Cây thiên niên kiện không chỉ là một cây thảo mộc thông thường, mà còn là kho tàng của những lợi ích sức khỏe đặc biệt. Với tên gọi khác như sơn thục, cây bao kim hay ráy hương, đây là một trong những vị thuốc nam hàng đầu trong Y học cổ truyền, giúp chữa trị nhiều vấn đề sức khỏe ở người cao tuổi. Hãy cùng khám phá thêm thông tin chi tiết trong bài viết dưới đây.

• Thiên niên kiện, hay còn gọi là sơn thục, cây bao kim hay ráy hương, là một loại cây thuộc họ Ráy. Được biết đến với hương vị đắng, cay, và mùi thơm ấm áp.
• Cây thiên niên kiện sống lâu năm, thân rễ mập, bò dài, mang theo mùi thơm dễ chịu. Lá cây hình tim, sáng bóng, dài khoảng 20-30cm. Hoa mọc thành cụm, có màu xanh dài khoảng 5cm. Quả thiên niên kiện dạng thuôn dài, nhiều hạt.
• Thích hợp với khí hậu nóng ẩm, cây thiên niên kiện thường mọc ở vùng ẩm ướt, các khe suối, kênh rạch và sườn đồi thấp.
• Thân rễ chứa khoảng 1% tinh dầu, với mùi nhẹ, màu vàng nhạt. Tinh dầu này chứa các thành phần như l-linalol (40%), terpineol, và linalyl acetat (khoảng 2%). Ngoài ra, còn có sự hiện diện của sabinen, limonen, a-terpinen, acetaldehyt, aldehyd propionic.

Cây thiên niên kiện mang lại nhiều lợi ích sức khỏe trong Y Học Cổ Truyền. Dưới đây là một số tác dụng quan trọng của nó:

• Hỗ trợ điều trị các vấn đề như phong thấp, đau cổ, vai gáy, nhức mọi xương khớp, tê bì ở chân tay, đặc biệt là ở người cao tuổi;
• Giúp kiểm soát thoái hóa xương khớp, gai đốt sống, vôi hóa đốt sống;
• Chữa trị đau dạ dày, kích thích tiêu hóa, giảm đau bụng kinh;
• Ngoài ra, tinh dầu thiên niên kiện với mùi thơm dịu nhẹ còn được sử dụng trong nghệ thuật làm nước hoa.

Thành phần quý của cây thiên niên kiện là thân rễ. Hãy cắt thành từng đoạn dài 10–27cm, sau đó sấy khô mặt ngoài ở nhiệt độ dưới 50oC. Làm sạch thân rễ và phơi hoặc sấy cho đến khi khô hoàn toàn ở nhiệt độ 50–60oC.

Cách sử dụng có thể là dưới dạng thuốc sắc, ngâm rượu hoặc bột phối hợp với các vị thuốc khác, uống khoảng 6–12g/ngày.

Bạn cũng có thể sử dụng thân rễ tươi, giã nát và ngâm rượu để xoa bóp chỗ đau nhức. Tinh dầu của cây này cũng có thể chế biến thành dầu xoa bóp.

• Đối Phó với Phong Thấp và Đau Nhức Xương Khớp

Bài thuốc 1: 10g thiên niên kiện, ngưu tất, mộc qua, hy thiêm thảo mỗi loại 20g. Sắc với 1 lít nước, đun cạn còn 400ml, chia làm 2 lần uống trong ngày.

Bài thuốc 2: 10g thiên niên kiện, ngải cứu, thương nhĩ tử; 40g rễ cây cỏ xước; hy thiêm, thổ phục linh mỗi loại 20g. Sắc với 4 bát nước đến còn 2 bát, chia làm 2 lần, uống trước khi ăn.

Bài thuốc 3: 10g thiên niên kiện, 10g cốt toái bổ, 8g bạch chỉ, sắc lên uống mỗi ngày 1 thang.

• Giảm Đau Bụng Kinh

Chuẩn bị: 10g thiên niên kiện, 10g rễ bưởi, 10g rễ cây bướm bạc, 10g rễ cây sim rừng. Sắc lên và thay thế nước khi hành kinh, giúp giảm đau bụng kinh.

• Chống Rôm Sảy, Mẩn Ngứa, Dị Ứng

Chuẩn bị: Thiên niên kiện, gừng tươi, củ sả. Rửa sạch, giã nát và đắp lên vùng da bị bệnh. Thực hiện đều đặn trong 2-3 ngày để giảm mẩn ngứa, dị ứng.

• Chữa Mụn Nhọt, Mụn Độc

Rửa sạch lá thiên niên kiện, giã nát, trộn với muối rồi đắp lên mụn. Thực hiện mỗi ngày cho đến khi mụn lặn hẳn.

• Tránh sử dụng với người âm hư nội nhiệt, phòng táo bón, và nhức đầu.
• Không nên uống quá 2 chén/ngày khi sử dụng thiên niên kiện khô ngâm rượu để tránh ngộ độc, nôn ói, chóng mặt, và đau đầu.
• Phụ nữ mang thai và đang cho con bú cần tham khảo ý kiến bác sĩ, dược sĩ trước khi sử dụng.
• Khi sử dụng cây thiên niên kiện, hãy tham khảo ý kiến từ các bác sĩ, thầy thuốc đông y uy tín để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Đối với những người đang sử dụng các loại thuốc, thực phẩm chức năng hoặc thảo dược khác, hãy kiểm tra tương tác có hại.
• Nếu xuất hiện bất kỳ triệu chứng bất thường nào trong quá trình sử dụng, tạm ngưng và tham khảo ý kiến bác sĩ ngay lập tức.

Trên đây là những thông tin quan trọng về cách sử dụng và lưu ý khi sử dụng thiên niên kiện. Hãy tham khảo để giúp bảo vệ sức khỏe của bạn. Khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, hãy liên hệ ngay với bác sĩ nếu có bất kỳ biểu hiện lạ nào xuất hiện.