Đặc biệt lưu ý các bệnh tiêu hóa phổ biến ở trẻ em

1. Nhiễm giun sán - một trong những bệnh tiêu hóa phổ biến ở trẻ em

Tỷ lệ trẻ bị nhiễm giun sán rất cao ở các nước đang phát triển, có thể lên tới hơn 90%. Nhiều trường hợp trẻ có thể nhiễm nhiều loại giun sán cùng lúc. Những loại thường gặp nhất bao gồm:

Giun đũa (70 - 80%):

Có thể làm trẻ xanh xao, mệt mỏi, kém ăn, nôn mửa,... hoặc thậm chí gây tắc ruột do giun cuộn thành búi. Nếu giun xâm nhập các cơ quan khác, có thể gây viêm phổi, viêm túi mật, tắc mật, viêm tụy,... và nếu giun chui qua thành ruột, có thể gây viêm phúc mạc.

Giun kim:

Thường ký sinh ở đoạn cuối ruột non và đầu ruột già, giun kim cái trưởng thành sẽ đến các nếp nhăn hậu môn hoặc bộ phận sinh dục để đẻ trứng, khiến trẻ quấy khóc về đêm do ngứa ngáy. Nếu tay trẻ gãi không rửa sạch, trứng giun có thể quay lại cơ thể qua đường ăn uống.

Một số triệu chứng khác ở trẻ nhiễm giun kim: đau bụng, biếng ăn, buồn nôn, đi phân lỏng,...

Giun móc:

Sống ở tá tràng và ruột non, giun móc có răng sắc nhọn bám vào thành ruột để hút máu, đồng thời tiết ra chất chống đông. Do đó, sau khi hút máu, vết thương vẫn tiếp tục chảy máu, gây thiếu sắt và thiếu máu mạn tính ở trẻ.

Một số triệu chứng khác: da ngứa ngáy, ửng đỏ hoặc phù (nơi ấu trùng xâm nhập), đau bụng, ăn không ngon, khó tiêu, tiêu chảy hoặc đi phân đen, trẻ thường mệt mỏi, xanh xao, hay quên, đau đầu, tóc khô dễ rụng, móng tay/chân biến dạng,...

Giun sán là loại ký sinh phổ biến nhất trong các bệnh tiêu hóa thường gặp ở trẻ em

Để phòng ngừa nhiễm ký sinh trùng ảnh hưởng đến dinh dưỡng và phát triển của trẻ, bạn có thể tham khảo một số biện pháp sau:

• Bữa ăn: đảm bảo trẻ luôn được tiếp xúc với thực phẩm sạch, thức ăn chín, nước sôi,...

• Vệ sinh: luôn chú ý giữ tay sạch sẽ, thường xuyên, đặc biệt trước khi ăn, sau khi vui chơi, tiếp xúc với bất kỳ vật dụng bẩn nào, đi vệ sinh,…

• Kiểm tra sổ giun định kỳ: ít nhất là 6 tháng một lần cho trẻ.

2. Sự khó chịu về hệ tiêu hóa

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới, sự khó chịu về hệ tiêu hóa là một trong những vấn đề phổ biến gây ra tiêu chảy và có tỷ lệ tử vong cao ở trẻ em, đặc biệt là ở các quốc gia nghèo và đang phát triển. 80% trẻ em mắc sự khó chịu về hệ tiêu hóa dưới 2 tuổi.

Sự khó chịu về hệ tiêu hóa là một trong những vấn đề thường gặp ở trẻ em 

Tiêu chảy thường được phân thành ba loại sau đây:

Tiêu chảy cấp

Triệu chứng bao gồm: phân nhiều nước, không có máu, không tổn thương niêm mạc ruột.

Hội chứng lỵ

Hội chứng lỵ thường có phân lỏng kèm máu, do vi khuẩn xâm nhập sâu vào niêm mạc ruột.

• Nếu có tổn thương nghiêm trọng (nghi ngờ ở ruột non): phân sẽ kết hợp máu, đàm và lượng nước lớn.

• Nếu có tổn thương nhẹ (nghi ngờ đến đại tràng, đại tràng thẳng, sigma): phân sẽ ít nước hơn, bên cạnh đàm và máu, còn có một chút cặn.

Nguyên nhân dẫn đến bệnh:

• Ở vị trí cao: thường gây ra bởi E.Coli, Salmonella, Campylobacter Jejuni.

• Ở vị trí thấp: Shigella, Entamoeba Histolytica (gây ra bệnh lỵ Amip).

Tiêu chảy kéo dài

Tiêu chảy kéo dài là tình trạng mắc phải đợt tiêu chảy kéo dài hơn 14 ngày. Mặc dù chỉ xảy ra khoảng 3 - 10%, nhưng triệu chứng và hậu quả của nó đối với trẻ em rất nghiêm trọng. Triệu chứng của tiêu chảy kéo dài mà trẻ em gặp phải bao gồm:

• Đặc điểm của phân: phân sệt, trẻ ăn gì thì đi tiêu ra nấy, ít nước do nước đến từ thức ăn và nước uống, không phải từ mất nước trong cơ thể.

• Triệu chứng nhung mao cùn, dẹt: niêm mạc ruột teo hoặc mỏng, phẳng lì.

Hậu quả của tiêu chảy:

• Nguy cơ bị nhiễm khuẩn: có thể gây sốt cao, co giật, nhiễm trùng máu,… hoặc nguy hiểm đến tính mạng

• Mất cân bằng nước và điện giải, thiếu kali, rối loạn chuyển hóa (do mất lượng bicarbonat lớn qua phân,…

• Nguy cơ suy dinh dưỡng cả trước và sau khi hồi phục từ bệnh.

3. Táo bón

Một trẻ được chẩn đoán mắc táo bón khi thời gian giữa hai lần đi tiêu của bé kéo dài hơn 3 ngày. Táo bón là nguyên nhân phổ biến gây ra việc trẻ cần phải thăm khám và điều trị. Biểu hiện của trẻ khi bị táo bón thường là: 

• Phải ấn mạnh mới đi tiêu được, kèm theo cảm giác đau.

• Phân cứng khô, hoặc mềm (ở trẻ đang bú mẹ).

• Ít lần đi tiêu.

• Chảy máu sau khi đi tiêu hoặc có máu kèm trong phân.

• Một số dấu hiệu khác: trẻ nhăn mặt, rên khi đi tiêu, són phân, đau bụng tái phát nhiều lần, chán ăn,…

Chán ăn, khóc, ... là những dấu hiệu dễ phát hiện trong các vấn đề tiêu hóa thường gặp ở trẻ em

Các yếu tố gây ra tình trạng táo bón ở trẻ có thể bao gồm:

• Chế độ ăn uống: do tác động của thói quen vận động, tâm lý ăn uống của trẻ thích đồ ngọt, thích món chiên rán,… ít vận động, áp lực học tập nặng, tâm trạng căng thẳng,…

• Tác dụng phụ của thuốc: Narcotic, Bismuth, Calcium, Anticholinergics,…

• Rối loạn chuyển hóa: Suy giảm chức năng tuyến giáp, mất nước, giảm kali huyết,…

• Một số bệnh lý gây ra tình trạng táo bón ở trẻ: Hirschsprung (bệnh bẩm sinh), giả tắc ruột mạn, xoắn ruột, hẹp hậu môn rektum, di chứng sau phẫu thuật tiêu hóa,…

Tác động của táo bón:

• Rối loạn thần kinh: phân ở lâu trong ruột khiến trẻ cảm thấy khó chịu, dễ cáu kỉnh, tức giận, mệt mỏi, lo lắng, mất tập trung hoặc quấy khóc,…

• Nhiễm trùng: vi khuẩn sinh ra và tích tụ độc tố có thể xâm nhập vào máu, làm cho cơ thể dễ mắc các bệnh nhiễm trùng.

• Các biến chứng khác: trĩ, sa trực tràng, nứt hậu môn,…

Các bệnh đường tiêu hóa thường gặp ở trẻ em còn có bệnh tả, GERD (trào ngược dạ dày - thực quản), chứng không dung nạp lactose,…