Đàm phán về bài thơ Tảo giải (Hồ Chí Minh)

Nội dung: Phân tích bài thơ Tảo giải (Hồ Chí Minh)

Kết quả:

Bản hội thoại của bức tranh thơ của Hồ Chí Minh luôn phản ánh tinh thần vững vàng, sự lạc quan, ý chí kiên cường và niềm tin mạnh mẽ vào tương lai cách mạng. Điều này rõ ràng xuất hiện trong tập thơ 'Nhật kí trong tù' và đặc biệt là bài thơ 'Tảo giải'.

'Tảo giải' - hay còn gọi là 'Giải đi sớm', là tác phẩm được viết trên đường Bác Hồ đi từ một nhà lao sang nhà lao khác, do chính quyền Tưởng Giới Thạch dẫn dắt. Mặ despite các khó khăn trong ngục tù, người chiến sĩ vẫn dành thời gian để tìm hiểu, giao hòa với thiên nhiên và cảnh vật bên ngoài.

Bức tranh về quãng đường chuyển lao được tạo ra với sự sống động:

'Nhất thứ kê đề dạ vị lan,
Quần tinh ủng nguyệt thướng thu san'.

(Gà hát một lần, đêm chưa phai,
Chòm sao dẫn nguyệt vượt biển ngàn)

Bức tranh thiên nhiên xuất hiện vào nửa đêm, khi tiếng gà chỉ vang lên một lần. Trong khi mọi người chìm sâu trong giấc ngủ, Bác đối diện với áp giải chuyển lao. 'Dạ vị lan' mô tả không gian quyến rũ, thanh vắng, tiếng gà vang lên rồi im bặt. Bác bị giải đi sớm, người tù trải qua mệt mỏi, tái tê trong cơn đêm. Giữa đêm khuya, 'chòm sao' vẫn sáng trên bầu trời rộng lớn. Không gian thu đã giảm đi sự lạnh lẽo, buồn bã nhờ sự xuất hiện của 'chòm sao'. Hình ảnh này không chỉ thể hiện ánh sáng cách mạng và niềm tin vào con đường giải phóng dân tộc của Hồ Chí Minh, mà còn tràn ngập lãng mạn. Dù bản dịch chưa làm rõ về thời gian mùa thu và khó khăn của đèo núi trong phiên âm, bút pháp tả cảnh của Bác tinh tế, chỉ gợi cảm xúc mà không đi sâu chi tiết. Người chỉ gợi tiếng gáy của gà để ám chỉ khoảnh khắc Bác bị giải đi. Bác miêu tả bức tranh thiên nhiên trên con đường chuyển lao từ góc nhìn gần và xa, từ chòm sao, vầng trăng đến đỉnh núi. Vẻ đẹp của ánh trăng, chòm sao được Bác phát hiện và trân trọng. Thiên nhiên trở thành người bạn đồng hành trên con đường khó khăn.

Trong bối cảnh đó, hình ảnh con người hiện lên với tư thế mạnh mẽ, oai hùng:

'Chinh nhân dĩ tại chinh đồ thượng,
Nghênh diện thu phong trận trận hàn'.

(Người bước chân trên con đường thẳm,
Đêm thu vắng bóng, gió hàn rát mặt).

Con đường chuyển lao, không chỉ xa xôi, khó khăn bởi gió lạnh. Người tù vượt qua để trở thành 'chinh nhân' - người chiến sĩ, dấn thân vì chính nghĩa và tổ quốc. 'Trận trận hàn' vang lên như những cơn gió mùa thu lạnh buốt. Người tù giải đi khi đêm còn sâu, lạnh buốt thấu da, thấu thịt. Bác không tránh khỏi khắc nghiệt, mà 'nghênh diện', đối mặt với nó như một thách thức. Tâm thế đó như lời thách thức khó khăn. 'Chinh' từ câu thơ thứ ba phản ánh bản lĩnh phi thường và tinh thần lạc quan của Bác. Bản dịch chưa thể hiện hết ý 'nghênh diện', nhưng vẫn diễn đạt sự oai hùng, làm chủ hoàn cảnh của Bác. Ý chí và nghị lực kiên cường giúp người chiến sĩ vượt qua mọi gian khó, là tinh thần 'thép' Bác nhắc tới trong bài thơ 'Cảm tưởng đọc Thiên gia thi':

'Thi trung ưng hiện đại thi,
Yếu hội xung phong, gia dã thiết.'

(Nay trong thơ, thép cần có,
Nhà thơ cũng phải biết xung phong).

Cảnh vật thay đổi theo nhịp điệu thời gian, ở khổ thơ II, bóng tối đã nhường bước cho ánh sáng:

'Phương đông từ trắng nay chuyển hồng,
Bóng tối tan biến, không chút còn.
Không gian rộng lớn hòa mình với khí trời,
Người đi, thi hứng đầy nồng thắm'.

(Phương đông, màu trắng biến dịu dàng thành hồng,
Bóng tối vụt tắt, không để lại dấu vết;
Ánh sáng trải đều trên vũ trụ rộng lớn,
Người đi, thi hứng trỗi dậy với nồng nàn)

Phương đông đã chuyển mình từ trắng tinh khôi sang hồng phấn rực rỡ. Bóng tối đã lên án để nhường chỗ cho ánh sáng tràn ngập không gian. Bầu trời đã mở toang và không còn dấu vết của đêm tối. Màu hồng tươi sáng đó mang đến sự ấm áp cho cả thiên nhiên, bao phủ toàn bộ vũ trụ. Hơi ấm của ánh sáng lan tỏa, làm hồi sinh tạo vật và con người, xua đi mệt mỏi, cô đơn, và lạnh lẽo của đêm. Đó chính là thời khắc 'thi hứng' của người chiến sĩ với sự trỗi dậy mạnh mẽ.

Chốn tù ngục biến thành bức tranh hùng vĩ, người tù mở lòng đón nhận vẻ đẹp của thiên nhiên. Từ 'chinh nhân' trở thành 'hành nhân', Bác mở rộng tầm nhìn và trở thành thi nhân tự do. Hình ảnh thi sĩ và chiến sĩ hòa quyện, tạo nên sức hút đặc biệt cho tác phẩm.

Hình tượng thơ di chuyển từ bóng tối đến ánh sáng, từ đêm tăm tối đến buổi bình minh tươi sáng. Bác, người yêu thiên nhiên, cảm nhận sự biến đổi tinh tế của tự nhiên và xem thiên nhiên như người bạn thân. Bức tranh của Bác hiện lên mạnh mẽ, lạc quan, luôn tin tưởng vào con đường cách mạng và vượt lên trên mọi khó khăn.

Sau khi phân tích bài thơ Tảo giải của Hồ Chí Minh, học viên có thể tiếp tục nghiên cứu bình giảng hoặc tham khảo phân tích bài thơ Bên kia sông Đuống để củng cố kiến thức.