Đặc điểm của loãng xương - Vấn đề quan trọng không phải ai cũng biết

1. Loãng xương là gì?

Loãng xương là một tình trạng mất mật độ xương do khối lượng xương giảm thấp hơn so với mức độ bình thường, khiến cho cấu trúc xương trở nên yếu, dễ gãy.

Người ta sử dụng các thang điểm T-Score hoặc Z-Score để đánh giá mức độ loãng xương.

Hiện tượng thiếu canxi thường phổ biến ở phụ nữ nhiều hơn so với nam và thường xuất hiện ở những người từ 50 tuổi trở lên.

Thiếu canxi không phải là loãng xương nhưng là một tình trạng có nguy cơ cao dẫn đến loãng xương.

2. Nguyên nhân gây ra thiếu canxi là gì?

Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng thiếu canxi, như:

• Các tình trạng bệnh lý mạn tính và việc điều trị bệnh có thể gây ra tình trạng thiếu canxi;

• Việc thiếu dinh dưỡng do ăn uống kém cũng dẫn đến không đủ chất để tạo xương;

• Các bệnh lý đường tiêu hóa như bệnh Celiac khiến cho việc hấp thụ chất tại ruột non kém dẫn đến việc thiếu canxi;

• Bệnh lý cường tuyến giáp;

• Các bệnh nhân phải điều trị bằng hóa xạ trị;

• Các thuốc điều trị như Corticoid, các thuốc chống động kinh cũng gây thiếu canxi;

• Những người ít vận động, hút thuốc lá, uống quá nhiều rượu bia hay đồ uống có gas cũng có thể xuất hiện tình trạng thiếu canxi.

3. Rủi ro của việc bị thiếu canxi

Các đối tượng có nguy cơ cao mắc phải tình trạng thiếu canxi:

3.1 Theo giới tính:

Phụ nữ có khả năng thiếu canxi cao hơn nam giới vì có lượng canxi trong xương thấp hơn. Đặc biệt, vào thời kỳ mãn kinh hoặc sau khi sinh nở nhiều lần, phụ nữ thường mất đi lượng canxi lớn do sự giảm estrogen và khả năng hấp thu canxi giảm.

Rủi ro thiếu canxi ở phụ nữ cao hơn nam giới

Tốc độ mất canxi phụ thuộc vào cơ địa, loại xương và vị trí trên cơ thể. Xương cứng mất canxi chậm hơn so với xương xốp. Vị trí của xương cũng ảnh hưởng đến tốc độ mất canxi: Xương đùi mất canxi chậm hơn so với cổ tay hoặc đốt sống.

3.2 Về tuổi tác:

Nguy cơ thiếu canxi tăng cao khi người già. Do tổng hợp vitamin D kém và hấp thu calci giảm đi, mỗi năm người trên 50 tuổi mất khoảng 5% khối lượng canxi trong cả hai giới.

3.3 Về bệnh tật

Những người mắc bệnh về tuyến giáp, tuyến cận giáp, thận trên suy giảm, tiểu đường, bệnh thận mãn tính, và rối loạn tiêu hóa mãn tính,... đều có thể gây ra tình trạng thiếu canxi. Cũng như vậy, những người thường xuyên sử dụng các loại thuốc Corticoid, thuốc tim mạch hoặc thuốc chống động kinh cũng làm tăng nguy cơ thiếu canxi.

Đặc biệt, những người béo phì cũng là một trong những nhóm người có nguy cơ cao bị thiếu canxi do các vấn đề về sự rối loạn chuyển hóa.

4. Các yếu tố làm tăng nguy cơ thiếu canxi:

• Những người có khung xương nhỏ hoặc xương mỏng manh;

• Những người có vấn đề về hấp thu canxi;

• Những người nghiện thuốc lá hoặc rượu;

• Lối sống thiếu vận động, ít tập thể dục.

5. Thiếu canxi có nguy hiểm không?

Thiếu canxi có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, bao gồm:

• Rạn xương hoặc nứt xương, thậm chí là gãy xương. Xương trở nên yếu và xốp hơn, giảm khả năng chịu đựng, dễ bị tổn thương khi chịu lực vật lý thường xuyên;

• Gù, vẹo lưng, hoặc còng lưng có thể xảy ra do nền xương yếu dẫn đến biến dạng của xương cột sống do trọng lực, đặc biệt khi giữ tư thế sai trong thời gian dài;

Nền xương yếu gây ra hiện tượng gù vẹo lưng

• Các trường hợp rạn xương, gãy xương và phải cố định xương lâu dài cũng có nguy cơ gây ra các vấn đề tim mạch và hô hấp;

• Thiếu canxi cũng có thể dẫn đến thoái hóa, loãng xương, hoặc thoát vị đĩa đệm, gây ra đau đớn cho bệnh nhân.

6. Phương pháp chẩn đoán thiếu canxi bao gồm những gì?

Để chẩn đoán thiếu canxi, các bác sĩ sử dụng nhiều phương pháp khác nhau như:

• Đo mật độ xương: Phương pháp này giúp đánh giá mật độ xương, thường dành cho phụ nữ trên tuổi, hoặc phụ nữ dưới 65 tuổi đã mãn kinh và có nguy cơ loãng xương;

• Xét nghiệm DEXA: Phương pháp đo mật độ xương bằng cách đo hấp thu tia X-quang. Thường được thực hiện ở gót chân, cẳng chân, cột sống, xương chậu, cổ tay,... Kết quả được so sánh với mật độ xương trung bình của cùng giới và cùng chủng tộc ở độ tuổi 30.

• 1,0 đến - 1,0: Mật độ xương bình thường.

• -1,5 đến - 2,5: Thiếu canxi.

• Dưới - 2,5: Loãng xương.

7. Phương pháp điều trị thiếu canxi là gì?

Việc điều trị thiếu canxi là rất quan trọng để ngăn chặn sự tiến triển sang loãng xương. Điều trị thiếu canxi kết hợp chế độ dinh dưỡng và sử dụng thuốc.

7.1 Chế độ dinh dưỡng trong điều trị thiếu canxi

Là một phần rất quan trọng để cải thiện chất lượng xương và giảm thiểu mất canxi. Bệnh nhân cần bổ sung đầy đủ Vitamin D và Canxi qua các thực phẩm như:

• Sữa và sản phẩm sữa ít béo hoặc không béo;

• Các loại rau cải;

• Các loại đậu;

• Các loại cá giàu canxi và Omega 3 như cá hồi, cá mòi;

Nước trái cây tốt cho sức khỏe xương

• Trứng;

• Nước trái cây;

• Một số sản phẩm chức năng chứa Vitamin D và Canxi;

• Hạn chế hút thuốc lá và sử dụng các chất kích thích, rượu bia và đồ uống có gas.

7.2 Chế độ thuốc trong điều trị thiếu canxi

Nếu cần thiết, bác sĩ sẽ kê đơn các loại thuốc như Alendronate, Ibandronate, Raloxifene, Risedronate, Axit zoledronic,... trong điều trị thiếu canxi.

Bệnh nhân cần tuân thủ sự chỉ định của bác sĩ về việc sử dụng thuốc, không tự ý uống thuốc để tránh tác dụng phụ hoặc phản ứng không mong muốn.

8. Phòng tránh thiếu canxi

Để tránh thiếu canxi, chúng ta cần nhớ những điều sau:

• Thực hiện chế độ dinh dưỡng cân đối, đảm bảo đủ vitamin và khoáng chất, đặc biệt là Vitamin D và Canxi;

• Thường xuyên vận động, tập thể dục hàng ngày;

• Hạn chế uống rượu, bia, cà phê, và các đồ uống có cồn hoặc có gas;

• Đừng hút thuốc lá và tránh các chất kích thích;

• Thực hiện kiểm tra sức khỏe định kỳ hàng năm, đặc biệt chú ý đo mật độ xương ở người trên 50 tuổi hoặc có nguy cơ cao;

• Bổ sung các loại thực phẩm chức năng giàu vitamin D và canxi hàng ngày.