào ban đêm trong khi chim trống ấp ban ngày.

Hai mươi ba loài thuộc chi Podargus là các loài cú muỗi lớn ở Úc, New Guinea, có cái mỏ to và dẹt. Chúng săn mồi như các loài động vật có xương sống nhỏ (như ếch, chuột), đôi khi chúng thường đập mồi vào đá trước khi nuốt chúng.

Mười hai loài thuộc chi Batrachostomus được tìm thấy ở khu vực nhiệt đới của Châu Á. Những loài này nhỏ hơn, mỏ tròn hơn và chủ yếu ăn côn trùng. Vào tháng 4 năm 2007, một loài mới được mô tả từ quần đảo Solomon và được đặt trong chi Rigidipenna mới được thiết lập.

Cặp đôi cú muỗi mỏ quặp sống chung cho đến khi một trong hai con chết. Mùa sinh sản diễn ra từ tháng tám đến tháng mười hai. Sau khi giao phối, con cái đẻ hai hoặc ba quả trứng vào một tổ trên lá cây xanh. Cả hai con bố mẹ đều chăm sóc quả trứng cho đến khi nở - khoảng 25 ngày sau.

Cú muỗi mỏ quặp săn mồi là động vật không xương sống và động vật có xương sống nhỏ trong một quãng bay ngắn hoặc lần bay ngắn từ mặt đất, thân cây hoặc lá cây.

Loài cú muỗi mỏ quặp ở châu Á (thuộc chi Batrachostomus) săn mồi vào ban đêm và lẩn tránh kín đáo, lông ngụy trang giống với môi trường rừng xung quanh. Dù tính cách này giúp chúng tránh được kẻ săn mồi khác một cách hiệu quả, chúng rất khó phát hiện; những loài này thường được nhận diện qua tiếng hót và tiếng kêu của chúng.

Mắt lớn và thính giác tốt giúp chúng săn mồi vào ban đêm. Khác biệt với các loài chim cú thực sự, cú muỗi mỏ quặp thường ngồi yên trên cành cây chờ đợi con mồi đến, hoặc đôi khi lao xuống con mồi trên mặt đất. Một điểm khác biệt nữa với chim cú là cú muỗi mỏ quặp bắt mồi bằng mỏ, không phải bằng móng vuốt.

Cú muỗi mỏ quặp có đầu lớn với râu phát triển mạnh, mỏ to, rộng và hơi cong và có thể mở ra rất rộng, cánh tròn để có thể di chuyển linh hoạt và chân ngắn. Lông màu nâu xám: xám, nâu, hạt dẻ và có những chấm màu đỏ nâu nhỏ giúp chúng giống màu vảy của thân cây. Một số loài có màu lông khác nhau, nhưng đặc điểm nhận biết về màu lông ít, dễ nhận biết giữa con đực và con cái.

Khi bị đe dọa, cú muỗi mỏ quặp giả làm một cành cây chết, một tư thế đứng đặc biệt không cử động, bằng cách đậu ở tư thế nghiêng và đầu của chúng đứng thẳng, lông bám vào thân và mắt nhắm lại thành một khe nhỏ. Trên nền của cành và thân cây, chúng gần như không thể phát hiện được.

Cú muỗi mỏ quặp Philippine (Batrachostomus septimus), hay còn gọi là cú mỏ ếch Philippine, là một loài chim nhút nhát săn mồi vào ban đêm, được tìm thấy trên các quần đảo ở Philippines. Chúng là loài chim trung bình với trọng lượng khoảng 80-100 gram, chiều dài khoảng 23cm. Trên đầu có những sợi lông mảnh dài từ mặt, giúp bảo vệ mắt khi săn mồi. Bộ lông có màu nâu đỏ hoặc xám tro loang lỗ, khi đứng yên trên cành thường bị nhầm lẫn với vỏ cây hoặc một cành cây chết, rất khó phân biệt nếu không nhìn kỹ.

Theo chuyên gia động vật hoang dã người Úc Tim Faulkner, loài chim này có thể ăn bất kỳ loài sinh vật nào nhét vừa miệng nó. Thông thường, món ăn khoái khẩu của cú muỗi mỏ quặp là các loài côn trùng nhỏ, nhưng khi đói bụng, chúng cũng có thể ăn luôn cả ếch, nhái hoặc các loài động vật cỡ nhỏ như chuột, thằn lằn...

Loài chim này hiếm khi rời khỏi khu vực sống của mình và thường sống cả năm hoặc thành đôi trong các khu vực lãnh thổ tương đối lớn, bảo vệ lãnh thổ bằng cách kêu hoặc hót đe dọa. Cú muỗi mỏ quặp thường đẻ trứng trong tổ dạng chén được làm cẩn thận nhưng ngắn, đặt trên cành cây và được làm từ mạng nhện, địa y, lá và lông tơ lấy từ phần dưới của cơ thể.

Trung bình, tuổi thọ của loài chim cú muỗi mỏ quặp chỉ khoảng 14 năm là tối đa.

Cú muỗi lưng xám Caprimulgus affinis. Loài chim ăn đêm này ban ngày thường ẩn mình trong đám cỏ ven đường hoặc những bụi cây nhỏ. Dù cách ngụy trang của chúng khiến ngay cả những con chồn tinh quái nhất cũng khó nhận ra.