Người viết
Người viết: Trịnh Xuân Thuận
- Trịnh Xuân Thuận, sinh ngày 20 tháng 8 năm 1948, là một nhà khoa học người Mỹ gốc Việt nổi tiếng trong lĩnh vực vật lý thiên văn.
- Ông cũng là một tác giả đã sáng tác nhiều tác phẩm có giá trị về vũ trụ học và về triết lý cá nhân với sự liên kết giữa khoa học và Phật giáo. Ngoài ra, ông còn là một nhà thơ, một triết gia, một Phật tử và một nhà hoạt động vì môi trường và hòa bình. Hiện tại, ông đang là giáo sư về vật lý thiên văn tại Đại học Virginia, Hoa Kỳ.
- Giáo sư Trịnh Xuân Thuận được độc giả trong nước biết đến thông qua các tác phẩm nổi tiếng đã được dịch sang tiếng Việt như: Giai điệu bí ẩn, Cuộc trò chuyện với Trịnh Xuân Thuận, Hòa hợp và hỗn độn, Trong lòng bàn tay vô hạn (Từ Big Bang đến sự giác ngộ), Những con đường của ánh sáng, Nguồn gốc...
- Với tâm hồn đam mê dành cả cuộc đời để tìm hiểu về khoa học thiên văn và mang vũ trụ đến với mọi người, đặc biệt triết lý Phật giáo làm nổi bật các tác phẩm của ông. Những tác phẩm này đã mang về cho ông nhiều giải thưởng về sách như: giải Moron lớn của Viện Hàn lâm Pháp (2007), giải Kalinga của UNESCO năm 2009 vì đóng góp vào việc phổ biến khoa học cho công chúng; giải Cino del Duca của Viện Pháp quốc (2012) và giải Louis Pauwels (2012).
Tác phẩm
Cuộc sống và cái chết
I. Khám phá chung
1. Thể loại: Văn bản thông tin
2. Xuất xứ: Trích
3. Phương thức diễn đạt: Luận điệu
4. Tóm tắt:
Bài viết nói về sự kết hợp giữa sự sống và cái chết của mọi loài trên Trái Đất, thông qua việc mô tả sự phát triển của các loài sinh vật, nêu rõ mối quan hệ tương đồng giữa sự sống và cái chết cũng như ý nghĩa của cái chết đối với sự sống.
5. Cấu trúc: Phân chia văn bản thành 4 phần
- Phần 1: Từ đầu đến “các loài theo thời gian”: Tổng quan về lịch sử sự sống trên Trái Đất.
- Phần 2: Tiếp tục đến “làm bạn sợ cứng người”: Sự sống trên Trái Đất cách đây 3 tỉ năm và 140 triệu năm thông qua sự hiện diện của các sinh vật.
- Phần 3: Tiếp tục đến “các loài chiếm giữ”: Sự ra đời và tuyệt chủng của một số sinh vật.
- Phần 4: Phần còn lại: Tìm hiểu nguyên nhân tại sao các loài tiến hóa và tự hoàn thiện.
6. Ý nghĩa nội dung:
- Bài viết đã làm cho người đọc nhận ra sự hữu hạn và không đáng kể của con người trong quá trình phát triển của sự sống trên Trái Đất.
- Nội dung của văn bản giúp độc giả suy ngẫm sâu hơn về ý nghĩa của cuộc sống và về những điều cần làm để duy trì sự sống.
7. Giá trị nghệ thuật:
- Luận điệu mạch lạc, chứng minh mạnh mẽ, hợp lý rõ ràng.
- Sử dụng ngôn ngữ khoa học chính xác và dễ hiểu
- Phong cách viết súc tích, gọn gàng
II. Chi tiết tìm hiểu
1. Sự sống trên Trái Đất
- Tác phẩm “Sự sống và cái chết” cung cấp kiến thức khoa học về Trái Đất và lịch sử phát triển của sự sống trên hành tinh này.
- Tính chính xác và khách quan được thể hiện qua:
+ Trong tác phẩm, có nhiều thông tin chính xác như: dữ liệu về thời gian (3 tỉ năm trước, 500 triệu năm, 140 triệu năm trước, 65 triệu năm, 300000 năm, 13,7 tỉ năm), tên các loài động vật, các kỷ địa chất, sự kiện vụ nổ Bích Beng
+ Ngôn ngữ sử dụng trong tác phẩm rõ ràng, đơn giản, và sử dụng các câu ngắn; các thuật ngữ khoa học từ các lĩnh vực như sinh học, địa lý, hóa học được sử dụng.
- Các yếu tố miêu tả, biểu cảm, và lập luận được kết hợp một cách khéo léo để tác động mạnh mẽ đến người đọc.
+ Tác giả tường thuật về sự tiến triển của sự sống trên Trái Đất qua các giai đoạn lịch sử và sự xuất hiện của các loài sinh vật tại những thời điểm đó.
+ Tác giả mô tả về sự sống trên hành tinh (như trong đoạn 'cảnh sắc đa dạng của hoa... nở rộ trong khu rừng sâu')
+ Trong văn bản, yếu tố biểu cảm được kết hợp trong các cụm từ thể hiện thái độ (được ngưỡng mộ, được lắng nghe, hứng thú, sợ hãi...) và trong cách diễn đạt của từng phần văn bản.
+ Yếu tố lập luận được thể hiện qua những lí lẽ được trình bày để thuyết phục, làm rõ vấn đề (đặc biệt ở phần 3 - thảo luận về sự xuất hiện và biến mất của các sinh vật, và phần 4 - thảo luận về mối quan hệ giữa sự sống và cái chết), thể hiện qua những minh chứng cụ thể, đặc trưng (các con số cụ thể, tên các loài động vật).
2. Bài học
- Tác phẩm đã giúp người đọc nhận ra tính hữu hạn và nhỏ bé của con người trong lịch sử sự sống trên Trái Đất.
- Đồng thời, nó giúp người đọc hiểu rằng con người cũng thuộc vào sự biến đổi của môi trường, bị đe dọa bởi cái chết - sự tuyệt chủng. Con người không phải là loài sinh vật tồn tại mãi mãi.