Cừu Dolly

Cừu Dolly (hay còn gọi là Cừu nhân bản; 5 tháng 7 năm 1996 – 14 tháng 2 năm 2003) là một con cừu Dorset Phần Lan cái và là động vật có vú đầu tiên được nhân bản vô tính trên thế giới. Nó được tạo ra bởi Ian Wilmut, Keith Campbell và các cộng sự tại Viện Roslin ở Edinburgh, Scotland.

Dolly là động vật có vú được nhân bản vô tính đầu tiên và được tạo ra từ tế bào sinh dưỡng trưởng thành nhờ áp dụng phương pháp chuyển nhân. Việc tạo ra Dolly đã chứng tỏ rằng một tế bào từ các bộ phận cơ thể đặc biệt có thể tái tạo thành một cơ thể hoàn chỉnh. Đặc biệt hơn, điều này chỉ ra rằng các tế bào somatic đã biệt hóa và trưởng thành từ cơ thể động vật dưới điều kiện nhất định có thể trở thành pluripotent và sau đó có thể phát triển thành các bộ phận của cơ thể động vật. Tên gọi Dolly xuất phát từ việc nó được tạo ra từ tế bào ở tuyến vú của một con cừu cái, do đó nó được đặt theo tên của Dolly Parton, nữ ca sĩ nổi tiếng trong âm nhạc đồng quê.

Sinh ra

Dolly là kết quả của một quá trình nghiên cứu dài hơi tại Viện Roslin được tài trợ bởi Chính phủ Anh. Việc tạo ra Dolly sử dụng công nghệ chuyển nhân tế bào somatic, trong đó tế bào từ một cừu cái Dorset Phần Lan (giống Finn Dorset) được chuyển sang một noãn bào chưa thụ tinh (tức là tế bào trứng đang phát triển từ một con cừu cái giống Blackface). Tế bào lai sau đó được kích thích phân chia bằng phương pháp sốc điện và phát triển thành dạng blastocyst rồi được cấy vào tử cung của một con cừu thứ ba. Sau khi sinh ra, Dolly có hình dáng và tính cách giống hệt con cừu cái mẹ. Trước đó, nhóm nghiên cứu đã thành công trong việc nhân bản cừu từ tế bào phôi. Tuy nhiên, điều này không phải là một bước đột phá, vì trước đó đã có nhiều loài sinh vật được tạo ra từ mô phôi, bao gồm cả loài ếch Xenopus laevis từ năm 1958. Cừu Dolly là sinh vật nhân bản đầu tiên được tạo ra từ tế bào động vật trưởng thành, mặc dù quá trình nhân bản chỉ có hiệu suất thấp: từ 277 quả trứng thì chỉ có 29 phôi được tạo ra, trong đó chỉ có ba con cừu được sinh ra và duy nhất Dolly sống sót. Việc tạo ra Dolly được xem là một bước tiến lớn trong sự phát triển của sinh học hiện đại.

Đời sống

Dolly sống suốt đời tại Viện Roslin. Nó đã sinh con ba lần với một con cừu đực giống Welsh Mountain (tên là David) và có tổng cộng sáu đứa con: lần đầu sinh một con gọi là Bonnie vào năm 1998, sau đó là sinh đôi vào năm 1999 và sinh ba vào năm 2000. Vào mùa thu năm 2001, khi nó 5 tuổi, Dolly bị mắc bệnh viêm khớp và gặp khó khăn trong việc đi lại, nhưng sau đó đã được điều trị thành công bằng thuốc chống viêm.

Vào ngày 14 tháng 2 năm 2003, Dolly được tiêm một mũi tiêm giúp chết đi mà không cảm thấy đau đớn (cái chết êm ái) để giải thoát khỏi căn bệnh phổi đang trở nên nặng nề. Thông thường, một con cừu như Dolly (giống Finn Dorset) có tuổi thọ từ 12 đến 15 năm, nhưng Dolly chỉ sống được đến 7 tuổi. Một cuộc kiểm tra trước đó cho thấy rằng nó mắc một loại ung thư phổi gọi là Jaagsiekte, do một loài Retrovirus JSRV gây ra. Các nhà khoa học tại Roslin cho biết họ không tin rằng có mối liên hệ giữa bệnh tật này và việc Dolly là một con cừu nhân bản, vì các con cừu khác trong đàn cũng chết vì bệnh tương tự. Bệnh về phổi lại đặc biệt nguy hiểm đối với các con vật nuôi trong nhà, như trường hợp của Dolly được nuôi trong nhà vì lí do bảo mật.

Tuy nhiên, một số người tin rằng nguyên nhân dẫn đến cái chết của Dolly là việc nó được sinh ra với bộ gen của một con cừu 6 tuổi, tương đương với tuổi của con cừu Finn Dorset khi được sử dụng để nhân bản. Lập luận của họ dựa trên việc phát hiện rằng telomere (phần cuối của DNA) của Dolly rất ngắn, điều này được coi là kết quả của quá trình lão hóa.

Trong nền văn hóa

Năm 2002, Steve Reich, nhà soạn nhạc cổ điển đương đại, đã sáng tác tác phẩm Ba Chuyện, trong đó màn thứ ba có tựa đề Dolly, phản ánh quá trình nhân bản Dolly trong tiến bộ khoa học công nghệ của thế kỷ 20 và những hệ quả lịch sử của nó.