Buzz
Lăng được xây dựng vào đầu thế kỷ XX, thuộc khuôn viên cảnh quan của lăng Vua Thiệu Trị, có thiết kế theo phong cách 'nội quan, ngoại quách'.
Lăng mộ Hoàng thái hậu Từ Dụ được gọi là Xương Thọ lăng, nằm tại làng Cư Chánh, xã Thủy Bằng (TP Huế), cách Đại nội Huế khoảng 8km về phía tây.
Lăng được xây dựng vào đầu thế kỷ XX, thuộc khuôn viên cảnh quan của lăng Vua Thiệu Trị, có thiết kế theo phong cách 'nội ngoại thất'.
Đây là nơi nghỉ ngơi của Hoàng thái hậu Từ Dụ, vợ vua Thiệu Trị và là mẹ của vua Tự Đức.
Hoàng thái hậu Từ Dụ (sinh ngày 20-6-1810 và mất ngày 22-5-1901) có tên húy là Phạm Thị Hằng. Bà là trưởng nữ của Lễ bộ Thượng thư Phạm Đăng Hưng.
Theo Đại Nam liệt truyện, khi 14 tuổi, bà được Thuận Thiên Cao Hoàng hậu (vợ vua Gia Long) chọn làm phủ thiếp cho cháu trai lớn tuổi là Hoàng tử Nguyễn Phúc Miên Tông (sau này là vua Thiệu Trị).
Sau khi vua Thiệu Trị lên ngôi, bà được vua yêu mến vì sự thông minh, chuẩn mực và ân cần. Vì vua không lập hậu, bà được phong kim sách và được tuyên phong làm Nhất giai Quý phi vào năm 1846.
Bà còn là nhân chứng lịch sử khi sống qua thời của 8 vị vua triều Nguyễn gồm: Thiệu Trị, Tự Đức, Dục Đức, Hiệp Hòa, Kiến Phúc, Hàm Nghi, Đồng Khánh và Thành Thái. Đặc biệt là trong giai đoạn 'Một nhà sinh đặng ba vua / Vua còn, vua mất, vua thua chạy dài'.
Năm 1901, Hoàng thái hậu Từ Dụ qua đời ở tuổi 91 dưới thời vua Thành Thái.
Bà được an táng tại khu vực Xương Thọ lăng. Sau hơn 100 năm chịu ảnh hưởng của thời gian và chiến tranh, lăng mộ của Hoàng thái hậu Từ Dụ từng bị suy yếu.
Đặc biệt là vào đầu những năm 1980, khu lăng mộ của bà Từ Dụ đã bị đào trộm, lấy đi nhiều vật quý, gây thiệt hại đáng kể cho công trình.
Vào năm 2023, thông qua Quỹ Bảo tồn Di sản Huế, con cháu của bà Từ Dụ thuộc dòng họ Phạm Đăng (ở Gò Công, Tiền Giang) là ông Huỳnh Văn Mạnh và bà Phạm Đăng Túy Hoa đã đóng góp hơn 6,9 tỷ đồng để tu sửa lại khu lăng mộ của Hoàng thái hậu Từ Dụ.
Sau hơn 1 năm tu sửa, gần đây Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đã công bố việc hoàn tất tu sửa, khôi phục và tôn tạo lại khu lăng mộ của Hoàng thái hậu Từ Dụ.
Từ Dụ hay Từ Dụ?
Sách Đại Nam thực lục chính biên, phần về vua Tự Đức ghi: Con thứ hai vua Hiến Tổ Chương hoàng đế... mẹ là Từ Dụ, Bác huệ Khang thọ Thái hoàng Thái hậu...
Từ Dụ có nghĩa chữ Hán là nhân từ, độ lượng. Tuy nhiên vì một lý do nào đó, người ta nhầm lẫn từ 'Dụ' thành từ 'Dụ' và trở thành thói quen không thay đổi.
Trong Sài Gòn vang bóng của Lý Nhân Phan Thứ Lang cũng đã nói rõ sự lầm lẫn này. Cuối cùng tác giả đề nghị: Dù sai một dấu, hai chữ khác nhau cả chữ lẫn nghĩa, vì chữ Hán viết 'Dụ' và 'Dụ' khác nhau. Khi phát âm, có thể sao cũng được, nhưng khi viết chúng ta phải viết cho đúng.
Gần nhìn khu lăng mộ của Hoàng thái hậu Từ Dụ sau khi được tu sửa, tôn tạo:
