Cùng với các chuyên gia, tìm hiểu về cách khắc phục hiệu quả khi xương bánh chè bị vỡ

1. Xương bánh chè bị vỡ được phân loại như thế nào?

Xương bánh chè nằm ở phía trước của khớp gối, có cấu trúc tam giác nối kết giữa xương chày và xương đùi, đồng thời phía sau của xương bánh chè gắn trực tiếp với khớp gối. Vì vậy, khi xương bánh chè bị vỡ, nó sẽ ảnh hưởng đến cả hệ thống gân và dây chằng tại khớp gối.

Về kích thước, xương bánh chè là loại xương vừng có tiết diện lớn nhất trong hệ thống xương của cơ thể con người. Hình dáng và vị trí cấu trúc của nó khiến nó giống như một chiếc khiên bảo vệ đầu gối.

Tính chất của xương bánh chè là điều chỉnh hướng, lực, và độ dài của gân cơ tứ đầu đùi cũng như gân bánh chè để điều chỉnh các cấp độ khuỵu đầu gối. Ngoài ra, xương bánh chè còn giảm ma sát cho gân tứ đầu đùi và phân tán lực lên cấu trúc xương dưới để giảm áp lực của cơ tứ đầu đối với xương đùi.

Hình ảnh của xương bánh chè ở đầu gối

Xét về tính chất của vết thương, vỡ xương bánh chè được phân loại như sau:

• Xương bị vỡ thành nhiều mảnh: do tác động của lực từ bên ngoài, xương bị vỡ thành nhiều mảnh, có thể bị lệch ra khỏi vị trí hoặc không;

• Xương bánh chè bị nứt không lệch ra: các mảnh xương vẫn kết nối với nhau hoặc khi nứt không cách nhau nhiều, khoảng 1 - 2mm;

• Gãy xương lệch: khi bị vỡ, các mảnh xương lệch về hai phía, ở giữa chúng có một khoảng trống lớn;

• Xương bánh chè bị gãy kèm theo vết thương ngoài da: các mảnh xương không chỉ lệch mà còn đâm qua da, thậm chí xuyên qua xương gây ra vết rách. Tình trạng này rất nghiêm trọng vì cần nhiều thời gian để chữa lành, đồng thời tăng nguy cơ nhiễm trùng và cần xử lý ngay lập tức.

2. Nguyên nhân và triệu chứng của vỡ xương bánh chè

Trong phần lớn các trường hợp, nguyên nhân gây gãy hoặc vỡ xương bánh chè thường là do chấn thương khi vùng đầu gối va đập mạnh vào một vật cứng nào đó, như:

• Té ngã và đầu gối va chạm trực tiếp vào bề mặt cứng;

• Tai nạn giao thông;

• Người chơi thể thao gặp tai nạn hoặc va chạm mạnh vào đầu gối bởi gậy, bóng, đối thủ,...;

• Bị thương do vũ khí như bom đạn;

• Co cơ đột ngột làm đứt rời gân kéo trên xương bánh chè đầu gối.

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến vỡ xương bánh chè

Khi gặp phải vỡ xương bánh chè, người bệnh thường trải qua những triệu chứng điển hình sau đây:

• Đau đớn, sưng và bầm tím ở vùng xương bánh chè bị chấn thương;

• Khó khăn trong việc duỗi thẳng hoặc uốn cong đầu gối;

• Biến dạng nghiêm trọng của đầu gối, đặc biệt khi xương bánh chè bị tổn thương nặng;

• Yếu đuối ở chân, mất khả năng chịu lực, khó khăn trong việc đứng lên và di chuyển;

• Trong trường hợp xương bánh chè bị gãy và hở, có thể nhìn thấy xương bị lòi ra khỏi đầu gối.

3. Các phương pháp điều trị cho vỡ xương bánh chè

3.1. Điều trị khẩn cấp

Vỡ xương bánh chè có thể gây tổn thương cho các mạch máu xung quanh, gây ra chảy máu vào khớp. Biện pháp cấp cứu giúp giảm đau và sưng bằng cách loại bỏ máu và chất lỏng ra khỏi khớp, từ đó giúp cho quá trình chẩn đoán trở nên dễ dàng hơn rất nhiều.

3.2. Phương pháp điều trị không phẫu thuật

Đối với những trường hợp bị vỡ xương bánh chè mà không có hiện tượng trật khớp dưới 2mm và không bị hạn chế khi duỗi gối, bệnh nhân sẽ được áp dụng các biện pháp điều trị không cần phẫu thuật.

Nẹp sẽ được điều chỉnh độ uốn khoảng 10 độ và cố định đầu gối. Sau 10 ngày, khi tình trạng đã cải thiện, bệnh nhân sẽ được tập phục hồi chức năng phối hợp. Độ uốn của nẹp sẽ được tăng dần cho đến khi đạt 90 độ trước khi nẹp được cố định, và quá trình này sẽ kéo dài ít nhất 45 ngày. Bệnh nhân cần bắt đầu vận động sớm để tránh cảm giác cứng khớp.

Trong quá trình điều trị, bệnh nhân cần được kiểm tra 2 lần: lần đầu tiên sau khoảng 10 - 15 ngày để đánh giá xem có sự trật khớp nào xảy ra hay không, và lần thứ hai sau 45 ngày để kiểm tra tiến độ liền xương.

Xương bánh chè bị vỡ mức độ nhẹ có thể không cần phải phẫu thuật

Phương pháp này có một lợi ích là không cần phải thực hiện phẫu thuật, giảm thiểu quá trình gây mê và xâm lấn, rút ngắn thời gian nằm viện cho bệnh nhân. Tuy nhiên, bệnh nhân phải giữ vững tư thế không động để tránh nguy cơ xương bị di lệch lại hoặc kết khớp thứ phát.

3.3. Phương pháp điều trị bằng phẫu thuật

Áp dụng trong những trường hợp xương bánh chè bị gãy và có độ di lệch lớn hơn 4mm, hoặc/và bị trật khớp hơn 2mm và hạn chế động tác duỗi gối. Mục tiêu của phẫu thuật là thu nhỏ diện tích bề mặt của khớp, đảm bảo sự ổn định cho cấu trúc xương gân đầu gối và giúp mở rộng phạm vi cử động, khôi phục khả năng di chuyển của đầu gối sớm hơn.

Dựa trên tình trạng gãy của xương, bác sĩ sẽ quyết định thực hiện các biện pháp liên kết xương khác nhau, cụ thể như:

• Xương bánh chè bị vỡ ngang: hai phần xương gãy được cố định bằng đinh, vít, dây, hoặc dải băng hình số 8. Phương pháp này hiệu quả trong việc điều trị vỡ xương bánh chè ở phần trung tâm;

• Xương bánh chè vỡ thành nhiều mảnh nhỏ: các mảnh vụn của xương được loại bỏ trước, sau đó phần xương còn lại được khâu vào gân bánh chè. Trong trường hợp phức tạp, xương bánh chè được cố định bằng kết hợp vít và dây, những mảnh xương không thể tái tạo được sẽ được loại bỏ;

• Trường hợp vỡ xương bánh chè nghiêm trọng cần phẫu thuật loại bỏ hoàn toàn. Đây là lựa chọn cuối cùng trong điều trị vỡ xương bánh chè.

Thời gian hồi phục sau vỡ xương bánh chè phụ thuộc vào phương pháp điều trị và mức độ chấn thương. Thông thường, mất từ 3 đến 6 tháng để lành hoàn toàn, tùy thuộc vào mức độ nặng nhẹ của chấn thương. Người có công việc văn phòng có thể trở lại làm việc sau 1 tuần điều trị, nhưng cần giữ tư thế ngồi. Còn những người làm việc đòi hỏi vận động nhiều hơn có thể cần 12 tuần hoặc hơn.

Bệnh viện Đa khoa Mytour tụ hợp các chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực Cơ xương khớp, là địa chỉ tin cậy cho bệnh nhân cần thăm khám. Mytour còn sử dụng các thiết bị hiện đại nhập khẩu từ các quốc gia tiên tiến như Đức, Thụy Sĩ, Hoa Kỳ, Nhật Bản,... hỗ trợ chẩn đoán và điều trị hiệu quả.