Buzz
Câu chuyện về sự khởi đầu của Lễ hội Cá Voi
1.1. Nguyên nhân phát sinh Lễ hội Cá Voi
Nha Trang được ví như là “viên ngọc xanh của biển Đông” - một vùng đất có văn hoá truyền thống với nhiều danh lam thắng cảnh, non nước biển đẹp như Đảo Hòn Mun, Bình Hưng... và những di tích lịch sử đặc sắc của miền biển. Trong số những di sản văn hoá này, lễ hội Cá Voi, hay còn gọi là Cá Ông, là một điểm nổi bật. Thủ tục thờ cúng Cá Ông có nguồn gốc từ tín ngưỡng thờ cá của người Việt, đặc biệt là đối với người dân vùng biển Nha Trang, những người sinh sống và làm việc từ lâu bằng nghề đánh bắt hải sản.
Đầu tiên, mời các bạn xem phần giới thiệu về lễ hội Cá Voi sôi động tại Nha Trang qua video dưới đây:
Những đoạn video sôi động của lễ hội Cá Voi trong tín ngưỡng dân gian của ngư dân vùng biển Nha Trang. Nguồn: Youtube/ Thương hiệu nổi tiếng Việt Nam
Lễ hội Cá Voi đóng góp vào sự phát triển của văn hoá đặc sắc của ngư dân vùng biển Nha Trang
Trong thời gian dài, cá voi đã được coi là một sinh vật hiền lành, quý hiếm và thường giúp đỡ ngư dân khi gặp tai nạn hoặc lạc biển, vì thế rất đáng để được tôn trọng và kính trọng. Trong dân gian, người dân Nha Trang thường coi cá voi không chỉ là một loài cá thông thường mà còn là một vị thần, có tình cảm và sự nhận thức tâm linh giống như con người. Chính vì lý do này, lễ hội Cá Voi được tổ chức với sự trang trọng và tôn nghiêm.
Bên cạnh đó, có nhiều câu chuyện kỳ bí và huyền thoại xoay quanh cá voi, liên quan đến cuộc sống và sự nghiệp bôn ba của vua Nguyễn Ánh vào khoảng năm 1799. Theo truyền thuyết, trong một cuộc vượt biển thoát khỏi quân Tây Sơn, vua Nguyễn Ánh và đoàn thủy thủ của ông bị gặp phải cơn bão lớn. Thế nhưng, một con cá voi đã xuất hiện và cứu sống ông cùng đoàn người bằng cách đưa thuyền vào bờ. Từ đó, vào năm 1802, Nguyễn Ánh lên ngôi và trở thành vua Gia Long. Nhớ ơn sự cứu mạng từ cá voi, vua Gia Long đã ban phong cho loài cá này danh hiệu “Nam Hải Tộc Ngọc lân thượng đẳng thần'. Các vị vua thời triều Nguyễn sau này cũng tiếp tục tôn trọng cá voi và ban phong cho loài cá này danh hiệu “Đại càng quốc gia Nam Hải”.
Do tin vào sức mạnh của cá voi trong việc giúp đỡ, ngư dân Nha Trang tổ chức lễ hội Cá Voi hàng năm với sự kính trọng, thậm chí người dân còn tránh gọi trực tiếp tên của cá voi mà thay vào đó gọi là Cá Ông hoặc Ông Nam Hải. Ngoài ra, để thể hiện lòng kính trọng, người dân đã xây dựng các đền thờ cúng (lăng Ông). Đặc biệt, bên trong lăng Ông, có một nơi được coi trọng, đặt một hòm chứa xương của cá voi, được gọi là “Ngọc Cốt”.
Trong phương Tây, cá voi thường được coi là một tài nguyên có giá trị kinh tế cao, nhưng đối với ngư dân Việt Nam, chúng là những người hùng cứu mạng
Lễ hội Cá Voi tại Nha Trang luôn rất sôi động, thu hút đông đảo du khách từ mọi nơi đến tham gia vào không khí vui vẻ, đầy màu sắc
1.2. Ý nghĩa của lễ hội Cá Voi trong đời sống của người dân ven biển
Cá voi thường được coi là một vị thần hoặc “thần may mắn” của ngư dân với các biệt danh như Nhân Ngư, Đức Ngư, Ngọc Lân. Loài cá này trở nên linh thiêng trong ý thức của người dân ven biển Nha Trang. Do đó, lễ hội Cá Voi đã trở thành một nét văn hoá truyền thống rất đặc biệt, thể hiện bản sắc dân tộc của cộng đồng ngư dân.
Cá Ông tại viện Hải dương học Nha Trang
Sau một thời gian dài, lễ hội Cá Voi đã trở thành một sự kiện quan trọng tại Nha Trang không chỉ mang ý nghĩa sâu sắc trong đời sống của người dân địa phương mà còn thu hút rất nhiều du khách từ trong và ngoài nước đến tham dự. Đây là dịp để cầu mong cho sự an lành, hòa thuận và mùa đánh bắt hải sản thịnh vượng của ngư dân.
Thời gian và địa điểm tổ chức lễ hội Cá Voi
Hàng năm, vào những dịp quan trọng như ngày cá voi chết và hai kỳ lễ hội xuân và thu, cộng đồng ngư dân ở Nha Trang thường tổ chức lễ hội Cá Voi với sự trang trọng, long trọng tại Lăng Ông thuộc thành phố Nha Trang. Thường thì lễ hội được tổ chức trong những tháng có biển động và gió bão.
Lễ hội Cá Voi diễn ra như thế nào?
Các nghi thức lễ hội Cá Voi ở Nha Trang đã được điều chỉnh để phù hợp với cuộc sống hiện đại, nhưng vẫn giữ nguyên các nghi lễ quan trọng như Lễ Nghinh Ông, lễ rước sắc, Lễ Tế Chánh, hò Bá trạo, Lễ Tống na (lễ cúng cô hồn biển), Lễ Tỉnh sanh, Thứ lễ và Tôn vương.
Trong lễ hội Cá Voi, âm nhạc của chiêng trống rộn ràng, những cờ lọng đa màu phối hợp với màn biểu diễn hát múa tạo nên không khí hân hoan, sôi động trên khắp vùng biển Nha Trang.
Một cá nhân có uy tín trong cộng đồng sẽ đảm nhận vai trò chủ tế. Các nghi lễ diễn ra theo trình tự, mọi người đều tham gia cúng lễ với tinh thần trang nghiêm và lòng thành kính.
Mô hình thuyền được đại diện bởi hàng chục thanh niên mạnh mẽ, mặc áo màu xanh tượng trưng cho biển cả, gánh trên vai trong lễ hội Cá Voi ở Nha Trang.
Cuối đoàn là những người tham gia lễ rước, mặc trang phục theo kiểu cổ xưa, cầm cờ và vũ khí, bước đi gọn gang hàng hai.
Hò bả trạo trong lễ hội Cá Voi
Jacqueline Ngo
Nguồn: Tổng hợp
