Đạ Tẻh

Đạ Tẻh là một huyện nằm ở vùng miền núi phía tây nam của tỉnh Lâm Đồng, Việt Nam.

Địa lý

Huyện Đạ Tẻh nằm trong khu vực giao giữa cao nguyên Di Linh và vùng Đông Nam Bộ, có vị trí địa lý như sau:

• Phía đông và phía bắc tiếp giáp với huyện Bảo Lâm
• Phía tây giáp với huyện Cát Tiên và huyện Tân Phú, tỉnh Đồng Nai
• Phía nam tiếp giáp với huyện Đạ Huoai.

Địa hình

Là một trong những huyện thuộc vùng tiếp giáp cao nguyên Bảo Lộc – Di Linh và khu vực Đông Nam Bộ, thực chất Đạ Tẻh là một bình nguyên, với độ cao trung bình từ 100 đến 300m so với mực nước biển. Đỉnh núi cao nhất ở huyện là núi Đăng Lu Gu với 708m nằm ở phía Đông. Đạ Tẻh có 2 con sông chính là sông Đạ Nha dài 50 km và sông Đạ Tẻh dài 30 km chảy vào sông Đồng Nai.

Đạ Tẻh có thác Đakala (Đạ Bin) và thác Triệu Hải. Rừng Đạ Tẻh tiếp giáp một phần với rừng Cát Lộc thuộc huyện Cát Tiên, với nhiều loài động vật quý hiếm như voi, sơn dương, khỉ, tê giác,... Tuy nhiên, nơi đây lại từng xảy ra vụ phá rừng nghiêm trọng tại tiểu khu 543, xã Quảng Trị, huyện Đạ Tẻh.

Hành chính

Huyện Đạ Tẻh có 9 đơn vị hành chính cấp xã trực thuộc, bao gồm thị trấn Đạ Tẻh (huyện lỵ) và 8 xã: An Nhơn, Đạ Kho, Đạ Lây, Đạ Pal, Mỹ Đức, Quảng Trị, Quốc Oai, Triệu Hải.

Lịch sử

Đạ Tẻh có quá trình hình thành và phát triển liên quan chặt chẽ đến các huyện lân cận trên cao nguyên Bảo Lộc. Ban đầu khi khám phá ra vùng đất này, người Pháp gọi toàn khu vực là B’lao.

Năm 1899, người Pháp thành lập tỉnh Đồng Nai Thượng dựa trên toàn bộ phần đất nằm trên cao nguyên Bảo Lộc – Di Linh và một phần của cao nguyên Lang Biang.

Năm 1905, tỉnh Đồng Nai Thượng bị giải thể và sáp nhập vào tỉnh Bình Thuận.

Năm 1920, tỉnh Đồng Nai Thượng được tái lập.

Thời Việt Nam Cộng hoà, vùng đất Đạ Tẻh thuộc quận Bảo Lộc của tỉnh Lâm Đồng.

Về phía chính quyền cách mạng, trước năm 1975, huyện Đạ Tẻh ngày nay nằm trong vùng căn cứ địa cách mạng tỉnh Lâm Đồng, nằm giữa hành lang chiến lược của các tỉnh: Ninh Thuận, Bình Tuy, Lâm Đồng, Đồng Nai, Phước Long, Đắk Lắk, hay còn được gọi là K4.

Sau năm 1975, K4 được sáp nhập vào huyện Bảo Lộc, vùng đất Đạ Tẻh hiện nay là xã Lộc Trung.

Từ giữa năm 1976, thực hiện chủ trương của Nhà nước về bố trí và điều động dân cư, xây dựng vùng kinh tế mới, xã Lộc Trung được quy hoạch là địa bàn đón dân xây dựng kinh tế mới của tỉnh Lâm Đồng. Lực lượng tiền trạm và thanh niên xung phong của các địa phương như Thường Tín, Ứng Hòa (tỉnh Hà Sơn Bình cũ) và người dân thành phố Huế (tỉnh Thừa Thiên Huế) đã đến xây dựng vùng kinh tế mới.

Đến năm 1978, người dân từ các huyện: Triệu Hải (Quảng Trị); An Nhơn, Hoài Nhơn (Bình Định); Thạch Thất, Mỹ Đức, Quốc Oai, Phú Xuyên, Thường Tín (tỉnh Hà Sơn Bình); Xuân Thủy, Hải Hậu, Thanh Liêm, Hoa Lư (tỉnh Hà Nam Ninh); Hương Phú, Hương Điền (tỉnh Bình Trị Thiên) đã đến xây dựng vùng kinh tế mới.

Năm 1979, tách một phần huyện Bảo Lộc, trong đó có xã Lộc Trung để thành lập huyện Đạ Huoai.

Ngày 6 tháng 6 năm 1986, Hội đồng Bộ trưởng ban hành Quyết định số 68-HĐBT về việc chia huyện Đạ Huoai thành 3 huyện: Đạ Huoai, Đạ Tẻh, Cát Tiên.

Huyện Đạ Tẻh có diện tích tự nhiên là 47.330 hécta với dân số là 23.814 người; gồm có thị trấn Đạ Tẻh và 9 xã: An Nhơn, Đạ Kho, Đạ Lây, Hà Đông, Hương Lâm, Mỹ Đức, Quảng Trị, Quốc Oai, Triệu Hải.

Ngày 31 tháng 12 năm 2002, Chính phủ ban hành Nghị định số 112/2002/NĐ-CP về việc thành lập xã Đạ Pal trên cơ sở 4.600 ha diện tích tự nhiên và 2.834 dân số của xã Triệu Hải.

Ngày 17 tháng 12 năm 2019, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết số 833/NQ-UBTVQH14 (nghị quyết có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2020) về việc hợp nhất xã Hà Đông vào xã Mỹ Đức và hợp nhất xã Hương Lâm vào xã Đạ Lây.

Huyện Đạ Tẻh hiện có 1 thị trấn và 8 xã.

Kinh tế - xã hội

Đạ Tẻh là huyện mới được thành lập từ chính sách di dân và phát triển khu kinh tế mới. Đến nay, kinh tế của huyện vẫn chủ yếu dựa vào nông lâm nghiệp. Năm 1999, toàn huyện có diện tích trồng lúa 7.461 ha. Đặc biệt, cây lúa là ngành nông nghiệp mạnh của huyện. Số lượng gia súc gồm 5.395 con bò và 8.088 con lợn. Các ngành thủ công nghiệp và khai thác lâm sản như làm đũa tre, tăm nhang, và vật liệu xây dựng đang tiếp tục phát triển.

Trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển kinh tế, mạng lưới giao thông huyện cũng được cải thiện liên tục. Thị trấn Đạ Tẻh nằm trên trục đường 721 nối liền quốc lộ 20 với huyện Cát Tiên. Hệ thống giao thông đã được cải thiện để bảo đảm việc di chuyển giữa huyện và các xã nông thôn được thuận tiện.

Trên địa bàn huyện có nhiều danh lam thắng cảnh đẹp, điều kiện lý tưởng cho việc phát triển du lịch và dịch vụ. Du khách có thể tham quan thác Đạ K’Lả (Đạ Bin) cao hơn 50m, với 6 cấp độ thác giật, từ xa hàng chục mét vẫn có thể nhìn thấy. Phía trên thác là khu rừng già với những lũng nước sâu trong vắt, tạo thành những hồ bơi tự nhiên đẹp mắt, là một phần của khu du lịch Đam Bri, thuộc thành phố Bảo Lộc. Hồ Đạ Tẻh có diện tích 21.000 ha, cách trung tâm huyện 9 km, không chỉ là công trình thủy lợi mà còn là điểm đến hấp dẫn cho du khách.

Dân số

Huyện Đạ Tẻh có diện tích 527,9 km², dân số vào ngày 1/4/2019 là 43.415 người, mật độ dân số đạt 82 người/km².

Huyện Đạ Tẻh có diện tích 526,74 km², dân số tính đến ngày 31/12/2022 là 57.194 người, mật độ dân số đạt 108 người/km².

Chú thích