Đặc điểm nổi bật của kiến trúc Trung Quốc và các công trình tiêu biểu

Trung Quốc là một trong những quốc gia có lịch sử phong phú với những thiết kế cổ xưa vẫn được gìn giữ cho đến hôm nay. Vậy đâu là những nghệ thuật kiến trúc Trung Quốc độc đáo và có tầm ảnh hưởng lớn? Hãy cùng Mytour khám phá chi tiết hơn qua những thông tin được chia sẻ dưới đây.

Những điểm nổi bật trong kiến trúc Trung Quốc

Trung Quốc có những đặc trưng kiến trúc thể hiện sâu sắc dấu ấn lịch sử và văn hóa truyền thống.

Lịch sử phát triển kéo dài, trải qua nhiều triều đại phong kiến

Trong lịch sử kiến trúc Trung Quốc, kiểu nhà xung quanh sân giữa đã xuất hiện từ thời Hạ, Chu và Thương. Việc sử dụng gỗ cùng với kỹ thuật dầm đất đã phát triển song hành với sự ra đời của công cụ bằng sắt và đồng. Các kinh đô thời kỳ này được bao quanh bởi những bức tường thành đất và các cung điện được xây dựng trên các bậc thềm cao.

Sự thống nhất của đất nước từ thời Hán và Tần đã tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của giao thông. Kỹ thuật xây dựng được nâng cao nhờ vào sự giao lưu và trao đổi giữa các vùng miền. Trong giai đoạn này, kiến trúc dân tộc và các phong cách kiến trúc ngoại quốc đã được kết hợp vào xây dựng. Phật giáo cũng phát triển mạnh mẽ, thúc đẩy sự hình thành của nhiều công trình kiến trúc tôn giáo.

Thời Tống là giai đoạn chứng kiến những thay đổi mạnh mẽ trong kỹ thuật xây dựng, từ phong cách đơn giản trang nhã đến kiểu dáng phức tạp và lộng lẫy hơn. Tác phẩm “Doanh tạo pháp thức” của Lý Giới cũng ra đời trong thời kỳ này như một tài liệu giáo khoa đầu tiên về kỹ thuật, cung cấp những thông tin chi tiết về quy trình xây dựng.

Chỉ đến thời Minh, Thanh, gạch mới được sử dụng rộng rãi trong các công trình xây dựng, từ nhà ở cho đến đền đài, cầu cống, và thành quách. Điều này cho thấy sự tiến bộ rõ rệt trong kỹ thuật kiến trúc của người Trung Hoa.

Thiết kế kiến trúc dựa theo quy luật ngũ hành âm dương

Thuyết âm dương ngũ hành được ghi chép trong sách Quốc ngữ của người Trung Hoa cổ. Theo các tài liệu, tổ tiên chúng ta luôn tin rằng mọi vật trong vũ trụ đều chứa hai nguồn năng lượng âm và dương đối lập. Việc áp dụng thuyết âm dương ngũ hành vào đời sống hàng ngày, đặc biệt trong kiến trúc, đã mở ra những bước tiến vượt bậc trong tư duy, mang lại nhiều lợi ích thiết thực trong phong thủy với 5 yếu tố: Kim, Mộc, Thủy, Hỏa, Thổ.

Theo triết lý của người phương Đông, một công trình kiến trúc lý tưởng để bền vững theo thời gian cần phải đạt được sự cân bằng giữa hai yếu tố ngũ hành và âm dương, điển hình là Tử Cấm Thành.

Cố Cung có một trục chính kéo dài từ Bắc xuống Nam, chia cung điện thành hai phần: phía Đông biểu trưng cho dương và phía Tây biểu trưng cho âm. Các cung điện đều hướng về phía Nam, nhìn về phía Đông, tạo nên sự hòa hợp trong bố cục âm dương tổng thể.

Ngoài ra, khi khám phá Tử Cấm Thành, du khách có thể nhận thấy yếu tố ngũ hành cổ xưa được hiện diện khắp nơi:

• Yếu tố “thổ” được biểu hiện qua mái ngói vàng của các cung điện trước và sau thành, đây là màu sắc cao quý nhất, thể hiện trung tâm của đất nước.
• Yếu tố “hỏa” nằm ở phía Nam, với cổng Ngọ Môn mang hình dáng phượng hoàng và họa tiết lửa được chạm khắc tinh xảo.
• Yếu tố “thủy” giữ vai trò quan trọng trong sự sống và khả năng đẩy lùi tà khí, vì vậy các cung điện của Tần An thường được lợp ngói đen.
• Yếu tố “kim” chính là dòng sông bao quanh cung điện, bắt đầu từ phía Bắc.
• Yếu tố “mộc” biểu hiện cho sự phát triển của vạn vật, do đó các khu nhà ở của hoàng tử phía Đông đều được lợp ngói xanh.

Đậm chất Á Đông, không bị ảnh hưởng bởi các thế lực xâm lược

Văn hóa kiến trúc Trung Quốc thể hiện rõ nét sự giao thoa giữa tín ngưỡng và truyền thống dân tộc. Điều này không chỉ bộc lộ bản sắc Trung Hoa mà còn cho thấy tính bền vững qua hàng ngàn năm lịch sử. Kiến trúc Trung Quốc không chỉ là sự pha trộn giữa vật liệu chất lượng và nghệ thuật xây dựng, mà còn phản ánh phong tục, tập quán cùng triết lý sống của người dân nơi đây.

Mặc dù đã trải qua nhiều cuộc chiến tranh, giao thoa và tiếp xúc với nhiều nền văn hóa khác nhau, kiến trúc Trung Quốc vẫn luôn gìn giữ được bản sắc riêng. Điều này thể hiện sức mạnh kiên cường và tinh thần đoàn kết của người Trung Hoa cổ trong việc bảo tồn và phát triển văn hóa của đất nước.

Các hình thức kiến trúc tiêu biểu của Trung Quốc

Cùng Mytour khám phá những địa điểm lịch sử quan trọng góp phần làm nổi bật vẻ đẹp của kiến trúc Trung Quốc cổ đại dưới đây.

Kiến trúc cung điện

Các cung điện Trung Quốc được xây dựng quy mô lớn, thường là nơi sinh sống của các hoàng đế và gia đình hoàng tộc.

Tử Cấm Thành

Đây là một trong những công trình kiến trúc cổ đại nổi tiếng nhất, còn được gọi là Cố Cung, hiện tọa lạc tại trung tâm Bắc Kinh. Tử Cấm Thành là cung điện lớn nhất Trung Quốc với diện tích hơn 720.000m2, bao gồm 800 cung điện và 9999 gian phòng. Ngoài ra, nơi đây còn được bảo vệ bởi tường thành cao 11m, dài hơn 3.400m.

Di Hòa Viên

Di Hòa Viên còn được gọi là Thanh Y Viên, nằm cách trung tâm Bắc Kinh khoảng 15km về phía Tây ngoại ô. Được xây dựng từ thời nhà Thanh, nơi đây có quy mô lớn với nhiều cảnh quan nổi bật. Di Hòa Viên mang ý nghĩa nuôi dưỡng sự ôn hòa trong tâm hồn, vì vậy đây là địa điểm yêu thích của các vị quan và hoàng đế.

Cố cung Thẩm Dương

Cố cung Thẩm Dương được xây dựng bởi người Mãn vào năm 1625, với diện tích hơn 46.000m2, bao gồm 70 công trình kiến trúc và 300 gian phòng. Đây là nơi được đánh giá chỉ kém Cố cung Bắc Kinh về hệ thống kiến trúc hoàng gia.

Kiến trúc của đền miếu

Các đền miếu là nơi thờ cúng các vị thần linh, anh hùng và các vua chúa của từng triều đại, với kiến trúc mang đậm tính trang trọng và uy nghi.

Chùa Lôi Phong

Chùa Lôi Phong, còn được gọi là chùa Hoàng Phi, tọa lạc bên bờ nam hồ Tây Trung Quốc. Khuôn viên xung quanh là một không gian xanh mát, cùng mặt nước trong xanh, bên cạnh những dãy núi cao vút tạo nên khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ. Đây là một trong những hồ nước đẹp nhất Hàng Châu tính đến thời điểm hiện tại.

Chùa Thiếu Lâm

Chùa Thiếu Lâm được xây dựng trên núi Thiếu Thất – một trong năm dãy núi lớn nhất Trung Quốc. Nơi đây cách thành phố Bắc Kinh khoảng 600km, nổi tiếng với địa thế đẹp, được bao quanh bởi rừng cây thiết mộc và phong cảnh thanh bình. Ban đầu, chùa chỉ được xây dựng với mục đích tu hành và giảng dạy Phật pháp cho nhà sư Bạt Đà, một vị thần tăng từ Ấn Độ.

Chùa Thiên Ninh

Chùa Thiên Ninh, được bao phủ bởi sương mù vào nhiều thời điểm trong năm, đã thu hút không ít du khách đến tham quan và cầu nguyện. Đây là một trong những ngôi chùa quan trọng, được xem là tư viện có giá trị và được chính phủ Trung Quốc bảo vệ.

Kiến trúc của lăng tẩm

Lăng tẩm là nơi an nghỉ của các vị vua, quan lại hoặc những nhân vật lịch sử, thường được xây dựng trên các đỉnh đồi hoặc trong khu rừng.

Lăng Tần Thủy Hoàng

Lăng Tần Thủy Hoàng là khu lăng mộ lớn nhất được xây dựng trong toàn bộ lịch sử Trung Quốc. Tòa lăng có trình độ hoàn thiện cao về kỹ thuật xây dựng, vật liệu và thiết kế bố cục. Kiến trúc hoành tráng của lăng Tần Thủy Hoàng đã được UNESCO công nhận là di sản thế giới vào năm 1987. Đây là một trong những điểm đến du lịch nổi tiếng nhất ở Tây An và được bảo tồn như một di sản văn hóa quan trọng cấp Quốc gia.

Minh Thập Tam lăng

Minh Thập Tam lăng là một quần thể kiến trúc có tuổi đời hơn 200 năm, được xây dựng từ thời Minh Thành Tổ Chu Đệ cho đến hết triều đại nhà Minh. Công trình này ban đầu được tạo ra với mục đích tôn vinh các triều đại dưới thời Chu Đệ.

Thanh Du lăng

Thanh Du Lăng được nhiều người biết đến nhờ khối kiến trúc hoành tráng, kết hợp giữa phong cách địa phương và nghệ thuật cổ điển xưa. Đây là một công trình đồ sộ với nhiều cung điện, hồ nước và đình thờ, tạo nên không gian cổ kính và trang nghiêm.

Không chỉ nổi bật với vẻ đẹp kiến trúc, Thanh Du Lăng còn là một trong những điểm văn hóa lịch sử quan trọng của Trung Quốc, biểu tượng cho sự thịnh vượng của triều đại nhà Minh. Vào năm 2000, nơi đây đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới, thu hút nhiều du khách đến tham quan và tìm hiểu.

Kiến trúc nhà ở

Các loại hình nhà ở trong kiến trúc Trung Quốc thường là những ngôi nhà truyền thống với mái chóp cong, được xây dựng từ gỗ hoặc đá, đi kèm với những sân vườn rộng lớn.

Tứ hợp viện

Tứ hợp viện, hay còn gọi là Tứ hợp phòng, là kiểu kiến trúc nhà ở rất phổ biến ở vùng Hoa Bắc, Trung Quốc. Những ngôi nhà này thường được bao quanh bởi các phòng xây dựng theo bốn hướng và có sân vườn ở giữa. Nhà chính nằm ở hướng Bắc, nhìn về hướng Nam, trong khi các nhà ngang nằm ở hướng Tây và Đông, tạo thành một không gian bao quanh sân vườn, vì vậy được gọi là Tứ hợp viện.

Thổ lâu

Thổ lâu có kiến trúc giống như một pháo đài, được xây dựng bằng đất nền bởi người dân ở Phúc Kiến. Công trình này chỉ có một cửa chính duy nhất để bảo đảm an toàn trong thời kỳ loạn lạc. Cổng vào của Thổ lâu được gia cố bằng sắt và đá, tạo thành điểm yếu yếu của kiến trúc.

Diêu động

Diêu độc là loại nhà được xây dựng trong hang động trên sườn đồi, có chiều dài khoảng 6 – 8m, cao 3m và rộng 3m. Kiến trúc này có những bức tường rất dày, giúp chống chọi với khí hậu khắc nghiệt. Mỗi phòng trong diêu động được kết nối với nhau qua những đường hầm nhỏ. Sự đa dạng về cấu trúc và kiến trúc của những ngôi nhà này phụ thuộc vào từng vùng địa lý và vị trí xây dựng.

Diêu động được coi là minh chứng cho thời kỳ kiến trúc bền vững, tận dụng tối đa tài nguyên thiên nhiên để tạo ra một môi trường sống an toàn và ổn định cho người dân.

Kiến trúc vườn cảnh

Chuyết Chính Viên

Chuyết Chính Viên, còn được biết đến với tên gọi Chuyết Chính Quán, là một trong những địa điểm lịch sử văn hóa quan trọng được chính phủ công nhận. Nơi đây giống như một ngôi làng cổ nằm ở hạ lưu sông Mã, thuộc huyện Đông Bình, tỉnh Chiết Giang.

Vườn Minh Viên

Vườn Minh Viên là một trong những điểm đến du lịch nổi tiếng ở phía Tây Nam Trung Quốc, tại Quảng Châu. Khu vườn này được xây dựng từ thế kỷ 16 dưới triều đại nhà Minh, và được xem là nơi bảo tồn nhiều di tích lịch sử quý giá, là biểu tượng cho sự thịnh vượng của thời kỳ xưa.

Vườn Minh Viên nổi tiếng không chỉ bởi vẻ đẹp của cảnh quan mà còn nhờ sự kết hợp hài hòa giữa nghệ thuật vườn cảnh và phong cách kiến trúc truyền thống Trung Quốc. Hằng năm, nơi đây thu hút hàng nghìn du khách đến chiêm ngưỡng vẻ đẹp hữu tình với hồ nước, cầu gỗ, cây cỏ xanh tươi, nhà cổ, vườn cây ăn trái và vườn hoa,…

Di Hòa Viên

Di Hòa Viên, hay còn gọi là Thanh Y Viên, được biết đến như là Cung điện mùa hè. Đây là khu vườn đẹp nhất Hàng Châu, nằm cách Bắc Kinh khoảng 15km. Di Hòa Viên thu hút hàng triệu du khách mỗi năm với những cây cầu gỗ uốn lượn và hồ nước trong xanh. Nơi đây nổi tiếng với không gian yên tĩnh, cảnh vật hữu tình, tạo nên sự khác biệt so với những tòa nhà chọc trời ở thành phố.

Hơn nữa, Di Hòa Viên còn là một di sản văn hóa được chính phủ Trung Quốc bảo tồn. Đây chắc chắn là một điểm đến không thể bỏ qua cho những du khách muốn tìm hiểu về văn hóa và lịch sử Trung Hoa.

Những yếu tố quan trọng trong kiến trúc Trung Quốc

Sự phong phú và đa dạng trong kiến trúc cổ đại Trung Hoa được hình thành từ nhiều yếu tố khác nhau.

Phong thuỷ

Trong kiến trúc Trung Quốc, phong thủy là một yếu tố cực kỳ quan trọng, giúp tối ưu hóa năng lượng trong không gian sống. Việc lựa chọn vị trí, cấu trúc và hình dáng của công trình cần phải phù hợp với phong thủy, vì điều này ảnh hưởng lớn đến sự cân bằng ngũ hành và môi trường sống của gia chủ.

Cấu trúc

Cấu trúc của các công trình nhà ở trong kiến trúc Trung Quốc được xây dựng dựa trên nguyên tắc về sự vững chãi và cân bằng. Mỗi công trình từ xa xưa đều mang lại cảm giác chắc chắn nhờ vào việc sử dụng các vật liệu như gạch, gỗ và đá, tạo ra khung dầm kiên cố.

Trang trí

Yếu tố trang trí trong kiến trúc Trung Quốc nhằm nâng cao giá trị văn hóa và tôn giáo đặc sắc. Những họa tiết truyền thống như rồng, phụng, hoa mai, sư tử, hoa đào… luôn được ưu ái sử dụng trong nhiều công trình.

Vật liệu

Trong kiến trúc Trung Hoa, những vật liệu thường được ưu tiên sử dụng bao gồm gạch, ngói, gỗ và đá. Việc lựa chọn vật liệu cần được thực hiện cẩn thận nhằm tạo ra những công trình không chỉ đẹp mắt mà còn bền vững. Đặc biệt, gạch và đá là hai loại vật liệu phổ biến nhất nhờ vào độ bền cao và giá thành hợp lý, phù hợp với mức sống của người dân thời kỳ đó.