Tính cách đề cập đến những phẩm chất nội tâm của con người, ảnh hưởng trực tiếp đến suy nghĩ, lời nói và hành động của họ. Một người có thể sở hữu nhiều đặc điểm tính cách khác nhau, và nhiều người có thể chia sẻ cùng một đặc điểm tính cách.
Tính cách khác biệt với tính tình, tính khí hay cá tính. Đây là yếu tố quan trọng nhất để hiểu con người. Hành động, lời nói và đôi khi là suy nghĩ của một người thường được sử dụng để đánh giá và rút ra bản chất của họ.
Tính cách thường được phân chia thành hai loại chính: tích cực và tiêu cực. Những khái niệm này phụ thuộc vào quan điểm của đại đa số. Đối với những tính cách mà số người cho là tốt và xấu ngang nhau hoặc không rõ ràng, cần xem xét từng trường hợp cụ thể hoặc gắn cho chúng quan niệm trung lập.
Tính cách tốt và tính cách trung lập
Những phẩm chất tốt
Những người tốt thường sở hữu nhiều phẩm chất tốt và thể hiện đầy đủ các phẩm chất nổi bật. Những phẩm chất tốt giúp những người xung quanh cảm thấy thoải mái, hài lòng, và đôi khi là sự kính trọng và yêu mến. Người có nhiều phẩm chất tốt thường dễ bị lợi dụng. Dưới đây là một số phẩm chất quan trọng trong thời đại hiện nay:
- Khiêm nhường
- Nhân ái, khoan dung
- Kiên nhẫn, chăm chỉ
- Thân thiện, cởi mở, vui vẻ, hoạt bát
- Lịch sự, có chừng mực, biết tôn trọng người trên
- Biết quan tâm và nhiệt tình giúp đỡ người khác
Phẩm chất trung thực
Phẩm chất vừa xấu vừa tốt
- Kiên định (hoặc bảo thủ): Đôi khi ta cần giữ vững lập trường, nhưng cũng phải biết điều chỉnh khi nhận ra mình chưa đúng.
- Thẳng thắn: Có những lúc cần nói ra sự thật một cách trực diện, nhưng cũng cần phải tinh tế và khéo léo. Sự thẳng thắn cần phải được cân bằng với sự nhạy cảm, vì sự trực tiếp quá mức có thể làm tổn thương người khác.
- Hiền lành: Trong nhiều tình huống, sự hiền hòa là phù hợp, nhưng khi đối diện với những người thô lỗ, ta cần phải thể hiện sự cứng rắn để không bị lạm dụng hoặc bị bắt nạt.
- Trung lập: Ví dụ như sự trầm lặng, những người có tính này không gây ra rắc rối, cũng không bị rắc rối đến từ người khác, không tốt cũng không xấu.
Những tính xấu
Tính xấu trái ngược với tính tốt. Mỗi phẩm chất tốt đều có một mặt trái của nó. Tính xấu thường gây phiền toái và khó chịu cho người khác, nên thường bị chỉ trích và lên án. Một số tính xấu không ảnh hưởng nhiều đến người khác, nên không hoàn toàn bị lên án. Tất cả tính xấu đều xuất phát từ sự ích kỉ. Dưới đây là những tính xấu phổ biến hiện nay:
- Ích kỉ: Đừng nhầm lẫn với keo kiệt, người ích kỉ chỉ quan tâm đến lợi ích của mình mà không để ý đến người khác. Tính xấu này là nguyên nhân chính dẫn đến các tính xấu khác. Ví dụ, người thường xuyên giận dữ chỉ nghĩ rằng người xung quanh đáng bị tức giận, không nghĩ rằng hành động của mình gây phiền toái cho người khác.
- Khoe khoang, ba hoa: Những người này luôn tự hào về những gì mình có, thậm chí là những điều không có hoặc chưa có. Ví dụ: khoe rằng mình từng là tỷ phú dù hiện tại rất nghèo. Hay giúp đỡ người khác là tốt, nhưng nếu khoe khoang quá mức thì chỉ là lừa dối. Những người này thường chỉ muốn tạo vẻ ngoài tốt đẹp để che đậy khuyết điểm bên trong.
- Dựng chuyện, đặt điều, bôi nhọ người khác: Những người này luôn tìm cách làm xấu hình ảnh của người tốt xung quanh mình để tự nâng cao bản thân. Họ thường không hạnh phúc với chính mình và tính xấu này thường xuất phát từ ích kỉ và đố kị.
- Vụ lợi, thích lợi dụng
- Gian trá, lừa lọc
- Nhẫn tâm, ác độc
- Vô duyên, lố bịch, nhảm nhí
- Đua đòi
- Đố kị, ganh ghét
- Vô ơn: Phủ nhận sự giúp đỡ của người khác bằng cách đi bêu xấu họ
- Lười biếng
- Hách dịch
Học hỏi và áp dụng phẩm chất tốt, từ bỏ các tính xấu, sẽ giúp tâm hồn con người trở nên trong sáng, đẹp đẽ và hoàn thiện hơn.