Đài sư tử sắt nặng 32 tấn tại Trung Quốc là một minh chứng cho sự tồn tại lâu đời và giá trị to lớn của di sản văn hóa. Tuy nhiên, sự cố 'bảo tồn' sai cách đã trở thành bài học đắt giá cho giới khảo cổ học Trung Quốc
Sự khôn ngoan của người cổ đại có lẽ đã vượt quá sức tưởng tượng của chúng ta ở thời điểm này. Và có rất nhiều ví dụ như vậy ở Trung Quốc: từ các mộ cổ, lăng mộ của các hoàng đế trong các triều đại lớn đến tất cả các loại di tích văn hóa tinh xảo và tinh tế. Điều này không chỉ là kết quả của lao động vất vả của những người lao động mà còn là của trí tuệ của người xưa.
Tuy nhiên, do hạn chế về công nghệ và kỹ thuật, chúng ta không thể bảo quản đúng cách hầu hết các sản phẩm của trí tuệ này. Ví dụ, bức tượng sư tử cổ 'Trấn Hải Hống' mà chúng ta sẽ nói về hôm nay đã tồn tại hàng nghìn năm nhưng hiện nay đang dần bị sụp đổ do sự bảo vệ 'khéo léo' của các chuyên gia.
Ở thành phố Thương Châu, tỉnh Hà Bắc, Trung Quốc, có một bức tượng sư tử vô cùng nổi tiếng niên đại hơn 1.000 năm. Tượng sư tử đá này dài 6,264m, cao 5,47m và chiều rộng lên tới 2,918 m. Ước tính trọng lượng của nó là khoảng 32 tấn.
Sau khi nghiên cứu kỹ lưỡng, các chuyên gia cho rằng đây là bức tượng sư tử phỏng theo con thú cưỡi yêu quý nhất của Văn Thù Bồ tát (theo truyền thống Phật giáo Trung Quốc, Văn Thù Bồ tát là người được Phật Thích Ca đích thân giao phó việc truyền bá Phật pháp tại đây). Ngoài giả thiết rằng con sư tử sắt này là vật cưỡi của Văn Thù Bồ tát, còn có truyền thuyết khác được truyền bá trong dân gian. Người ta cho rằng đây là thần vật có thể trấn áp sóng thần. Thương Châu nằm gần biển nên từ xa xưa, người dân địa phương đã phải chống lại bão biển và sóng thần. Do đó, nó có tên là Trấn Hải Hống.
Có thể nói rằng bức tượng sư tử này là kho báu vô giá về cả công nghệ chế tạo lẫn giá trị lịch sử. Tuy nhiên, kho báu quý này đã phải chịu nhiều thảm họa do con người gây ra từ thế kỷ 19 trở đi.
Trấn Hải Hống hướng mặt về phía Tây Nam, tư thế ngẩng đầu vô cùng dũng mãnh và uy nghi.
Đầu tiên, vào năm 1803, do một cơn bão mạnh, bức tượng Trấn Hải Hống đã bị 'thổi bay'. Tuy nhiên, các quan chức địa phương không nhận ra mức độ nghiêm trọng của vấn đề và không muốn lãng phí tài nguyên để cứu vớt, dẫn đến việc con sư tử sắt phải nằm dưới đất suốt hơn 90 năm.
Và khi Trấn Hải Hống được 'cứu', việc để bức tượng này tiếp xúc với mặt đất đã gây ra sự xói mòn nghiêm trọng. Tuy nhiên, điều này không ảnh hưởng đến sự nguyên vẹn của tượng sư tử. Tuy nhiên, cơn ác mộng thứ hai đã nhanh chóng đến. Theo thời gian, Trung Quốc đã nhận ra tầm quan trọng của việc bảo tồn di tích văn hóa và nhờ các chuyên gia Liên Xô tư vấn về cách bảo tồn tượng sư tử. Kết quả là các chuyên gia Liên Xô đã có một hành động khiến nhiều người ngày nay vẫn phải tiếc nuối!
Họ tin rằng do sư tử sắt sợ nước nên cần phải tạo ra những điều kiện để bảo vệ bức tượng sư tử này tránh tiếp xúc với nước. Do đó, tốt nhất là xây dựng một mái nhà để nước mưa không làm xói mòn bức tượng sư tử này.
Tuy nhiên, sau khi xây dựng mái nhà, tình trạng rỉ sét của sư tử sắt ngày càng trầm trọng hơn. Do sự tồn tại của mái nhà, bức tượng sư tử sắt đã bị hạn chế khả năng thông gió, dẫn đến độ ẩm không khí xung quanh bề mặt của nó tăng lên. Khi chính quyền địa phương nhận ra vấn đề này, họ đã quyết định gỡ bỏ phần mái nhà, nhưng đã quá muộn và bức tượng sư tử này đã bị rỉ sét nghiêm trọng.
Sự cố này đã gây chấn động dư luận và đặt ra nhiều câu hỏi về trách nhiệm của các chuyên gia trong việc bảo tồn di sản. Việc 'tu sửa' thiếu khoa học và cẩn trọng đã phá hủy một kho báu lịch sử vô giá, để lại bài học quý báu cho thế hệ sau.
Để khắc phục những sai lầm đã xảy ra, vào năm 1984, các chuyên gia tại Trung Quốc đã đề xuất sửa chữa Trấn Hải Hống bằng cách đổ xi măng vào chân tượng và lắp đặt các ống thép đỡ trên bề mặt tượng. Hai biện pháp này đã gây tổn hại trực tiếp đến bốn chân của con sư tử sắt, khiến nó xuất hiện nhiều vết nứt và hư hỏng.
Sau mỗi lần 'cải tạo', các phần hư hỏng nặng của tượng được thay thế bằng vật liệu mới, dẫn đến việc giá trị lịch sử của bản gốc dần bị pha trộn. Hiện nay, con sư tử sắt, đã chứng kiến hàng nghìn năm lịch sử, vẫn giữ lại dấu vết của thời gian với những vết nứt và sự phong hóa. Mặc dù nó đã mất đi 'hồn cốt', sự 'phong trần' ban đầu của di sản vẫn còn hiện hữu.