Đại học là gì? So sánh Đại học và Trường Đại học

1. Định nghĩa về Đại học và Trường Đại học

Trong đời sống hàng ngày, 'Đại học' và 'Trường Đại học' có vẻ không khác nhau. Tuy nhiên, theo Luật Giáo dục đại học hiện hành, hai thuật ngữ này có ý nghĩa khác biệt rõ rệt. Cụ thể như sau:

Theo Khoản 2 và Khoản 3, Điều 4 của Luật Giáo dục đại học 2012, đã được sửa đổi và bổ sung năm 2018:

2. Trường đại học, học viện (gọi chung là trường đại học) là cơ sở giáo dục đại học cung cấp đào tạo và nghiên cứu nhiều ngành học, được tổ chức theo quy định của Luật này.

3. Đại học là tổ chức giáo dục đại học thực hiện đào tạo và nghiên cứu trong nhiều lĩnh vực khác nhau, được cấu trúc theo quy định của Luật này; các đơn vị thuộc đại học phối hợp để đạt mục tiêu, sứ mệnh và nhiệm vụ chung.

Dựa trên định nghĩa trên, điểm khác biệt chính giữa đại học và trường đại học nằm ở phạm vi đào tạo và nghiên cứu. Đại học bao gồm nhiều lĩnh vực nghiên cứu và đào tạo, mỗi lĩnh vực có thể chứa nhiều ngành học, trong khi trường đại học chỉ đào tạo và nghiên cứu nhiều ngành học mà thôi.

Đơn vị thành viên của đại học là các trường đại học, viện nghiên cứu có tư cách pháp nhân, được Thủ tướng Chính phủ thành lập hoặc cho phép thành lập theo quy định pháp luật; có quyền tự chủ trong tổ chức và hoạt động theo pháp luật và quy chế của đại học.

Trong cấu trúc của đại học và trường đại học, có thể tồn tại đơn vị trực thuộc. Đây là các đơn vị có tư cách pháp nhân, được thành lập bởi hội đồng trường hoặc hội đồng đại học; hoạt động theo quy định pháp luật và quy chế tổ chức của cơ sở giáo dục đại học.

Ngoài ra, còn có đơn vị thuộc, tức là các đơn vị không có tư cách pháp nhân của cơ sở giáo dục đại học, được thành lập theo quyết định của hội đồng trường hoặc hội đồng đại học; hoạt động theo quy chế tổ chức của cơ sở giáo dục đại học và phù hợp với quy định pháp luật.

Trường là một đơn vị đào tạo thuộc cơ sở giáo dục đại học, được thành lập theo quyết định của hội đồng trường hoặc hội đồng đại học, căn cứ vào quy định của Chính phủ, và hoạt động theo quy chế tổ chức của cơ sở giáo dục đại học.

2. Các tiêu chí để nâng cấp từ 'trường đại học' lên 'đại học'

Theo Nghị định 99/2019/NĐ-CP, quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật sửa đổi, bổ sung Luật Giáo dục đại học 2012, để chuyển từ trường đại học thành đại học, các trường cần đáp ứng 4 điều kiện sau:

• Thứ nhất, trường đại học phải được công nhận đạt chuẩn chất lượng bởi tổ chức kiểm định giáo dục hợp pháp.
• Thứ hai, trường cần có ít nhất 3 trường đại học trực thuộc và ít nhất 10 ngành đào tạo trình độ tiến sĩ, với quy mô đào tạo chính quy từ 15.000 sinh viên trở lên.
• Thứ ba, cần có sự đồng thuận của cơ quan quản lý trực tiếp đối với đại học công lập, hoặc sự đồng thuận của ít nhất 75% các nhà đầu tư trong trường hợp trường tư thục.
• Thứ tư, trường phải xây dựng quy chế tổ chức và hoạt động của đại học, xác định mục tiêu và sứ mệnh chung, đồng thời làm rõ các quy định về tổ chức, tài chính, tài sản và các nội dung khác (nếu có).

Hiện tại ở Việt Nam, ngoài Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Quốc gia TP.HCM, và ba đại học vùng là Đại học Đà Nẵng, Đại học Huế, Đại học Thái Nguyên, Đại học Bách khoa Hà Nội cũng đã được nâng cấp thành 'đại học' thay vì chỉ là 'trường đại học'.

Mô hình tổ chức của Đại học Quốc gia Hà Nội và Đại học Quốc gia TP.HCM bao gồm các trường đại học thành viên, khoa, trung tâm và viện nghiên cứu trực thuộc. Đại học quốc gia đóng vai trò là trung tâm đào tạo và nghiên cứu đa ngành, chất lượng cao, được Nhà nước ưu tiên đầu tư phát triển. Đại học quốc gia có quyền tự chủ cao trong các hoạt động đào tạo, nghiên cứu, tài chính, quan hệ quốc tế và tổ chức bộ máy. Dù vậy, Đại học quốc gia vẫn chịu sự quản lý của Bộ Giáo dục và Đào tạo, các bộ, ngành khác, và UBND các cấp nơi có trụ sở. Đại học quốc gia có quyền làm việc trực tiếp với các cơ quan chính phủ và báo cáo Thủ tướng Chính phủ về các vấn đề liên quan. Chủ tịch hội đồng và giám đốc đại học quốc gia được Thủ tướng Chính phủ bổ nhiệm và miễn nhiệm.

3. Cấu trúc của Đại học Bách khoa hiện nay

Tính đến ngày 2/12/2022, Đại học Bách khoa Hà Nội không có trường đại học thành viên mà chỉ bao gồm 3 trường trực thuộc: Trường Công nghệ Thông tin và Truyền thông; Trường Cơ khí; và Trường Điện - Điện tử (được thành lập năm 2021).

Cụ thể, Trường Công nghệ Thông tin và Truyền thông được tổ chức lại từ các đơn vị thuộc Viện Công nghệ thông tin và Truyền thông; Trường Cơ khí được thành lập từ 3 viện đào tạo (Viện Cơ khí, Viện Cơ khí động lực và Viện Khoa học và Công nghệ Nhiệt lạnh); Trường Điện - Điện tử được hình thành từ 2 viện đào tạo và 1 viện nghiên cứu (Viện Điện, Viện Điện tử viễn thông và Viện Nghiên cứu quốc tế về thông tin đa phương tiện, truyền thông và ứng dụng).

Theo Quyết định 1512/QĐ-TTg, Đại học Bách khoa Hà Nội là đơn vị sự nghiệp công lập tự chủ trực thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo.

Đại học Bách khoa Hà Nội thực hiện tái cấu trúc tổ chức và hoạt động dựa trên nền tảng của Trường Đại học Bách khoa Hà Nội theo các quy định của Luật Giáo dục đại học 2012 và các sửa đổi, bổ sung của Luật năm 2018, cùng các quy định pháp lý liên quan.

Đây là một bước ngoặt quan trọng trong hơn 66 năm xây dựng và phát triển của Đại học Bách khoa Hà Nội.

Đại học Bách khoa Hà Nội hướng đến việc xây dựng mô hình tổ chức và quản trị hiện đại, với bộ máy tinh gọn, nâng cao tính chủ động và sáng tạo của các đơn vị. Trường thực hiện phân cấp tự chủ mạnh mẽ nhưng không phân lập, không thành lập các trường đại học thành viên, giữ vững quan điểm 'Một Bách khoa Hà Nội.'

Quan điểm này nhấn mạnh sự thống nhất về mục tiêu phát triển, giá trị cốt lõi, chuẩn mực và chất lượng trên toàn hệ thống đại học.

Mô hình đào tạo các bậc cử nhân, kỹ sư, thạc sĩ và tiến sĩ được áp dụng đồng bộ theo chương trình và quy chế đào tạo do Đại học Bách khoa Hà Nội quy định.

Tất cả người học sau khi hoàn thành chương trình học đều nhận bằng tốt nghiệp của Đại học Bách khoa Hà Nội, nhằm đảm bảo sự liên kết giữa sinh viên, cựu sinh viên với danh tiếng và uy tín của trường.

Đại học Bách khoa Hà Nội theo đuổi phương châm 'Nhà trường làm nền tảng - Giảng viên là động lực chính - Sinh viên là trung tâm,' phát triển môi trường làm việc quốc tế hóa, thu hút tài năng và học giả xuất sắc trong nước và quốc tế. Trường hướng đến việc trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo công nghệ hàng đầu khu vực, có ảnh hưởng lớn đến phát triển kinh tế tri thức, giữ gìn hòa bình quốc gia, và dẫn đầu trong hệ thống giáo dục đại học Việt Nam về xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và mô hình đào tạo dựa trên nền tảng chuyển đổi số hiện đại.

Gần đây, Mytour đã trình bày về Đại học là gì? Sự khác biệt giữa Đại học và Trường Đại học? Hy vọng những thông tin này sẽ hữu ích cho quý độc giả. Xin cảm ơn sự quan tâm của các bạn!